"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3210 Esas, 2023/4521 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Akhisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/461 Esas, 2022/123 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, .......... ilçesi, ......... Mahalesi, 52, 53, 60 ve 68 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırılacak taşınmazların yekpare olarak kullanıldığını, kapama zeytinlik vasfına haiz olduğunu, ayrıca içinde 25 metre uzunluğunda iki katlı bina, fırın, tuvalet v.s. yapılar, betonarme havuz, çit tel örgü v.s.muhdesat bulunduğunu, içinde sondaj, elektrik trafosu ve dinamo olduğunu, taşınmazların yanından yaz kış akan .....Çayının geçtiğini, zeytin ağaçlarının bakımının eksiksiz olarak yapıldığını, taşınmazların İzmir ..........., yoluna bitişik olduğunu, konum bakımından değerli bir yerde olduklarını, objektif değer artışının %100'den aşağı olmaması gerektiğini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurularında bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, ürün münavebesinin hatalı yapıldığını, giderlerin düşük belirlendiğini, objektif değer artışı ile kapitalizasyon faizi oranının aynı kriterlere dayanılarak belirlendiğini, taşınmazların kuru vasıfta olduğunu, taşınmazların arta kalan kısmında değer kaybı oluşmadığını, müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazların sulu vasıfta olduğunu, ürün münavebesinin hatalı yapıldığını, verim miktarları ve ürün bedellerinin düşük, masrafların yüksek belirlendiğini, objektif değer artışı oranının daha yüksek olması gerektiğini, itirazlarının nazara alınmadığını, taşınmazlar üzerinde bulunan yapı bedellerinin düşük belirlendiğini, raporda 2B sınıfında değerlendirilen 105 m alanlı ve 2 katlı binanın depo ve bekçi kulübesi olarak kullanıldığını, 2 katlı yapıda zemin beton, kirişler ve hatıl betonları var olup, 2 kat bekçi kulübesi olarak kullanıldığını, resimlerde mesken tefrişatı görüldüğünü, bu haliyle 3A sınıfı bina olarak değerlendirilmesi gerektiğini, ayrıca bina değerinden 15 yaşına göre % 40 yıpranma indiriminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek, İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazların sulu kapama zeytin bahçesi olduğu kabul edilerek, 2021 yılı Akhisar İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü zeytin ürününe ilişkin resmi verilerine göre yapılan hesaplamanın ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin yerinde olduğu, ancak dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgede objektif değer artışı oranının %40 olarak uygulanması gerektiğinin dikkate alınmaması doğru görülmediğinden, yeniden yapılan hesaplama sonucu tespit edilen fark bedelin depo ettirilmesi sağlanarak davalı tarafa ödenmesine ilişkin yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ettiğini, ayrıca Bölge Adliye Mahkemesince metrekare birim değerinin hesabında hesaplama hatası yapıldığını, dava konusu taşınmazlar üzerinde tirilye cinsi zeytin ağaçları bulunmakta olup bu cins zeytinin verim ve fiyatı araştırılmadan hesaplama yapılmasının yerinde olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama zeytin bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Dairemize aynı bölgeden intikal eden ve dava konusu taşınmazlar ile aynı niteliklere sahip olduğu anlaşılan taşınmazlarda uygulanan objektif değer artış oranları nazara alındığında, objektif değer artışı yönünden hükmün düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmesi doğrudur.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.07.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.