"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/2538 E., 2022/113 K.
DAVA TARİHİ : 14.05.2018
HÜKÜM/KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karapınar Asliye Hukuk Mahkemesi (Asliye Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)
SAYISI : 2018/922 E., 2019/242 K.
Taraflar arasında davalı kooperatifin münfesih olduğunun tespiti ve tasfiye heyeti atanması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı kooperatifin en son 16.02.2010 tarihinde genel kurul toplantısı yaptığını, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 81 nci maddesinin 6 ncı bendi gereğince üç yıl üst üste olağan genel kurul toplantısının yapılmaması hâlinde kooperatifin dağılacağının düzenlendiğini, ancak kooperatif dağılmış olsa da bu durumun kooperatifin tasfiye edilip sicilden silindiği anlamına gelmediğini ileri sürerek davalı kooperatifin münfesih olduğunun tespitine ve tasfiye heyeti atanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı taraf davalı kooperatifin amacına ulaşma imkanının bulunmadığı iddiasına dayanılmadığı göz önüne alındığında 1163 sayılı Kanunun 81 nci maddesinin altıncı bendi ve Kooperatif Ana Sözleşmesinin 110 ncu maddesinin (f) bendi gereğince 3 yıl üst üste olağan genel kurulunu yapmaması halinde kooperatife genel kurul yapabilmesi için uygun bir süre verilmesine gerek olmaksızın kendiliğinden dağılmış sayılacağına ilişkin düzenleme çerçevesinde feshe ilişkin bu davanın ilgili bakanlık tarafından açılamayacağı, davacı Bakanlığın aktif dava ehliyeti bulunmadığı gibi bu davayı açmakta hukuki yararının da bulunmadığı gerekçesiyle davanın hukuki yarara ilişkin dava şartı noksanlığından usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; 1163 sayılı Kanunun 81/6 ncı maddesi gereğince üç yıl olağan genel kurulun yapılmaması halinde kooperatifin dağılacağının düzenlendiğini, her ne kadar kooperatif dağılmış olsa da bu durumun kooperatifin tasfiye edilip sicilden silindiği manasını taşımadığını, kooperatifin tasfiyesinin tespiti davasının kimler tarafından açılacağına dair sınırlama konulmadığını, aynı kanunun 81/7 maddesinde amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla dağılacağına ilişkin düzenleme karşısında dağılmış sayılan bir kooperatifin mevcut durumun tespiti için açılan davada aktif dava ehliyetinin de bulunduğunu, müvekkilin ilgili Bakanlık olması sebebiyle dava açmakta hukuki yararı bulunduğunu beyanla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Kooperatifler Kanununun 81 inci maddesinde kooperatiflerin dağılma sebepleri düzenlenmiş olup anılan maddenin altıncı bendi gereğince kooperatifin üç yıl üst üste olağan genel kurulunu yapmaması halinde kooperatife genel kurul yapılabilmesi için uygun bir süre verilmesine gerek olmaksızın kooperatifin kendiliğinden dağılmış sayılacağı, anılan maddenin düzenleniş şekline göre de bu davanın ilgili Bakanlık tarafından açılmasının gerekmediği, davacı taraf kendisine dava hakkı veren aynı Kanun'un 81/7 nci maddesindeki kooperatifin amacına ulaşma imkânının bulunmadığı iddiasına da dayanmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, temyiz dilekçesinde istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri temyiz nedeni olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı kooperatifin üç yıl olağan genel kurul toplantısını yapmaması sebebiyle münfesih olduğunun tespiti ve kooperatife tasfiye heyeti atanması istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 81 nci maddesinin birinci fıkrasının altıncı ve yedinci bendi, 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının ikinci bendi, Kooperatif Anasözleşmesi'nin 110 ncu maddesinin (f) bendi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 81 nci maddesinde kooperatiflerin dağılma sebepleri düzenlenmiştir. Anılan maddeye 3476 sayılı Kanun ile eklenen 6 ncı bent uyarınca, kooperatifin üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması hâlinde, kooperatife genel kurul yapabilmesi için uygun bir süre verilmesine gerek olmaksızın, kooperatif kendiliğinden dağılmış sayılacaktır. Aynı maddenin 7 nci bendinde ise, kooperatifin amacına ulaşma imkânının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti hâlinde, mahkemeden alacağı kararla dağılacağı hükmüne yer verilmiştir. Benzer mahiyette davalı kooperatife ait ana sözleşmenin "Dağılma Sebepleri" başlıklı 110/g bendinde de; kooperatifin amacına ulaşma imkânının bulunmadığının Tarım ve Orman Bakanlığınca tespiti hâlinde mahkemeden alacağı kararla dağılacağı düzenlenmiştir.
Öte yandan Kooperatifler Kanununun 86/2 nci maddesinde; Bakanlığın, kooperatifleri teftiş etmeye, denetlemeye ve denetlettirmeye görevli ve yetkili olduğu belirtilmektedir. Bakanlık, kooperatifleri ve üst örgütlerini müfettişleri veya kontrolörleri aracılığıyla denetlettirebilir.
Somut olayda, dava dilekçesinde dayanak yasa maddesi bildirilmese dahi hukuki nitelendirme hakime ait olup, kooperatifin iştigal alanına göre tarımsal amaçlı kooperatif olduğu anlaşılmaktadır. Tarımsal amaçlı kooperatifler yönünden 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun Ek Madde 1/2 nci fıkrası uyarınca ilgili Bakanlığın ... olduğu, davacı Bakanlığın aynı Kanun'un 81 nci maddesinin 7 nci bendine dayanarak davalı kooperatifin feshi için dava açabileceği, dava dilekçesindeki anlatıma göre 81 inci maddenin 7 nci bent hükmüne de dayanıldığı anlaşılmaktadır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 01.03.2023 tarihli, 2022/(15)6-1056 Esas, 2023/156 Karar sayılı kararı)
2. Yukarıdaki açıklamalar ışığında, mahkemece 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 86/2 nci maddesi uyarınca Bakanlığın kooperatifleri teftiş ve denetim yetkisi de nazara alındığında dava açma hak ve ödevi ile taraf sıfatının ve dava açmakta hukuki yararının bulunduğu gözetilerek işin esasına girilerek sonuca göre karar verilmesi gerekirken yanılgılı gerekçe ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.