"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/270 Esas, 2023/2759 Karar
Avukat ...
DAVA TARİHİ : 07.05.2021
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ :... 22. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/219 Esas, 2022/473 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 21.01.2025 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü yetki belgesine istinaden davacı vekili Avukat... ve davalı idare vekili Avukat ... gelmiş,
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçelerinde özetle; dava konusu... ili, ...... Mahallesi, 29015 ada 1 parsel sayılı taşınmaza davalı idarece fiili el atma olgusu gerçekleşecek şekilde kamulaştırmasız el atıldığından bahisle taşınmazın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın dayanağının imar düzenlemesi işlemi olduğunu ve dava konusu alanda idarenin fiilen el atması olmadığını, bu durumda idari yargı görevli olduğundan iş bu davada öncelikle dava dilekçesinin yargı yolu nedeniyle usulden ve mesnetsiz açılan davanın esastan reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın imar planında ticari rekreasyon alanı olarak ayrıldığını, plan değişikliğine davacı tarafından itiraz edilmediğini, taşınmazın özel rekrasyon alanı olarak ayrılmasına ilişkin plan değişikliğinin 2022 yıl ve 292 sayılı karar ile onandığını ve kesinleştiğini, fiilen el atmanın olmadığını ve maliklerin yapılaşma hakkının bulunduğunu, bu hususların dikkate alınmadığını, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, raporun yetersiz, bedelin yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın öncesinde 2005 onaylı uygulama imar planında “kentsel rekreasyon alanı” olarak ayrılmış iken 2014 onay tarihli 1/5000 ölçekli revizyon imar planında "Ticari Rekreasyon Alanı" olarak ayrıldığı, taşınmazın bitişiğinde bulunan ve Beytepe Toplukonut Alanı olarak ayrılan kısımda Pasifik İnşaatın şantiye binasının bir bölümünün taşınmaza girdiği, şantiye sahasına ulaşmak üzere toprak yol oluşturulduğu, şirket tarafından heyelan nedeniyle dava konusu taşınmazda teraslama işlemi yapıldığı, taşınmazın kuzeyinden geçen 15 m²lik imar yoluna ilişkin mevcut yol güzergahının dere yatağından geçecek bölümünde plan tadilatına gidilerek 2775 m²lik yolun kamu adına kayıtlı 3895 m²lik bölümden karşılanmasına dair 2018 tarihli ve 284 sayılı karar ile onaylanan 81205/18 No.lu parselasyon planının... 17. İdare Mahkemesinin 2018/1485 Esas, 2019/472 Karar sayılı kararı ile iptal edildiği, bu nedenle tapuda tescil işlemlerinin yapılamadığı, taşınmazın paydaşları tarafından açılan ve istinaf üzerine Daireye intikal ederek 2021/834 Esas sayısı ile Dairece incelemesi yapılan dosya içerisine celp edilen yazı cevabından 1/1000 ölçekli uygulama imar planının Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7/b maddesi uyarınca... Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 sayılı kararı ile kabul edilerek onaylandığı ve itiraz edilmediğinden kesinleştiği, bu arada taşınmazın ticari rekreasyon alanı olarak düzenlenmesine dair 1/5000 ölçekli ... planının... 7.İdare Mahkemesinde açılan davada mahkemenin 28.09.2021 tarihli ve 2021/456 Esas, 2021/1761 Karar sayılı kararı ile iptaline karar verildiği, ancak 1/1000 ölçekli imar planının ayakta olduğu, davalı idare tarafından taşınmaza herhangi bir yapı ve tesis yapılmadığı bu yönüyle fiilen el atmadan söz edilemeyeceği anlaşıldığından, taşınmazın imar planındaki konumu ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onay ve kesinleşme tarihinin 2021 yılı olduğu da dikkate alındığında hukuki el atmadan da bahsedilemeyeceği, taşınmazın paydaşları tarafından açılan davada aynı gerekçeler ile davanın reddine dair verilen kararın istinafı üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 2018/3135 Esas, 2019/1132 Karar sayılı ilamı ile davacı tarafın istinaf itirazlarının esastan reddine karar verildiği, iş bu kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 03.03.2021 tarihli ve 2019/9192 Esas, 2021/2507 Karar sayılı ilamı ile onanarak kesinleştiği de dikkate alındığında davanın reddine karar verilmesi gerektiğinden bahisle davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden hüküm kurmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; hukuken var olamayan 925 sayılı ve 25.05.2021 tarihli ve 1/1000 ölçekli imar plan değişikliğini dayanak göstermek suretiyle hatalı bir karar tesis edildiğini, bu plan değişikliğinin... 15. İdare Mahkemesinin 2023/596 Esas, 2023/850 Karar sayılı kararı ile 27.04.2023 tarihinde iptal edildiğini, Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihinde hukuken var olamayan bir idari işleme dayanılarak hatalı şekilde ret kararı verildiğini, davalının aleyhine açılan kamulaştırmasız el atma davalarını sürüncemede bırakmak, mahkemeleri yanıltmak amacıyla bir süredir imar mevzuatına aykırı olarak, dava konusu taşınmaza ilişkin imar plan değişiklikleri yaptığını, dava konusu taşınmazın üst planı olan 1/25000 ölçekli Başkent... ... Planında ağaçlandırılacak alan ve ... alan kuşağında kaldığı için ilk olarak 1999 tarihinde yapılan imar uygulamasında ... alan vasfına haiz "kentsel rekreasyon alanı" olarak tescil edildiğini, davalının ilk olarak 2014 yılında dava konusu taşınmazın 1/5000 ölçekli ... planını 13.06.2014 tarih ve 1037 sayılı kararı ile değiştirerek taşınmazın imar planındaki kullanımını ticari rekreasyon alanına çevirdiği ve bu plan değişikliğine karşı açılan davada,... 7.İdare Mahkemesi'nin 28.09.2021 tarihli ve2021/456 Esas, 2021/1761 Karar sayılı kararı ile iptal kararı verildiğini ve bu kararın onanarak kesinleştiğini, sonrasında... Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 sayısı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli imar planında yapılan değişikliği ile taşınmazın kentsel rekreasyon alanı kullanımının imar mevzuatında tanımı olmayan "ticari rekreasyon alanı"na dönüştürüldüğünü, ancak bu plana karşı da açılan iptal davasında... 15. İdare Mahkemesinin 27.04.2023 tarihli ve 2023/596 Esas, 2023/850 Karar sayılı kararı ile iptal kararı verildiğini, Bölge İdare Mahkemesince idarenin istinaf itirazının reddedildiğini, dava konusu taşınmazda 2014 yılından itibaren yapılan tüm imar plan değişiklikleri idari yargı tarafından iptal edildiğinden ve dava konusu taşınmaz ilk imar uygulaması ile ... alan vasfına haiz kentsel rekreasyon alanına döndüğünden, kısıtlılık hali ve davalı belediyenin kamulaştırmasız el atma fiili devam etmekte olduğundan ret kararının hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.12.2010 tarihli ve 2010/5-662 Esas, 2010/651 Karar sayılı kararı ile'' uzun yıllar programa alınmayan imar planının hayata geçirilmemesi nedeniyle kamulaştırma ya da takas cihetine gitmeyen davalı idarece, pasif ve suskun kalınmak ve işlem tesis edilmemek suretiyle taşınmaza müdahale edildiği; bu haliyle idarenin eyleminin, mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir niteliğe sahip olduğu bu şekilde kamulaştırmasız el koyma olgusunun gerçekleştiğinin kabulu gerektiğine...''karar verilmiştir.
5. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) Ek Madde 1 inci maddesi ile 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7421 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ile Ek Madde 1 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen cümlesi
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazın öncesinde 2005 onaylı uygulama imar planında “kentsel rekreasyon alanı” olarak ayrılmış iken 2014 onay tarihli 1/5000 ölçekli revizyon imar planında "Ticari Rekreasyon Alanı" olarak ayrıldığı, taşınmazın bitişiğinde bulunan ve Beytepe Toplukonut Alanı olarak ayrılan kısımda Pasifik İnşaatın şantiye binasının bir bölümünün taşınmaza girdiği, şantiye sahasına ulaşmak üzere toprak yol oluşturulduğu, şirket tarafından heyelan nedeniyle dava konusu taşınmazda teraslama işlemi yapıldığı, taşınmazın kuzeyinden geçen 15 mt.' lik imar yoluna ilişkin mevcut yol güzergahının dere yatağından geçecek bölümünde plan tadilatına gidilerek 2775 m²lik yolun kamu adına kayıtlı 3895 m²lik bölümden karşılanmasına dair 2018 günlü ve 284 sayılı karar ile onaylanan 81205/18 numaralı parselasyon planının... 17. İdare Mahkemesinin 2018/1485 Esas, 2019/472 Karar sayılı kararı ile iptal edildiği, bu nedenle tapuda tescil işlemlerinin yapılamadığı, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının Büyükşehir Belediye Kanununun 7/b maddesi uyarınca... Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 sayılı kararı ile kabul edilerek onaylandığı ve itiraz edilmediğinden kesinleştiği, bu arada taşınmazın ticari rekreasyon alanı olarak düzenlenmesine dair 1/5000 ölçekli ... planının iptaline ilişkin açılan davada... 17. İdare Mahkemesinin 28.09.2021 tarihli ve 2021/456 Esas, 2021/1761 sayılı kararı ile iptaline karar verildiği ve Danıştay 6.Dairesinin 2022/4402 Esas, 2022/7725 Karar sayılı kararı ile onanarak kesinleştiği, Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 sayılı kararı ile kabul edilerek onaylanan 1/1000 ölçekli imar planının ise paydaşlardan Salih Kargın tarafından açılan dava sonucunda... 15. İdare Mahkemesinin 2023/596 Esas, 2023/850 Karar sayılı kararı ile iptaline karar verildiği, 1/5000 ölçekli ... planının iptal edilmesi üzerine davalı idarenin 09.02.2022 tarihli ve 292 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli ... planında taşınmazın kullanım amacının “özel rekreasyon alanı” olarak düzenlendiği, paydaşlardan Mehmet Erdoğan tarafından iş bu planın iptali istemiyle açılan davada... 15.İdare Mahkemesinin 2023/209 Esas, 2023/531 sayılı ilamı ile ilgili işlemin iptaline karar verildiği ve... Bölge İdare Mahkemesinin 5. İdari Dava Dairesinin 2023/887 Esas, 2023/1822Karar sayılı ilamı ile idarenin istinaf başvurusunun reddine dair karar verildiği, yapılan imar planlarının açılan davalar sonucu iptal edilmeleri üzerine en son ... Belediye Meclisinin 03.11.2023 tarihli ve 547 sayılı kararı ile uygun görülerek... Büyükşehir Belediye Meclisinin 11.06.2024 tarihli ve 609 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli ... planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar plan değişiklikleri ile dava konusu taşınmazın kullanım amacının “Kentsel Rekreasyon Alanı” olarak belirlendiği ve Beytepe 3.Etap Toplu Konut Alanı Uygulama İmar Planı plan notlarının geçerli olduğunun kabul edildiği ve kesinleştiği anlaşılmıştır.
3. Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde davalı idarece fiilen el atılmamış ise de uzun yıllardan beri yapılan imar-parselasyon planları ile dava konusu taşınmazın kamu hizmetine tahsis edildiği ve makul süre içinde imar planına uygun herhangi bir işlem tesis edilmediğinden kamulaştırmasız el atma olgusunun gerçekleştiği sabit olduğundan kabul kararı verilmesi gerekirken ret kararı verilmesi doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesinin kararının açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden 03.10.2024 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 28.000,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya ödenmesine,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.