"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/30 Esas, 2024/262 Karar
DAVA TARİHİ : 29.12.2022
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Alaşehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/1637 Esas, 2023/1427 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Manisa ili, Alaşehir ilçesi, Kemaliye Asar Mahallesi 227 ada 80 ve 81 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; idarece tespit dilen kamulaştırma bedelinin oldukça düşük olduğunu, Alaşehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesi dosyasında 101.499,38 TL acele el koyma bedelinin belirlendiğini, bu bedelin çok düşük olduğunu, ayrıca acele kamulaştırma dosyasında alınan bilirkişi raporunun hesabında ve verilerinde hataların mevcut olduğunu, ifraz sonrası kadastro kayıtları incelendiğinde taşınmazın bütünlüğü, kullanıma elverişi, taşınmazın şekli ve biçiminin bozulduğunu, bu bozulmadan kaynaklı olarak taşınmazın değer kaybına uğradığını belirterek taşınmazda kamulaştırma yapılan alanın gerçek değerinin Mahkemece tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; net gelirin hatalı hesaplandığını, giderlerin düşük belirlendiğini, objektif değer artışı yapılmasına gerek olmadığını, kapitalizasyon faizinin hatalı belirlendiğini, kamulaştırmadan arta kalan kısımda değer kaybı oluşmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi kararının bedel açısından hukuka aykırı olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan kısımda daha yüksek oranda değer kaybı oluştuğunu, objektif değer artışı oranının düşük belirlendiğini, muhdesat bedelinin düşük hesaplandığını, giderlerin yüksek belirlendiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Alaşehir İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2022 yılı maliyet cetveli incelendiğinde, sofralık yaş üzüm için yer alan üretim gideri 4.825,00 TL olup bu bedel makul olduğundan bilirkişi raporunda bu bedel üzerinden hesaplama yapılmasının yerinde olduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, dava konusu taşınmazların rapora yansıyan nitelikleri itibarıyla sulu kapama bağ vasfına uygun olarak değerlendirme yapılması, yerleşik Yargıtay uygulamalarına göre sulu tarım arazisi niteliğindeki taşınmaz yönünden % 4 kapitalizasyon faiz oranı uygulanması, değerlendirme tarihi olan 2022 yılı Alaşehir İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün yaş üzüm ürününe ilişkin maliyet cetvelinin kullanılması, dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgeden Yargıtay denetiminden geçen dosyalarla uyumlu şekilde objektif değer artış oranının % 20 olarak belirlenmesi, kamulaştırmadan arta kalan kısımda oluşan değer düşüklüğünün hesaplanmasının doğru olduğu anlaşılmış olup İlk Derece Mahkemesi kararı yerinde olduğundan taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava açılış tarihi 29.12.2022 olduğundan faiz başlangıç tarihinin 30.04.2023 olması gerekirken sehven 30.04.2022 tarihinden itibaren faiz işletildiğini, bilirkişi raporunda net gelirin yüksek hesaplandığını ve münavebe sisteminin hatalı belirlendiğini, üretim giderinin brüt gelirin 1/3’ü oranında alınmasının hatalı olduğunu, % 20 oranında alınan objektif değer artışının çok yüksek olduğunu, kapitalizasyon faizinin % 4 oranında alınmasının uygun olmadığını, kalan kısımda hesaplanan % 20 değer azalışını kabul etmediklerini beyan ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ve 12 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüş, dava konusu taşınmazların geometrik durumu dikkate alınarak, kalan arazide değer azalışı hesaplanması ve oranı yerinde bulunmuştur.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Mahkemece tespit edilen fark kamulaştırma bedeline dava tarihinden itibaren 4 ay sonrası olan 30.04.2023 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesi gerekirken Mahkemece yanılgıya düşülerek 30.04.2022 tarihinden itibaren faiz işletilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca İlk Derece Mahkemesinin kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (5) numaralı bendinde yer alan “30.04.2022” tarihinin hükümden çıkartılması yerine “30.04.2023” tarihinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,28.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.