"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/8 Esas, 2023/137 Karar
DAVALILAR : 1.Maliye Hazinesi vekili Avukat ...
2.Hasankeyf Belediye Başkanlığı vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 30.06.2016
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 08.01.2024 tarihli ve 2023/6222 Esas, 2024/80 Karar sayılı kararıyla davacı idare ve davalı ... Belediye Başkanlığı vekillerinin temyiz istemleri incelenerek düzeltilerek onamasına karar verilmiştir.
Davalı Hazine vekilince, Dairece verilen karardaki maddi hatanın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, maddi hatanın düzeltilmesi istemli dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Davalı Hazine vekilinin maddi hata düzeltilmesi talepli dilekçesinin incelenmesinde; süresinde temyiz kanun yoluna başvurmalarına rağmen temyiz taleplerinin incelenmemiş olmasının hukuki dinlenme hakkının açık ihlali niteliğinde olduğundan, temyiz taleplerinin incelenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
Davalı Hazine vekilinin maddi hatanın düzeltilmesi isteminin kabulü ile Dairemizin 08.01.2024 tarihli ve 2023/6222 Esas, 2024/80 Karar Karar sayılı düzeltilerek onama ilamının kaldırılmasına karar verildikten sonra yapılan incelemede;
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Batman ili, ..., ... 484 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava dilekçesinde de belirtildiği üzere dava konusu taşınmazın Hasankeyf merkezde bulunup arsa vasfında olduğunu, taşınmazın bedelinin teklif edilen bedelden daha yüksek olduğunu beyan etmiştir.
2. Davalı Hazine vekili beyanında davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 06.04.2021 tarihli ve 2020/68 Esas, 2021/360 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 30.05.2022 tarihli ve 2021/1306 Esas, 2022/1743 Karar sayılı kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak üzerindeki yapılara ise resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesinin ve belirlenen bedelin bloke ettirilerek davalıya ödenmesine karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta tarafların istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, böylece Mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 30.05.2022 tarihli ve 2021/1306 Esas, 2022/1743 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; dosyada bulunan bilgi ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere, hükme esas alınan bilirkişi raporuna göre dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan taş duvarın ekonomik değer taşımadığı gözetilmeksizin yapı bedeline hükmedilmesi doğru görülmediğinden İlk Derece Mahkemesi kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; faizin hatalı olduğunu, fazla yatan bedelin iadesine karar verilmesi gerektiğini, taşınmaz üzerinde ağaç ve muhdesat bulunmadığını, arsa vasfında olmadığını, arsa olarak bedel tespit edilmesinin hatalı olduğunu, bilirkişi raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığını ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; emsal kıyaslamasının hatalı olduğunu, uygun emsal alınmadığını, dava konusu taşınmaza belirlenen bedelin çok düşük olduğunu, dava tarihi itibarıyla belirlenen bedelin taşınmazın gerçek değerini yansıtmadığını, dava konusu taşınmazın bulunduğu konum itibarıyla bedelinin çok düşük olduğunu, dava konusu taşınmaza yakın konumda aynı paftada bulunan taşınmazlara çok daha yüksek bedel belirlendiğini, taşınmaz üzerinde bulunan 345 m² taş duvarın varlığı sabit olduğu hâlde, duvar bedelinin verilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konu taşınmazın mülkiyeti Batman 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/686 Esas sayılı dosyasında ihtilaflı olmasına rağmen kararda hükmedilen kamulaştırma bedelinin davalılara ödenmesine karar verilmesi, sonradan telafisi güç zararların ortaya çıkmasına neden olacağını, dava konusu taşınmazın davalı ... Belediye Başkanlığı adına kayıtlı olsa da Batman 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/686 Esas sayılı dosyanın müvekkil idare lehine sonuçlanma ihtimali çok yüksek olduğunu, taşınmazın değerinin emsallere göre düşük hesaplandığını, ayrıca duvar bedelinin verilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Batman ili, ..., ... 484 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı idareler vekillerinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4. Davacı idare tarafından fazla bloke edilen bedelin davalılar tarafından bankadan çekilmişse varsa ödenen nemaları ile birlikte davalı taraftan alınarak davacı idareye verilmesine, bedel alınmamışsa fazla yatan bedelin işlemiş nemaları ile birlikte davacı idareye iadesine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idareler vekillerinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak "Davacı idare tarafından fazla bloke edilen bedelin davalı tarafından bankadan çekilmişse varsa ödenen nemaları ile birlikte davalı taraftan alınarak davacı idareye verilmesine, bedel alınmamışsa fazla yatan bedelin işlemiş nemaları ile birlikte davacı idareye iadesine " cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... Belediye Başkanlığından peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Davalı Hazine harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
12.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.