"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2098 Esas, 2023/2168 Karar
DAVALILAR : 1. ... vd. Vekili Avukat ...
2. ... vd.
DAVA TARİHİ : 15.06.2022
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bafra 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/135 Esas, 2023/76 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin ve irtifak hakkı karşılığının tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın ve irtifak hakkının davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Samsun ili, ...ilçesi, ...Mahallesi 115 ada 57 parsel (ifrazla 115 ada 94 ve 95 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedeli ile irtifak hakkı karşılığının tespiti ile kamulaştırılan taşınmaz ile üzerindeki irtifak hakkının müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için kıymet takdir komisyonu raporunda belirlenen bedelin kendilerine bildirilmediği gibi, tespit edilen bedelin rayiç değerlere göre düşük olduğunu, taşınmazın konumu ve nitelikleri itibarıyla arsa vasfında kabul edilerek emsal değerler üzerinden bedelinin tespit edilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacı idareye yükletilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin ve irtifak hakkı karşılığının tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın kamulaştırma konusu kısmının tapu kaydının iptali ile taşınmazın davacı idare adına tesciline ve irtifak hakkının tesisine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; münavebeye alınan fiğ ve tütün ürünlerinde net gelirin ...İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verilerinin çok üzerinde olduğunu, üretim masraflarına tarla kirası, genel giderler ve sermaye faizi kalemlerinin de dahil edilmesi gerektiğini, ...İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi kurum çizelgesinde beyaz lahana, taze fasulye, fiğ ve türün ürünleri ile ilgili ikinci ürün bilgisinin yer almadığını, bu nedenle münavebeye alınan ürünlerin gelir toplamının üçe değil altıya bölünerek hesaplama yapılması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının tespitinde dikkate alınan unsurların mükerrerlik oluşturacak şekilde objektif değer artış oranının tayininde de esas alındığını, kamulaştırmadan arta kalan alanların sulama imkânına daha kolay ulaşabilir olması nedeniyle oluşacak verim ve değer artışı nedeniyle, değer azalışının nötrleşeceğini ve değer azalışı verilmemesi gerektiğini, müvekkili idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hukuka aykırı olduğunu, müvekkili idare adına tescil kararı verilmesi gerekirken hüküm kurulmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza gelir metodu uygulanmak suretiyle değer belirlenmesinde, taşınmaz üzerinde sulu tarım yapılması sebebi ile kapitalizasyon faiz oranının %4, köy yerleşim yerine mesafesine göre objektif değer artışının %50 olarak takdirinde, hesaplamalarda İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinden yararlanılmasında ve hükme esas 07.02.2023 tarihli ek bilirkişi kurulu raporu doğrultusunda taşınmazın zemini ile arta kalan kısımlar için uygulanan değer azalışı sonucunda hükmedilen kamulaştırma bedelinde herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arazi niteliğindeki Samsun ili, ...ilçesi, ...Mahallesi 115 ada 94 ve 95 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi, 115 ada 95 parsel sayılı taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve irtifak hakkına konu olan bölüm dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesinde ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Buna karşın; dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgede uygulanan münavebe sistemine ilişkin ...İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün dosya kapsamında bulunan 12.08.2022 tarihli yazısı ile 07.06.2024 havale tarihli yazısı arasında çelişki bulunduğu gibi hükme esas alınan bilirkişi raporunda uygulanan münavebe sisteminin sözü edilen yazılarda gösterilen münavebe sistemlerinden farklılık arz ettiği de gözetildiğinde; ...İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün münavebe sistemlerine ilişkin yazıları arasındaki çelişki giderilerek, o yörede ekilebilecek mutat münavebe ürünleri belirlendikten sonra, ikinci ürün olarak ekilen ürünün verim miktarında bu hususun etkisinin olup olmadığı da tartışılmak suretiyle taşınmazın niteliğine göre oluşturulacak bilirkişi kurulu eşliğinde mahallinde yeniden keşif yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.