"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/224 Esas, 2023/1723 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Küçükçekmece 7. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/235 Esas, 2022/345 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili ile davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurunun esastan reddi ile kamu düzeni gereğince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle asıl ve birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili ile davalı ... vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili asıl ve birleştirilen dava dilekçelerinde özetle; İstanbul ili, ..., ... 4052 parsel (eski 2911 parsel) sayılı taşınmaza davalı idarelerce usulüne uygun kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığından bahisle kamulaştırmasız el atmaya dayalı taşınmaz bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın reddi gerektiğini beyan etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın reddi gerektiğini beyan etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkil idareye husumet yöneltilmeyeceğini, bilirkişi raporunun eksik incelemeye dayalı olduğunu, irtifak nedeniyle değer düşüklüğü oranının hesaplanarak bedelden mahsup edilmesi gerektiğini, emsal alınan taşınmazın uygun nitelikte olmadığını, bedelin fahiş olduğunu, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun eksik incelemeye dayalı olduğunu, irtifak nedeniyle değer düşüklüğü oranının hatalı hesaplandığını, emsal alınan taşınmazın uygun nitelikte olmadığını, bedelin fahiş olduğunu, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre dava konusu taşınmazın davalı idarelerin yetki ve sorumluluk alanında kaldığı, taşınmaz üzerinde bulunan irtifak hakkı nedeniyle uygulanan değer kaybında bir isabetsizlik bulunmadığı, birleştirilen dava dosyası yönünden bedelin değerlendirme tarihi olan birleştirilen dosya dava tarihi itibarıyla hesaplanması gerekir ise de istinafa gelen sıfatı gözetildiğinde iade nedeni yapılmadığı anlaşıldığından, davalı idareler vekillerinin istinaf itirazları yerinde görülmediğini; ancak taşınmazlara 1983 yılından sonra el atıldığından Yargıtay uygulaması gereğince karar harcının nispi alınması gerektiği halde, yazılı şekilde maktu hesaplanması,
birleştirilen dosya davalısı idare harçtan muaf olduğu halde, yargılama giderine dahil edilmek suretiyle harç alınması doğru görülmediğinden yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazları tekrar ederek temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazları tekrar ederek temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ile bedelinin tahsili hususundadır.
2. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekili ile davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Aynı yerden Dairemize intikal eden diğer dava dosyalarında, ... 3273/A parsel sayılı taşınmaza 03.02.2021 değerlendirme tarihi itıbarıyla 4.860 TL/m² değer biçildiği, bu değerin Dairemizin 2022/11483 Esas sayılı kararıyla idare temyizi ile denetimden geçtiği, ..., 2751/A parsel sayılı taşınmaza 16.07.2019 değerlendirme tarihi itibarıyla 4.000 TL/m² değer biçildiği, bu değerin Dairemizin 2023/10157 Esas sayılı kararıyla idare temyizi ile denetimden geçtiği, ... 839 parsel sayılı taşınmaza 26.07.2018 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.800 TL/m² değer biçildiği, bu değerin Dairemizin 2022/801 Esas sayılı kararıyla idare temyizi ile denetimden geçtiği, yine ... 769 parsel sayılı taşınmaza 18.04.2018 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.600 TL/m² değer biçildiği, bu değerin Dairemizin 2021/11629 Esas sayılı kararıyla idare temyizi ile denetimden geçtiği, örnek kabilinden sayılan bu dosyalar haricinde de benzer nitelikli taşınmazlara çevre adalarda benzer metrekare fiyatlarının Dairemiz denetiminden geçtiği, değerlendirme tarihleri gözetildiğinde aradan geçen zamanda taşınmazın bulunduğu bölgenin sosyo ekonomik durumunda bir ilerleme olduğuna dair bir verinin dosyaya yansımadığı hususları gözönüne alındığında, hükme esas alınan bilirkişi raporu inandırıcı bulunmadığı gibi bilirkişi raporunda kıyasi emsal olarak incelenen taşınmazın eski tarihli satışınında emsal olarak nazara alınması doğru değildir.
5. Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmazlara yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiş kararın bozulmasını gerekmiştir.
6. Kabule göre de; dava konusu taşınmazda bulunan yolun hangi idarenin sorumluluğunda olduğu, şayet farklı idareler yolun farklı kısımlarından sorumlu ise sorumlu oldukları bölümlerin yüzölçümleri de belirtilmek suretiyle kroki üzerinde gösterilmesi gerekirken eksik inceleme ile hüküm tesisi doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekili ile davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ... Başkanlığından peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.