"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1127 E., 2022/1475 K.
BİRLEŞEN 3. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2017/357 ESAS SAYILI DOSYASINDA;
... 3.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2017/357 ESAS SAYILI DOSYASI İLE
BİRLEŞEN 8.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2017/376 ESAS SAYILI DOSYASINDA;
BİRLEŞEN 3.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2017/390 ESAS SAYILI DOSYASINDA;
BİRLEŞEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2020/609 ESAS SAYILI DOSYASINDA;
DAVALILAR : 1-... 2-Lütfü Abdüsselamoğlu vekili Avukat ...
BİRLEŞEN 12.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 2021/705 ESAS SAYILI DOSYASINDA;
HÜKÜM/KARAR : Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/372 E., 2022/197 K.
Taraflar arasındaki asıl ve birleşen davalarda alacak, itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın reddine, birleşen bir kısım davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ... ve ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar ..., ... vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 07.05.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde asıl davada davalılar-birleşen davada davacılar vekili Avukat ... ile asıl davada davacı-birleşen davada davalı vekili Avukat ...'in gelmiş olmalarıyla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saatte Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı yüklenici vekili asıl dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı arsa sahibi ... arasında ... 1. Noterliği’nin 30/05/2017 tarih ve 11551 no.lu arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, davalının aynı gün müvekkiline düzenleme şeklinde vekaletname verdiğini, sonrasında davalının sebepsiz olarak müvekkilini vekaletten azlettiğini, müvekkilinin taraflar arasındaki sözleşmeye istinaden tüm işlemlere başladığını, emlakçılarla anlaştığını, para ödediğini, plan ve proje yaptırdığını, ancak azil nedeniyle bir işlem yapamaz duruma geldiğini belirterek, sözleşmenin devamı ve sözleşmede üzerine düşen edimleri yerine getirmesi için kendisine yetki verilmesini, olmazsa sözleşme uyarınca kararlaştırılan cezai şartın ve müvekkilinin inşaat hazırlıkları için yapmış olduğu tüm zararların hesaplanarak tahsilini talep etmiştir.
2. Davacı yüklenici vekili birleşen 2017/357 Esas sayılı dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı arsa sahibi ... arasında ... 1. Noterliği’nin 24/05/2017 tarih ve 11120 no.lu arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, davalının aynı gün müvekkiline düzenleme şeklinde vekaletname verdiğini, sonrasında davalının sebepsiz olarak müvekkilini vekaletten azlettiğini, müvekkilinin taraflar arasındaki sözleşmeye istinaden tüm işlemlere başladığını, emlakçılarla anlaştığını, para ödediğini, plan ve proje yaptırdığını, ancak azil nedeniyle bir işlem yapamaz duruma geldiğini belirterek sözleşmenin devamı ve sözleşmede üzerine düşen edimleri yerine getirmesi için kendisine yetki verilmesini, olmazsa sözleşme uyarınca kararlaştırılan cezai şartın ve müvekkilinin inşaat hazırlıkları için yapmış olduğu tüm zararların hesaplanarak tahsilini talep etmiştir.
3. Davacı arsa sahibi ... vekili birleşen 2017/390 Esas sayılı dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı yüklenici arasında müvekkilinin malik olduğu ... Mah. 987 ada 3 parsel sayılı taşınmaz üzerinde inşaat yapılması amacıyla sözleşme imzalandığını, ancak müvekkilinin 65 yaşında olup, okuması yazması olmadığını, yaptığı işlemin sonuçlarını bilemediğini, sözleşmenin aşırı yararlanma ve irade bozuklukları kapsamında hukuken sakat bir sözleşme olduğunu, sözleşmede yetki verilmemesine rağmen davalı yüklenicinin aldığı vekaletname ile sözleşmeye konu parseli üçüncü bir kişiyi ait başka bir parsel ile birleştirdiğini, davalı yüklenicinin sözleşme şartlarına uymadığını ileri sürerek, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmenin feshine karar verilmesini talep etmiştir.
4. Davacı arsa sahibi ... vekili birleşen 2017/376 Esas sayılı dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı yüklenici arasında müvekkilinin malik olduğu ... Mah. 987 ada 2-6-7-8 no.lu parseller üzerinde inşaat yapılması için ... 1.Noterliğinin 24/05/2017 tarih ve 11120 yevmiye nolu arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yapıldığını, sözleşmenin edimler arasında açık bir oransızlık içerdiğini, aşırı yararlanma ve irade bozuklukları kapsamında hukuken sakat bir sözleşme imzalandığını ileri sürerek sözleşmenin feshine karar verilmesini talep etmiştir.
5. Davacı yüklenici vekili birleşen 2020/609 Esas sayılı dava dilekçesinde özetle; zararlarının giderilmesini talep etmiştir.
6. Davacı yüklenici vekili birleşen 2021/705 Esas sayılı dava dilekçesinde özetle; derdest olan davalar da ıslah yapılmayan cezai şart alacağı olarak ... için 215.000,00 TL ve Lütfü Abdüsselamoğlu için 215.000,00 TL olmak üzere toplam 430.000,00 TL’nin tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada davacı ve birleşen davalarda davalı yüklenici vekili cevap dilekçelerinde özetle; davaların reddini talep etmiştir.
2. Asıl davada davalı ve birleşen davalarda davalı arsa sahipleri vekili cevap dilekçelerinde özetle; davaların reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi 2017/372 Esas, 2022/197 Karar ve 12.05.2022 tarihli kararı ile özetle; davalı yüklenicinin hakkında açılmış olan birden fazla hukuk davası olduğu, açılan bu davalarda yüklenicinin başka arsa sahipleri ile yapılan sözleşmelerdeki edimlerini ifa etmediğine yönelik iddiaların bulunduğu, bu haliyle yüklenicinin edimlerini ifa etmeme noktasında intiba oluşturduğu, bu nedenle davacıların sözleşmenin feshine yönelik taleplerinin haklı olduğu, ayrıca keşif tarihi itibariyle de taşınmazda herhangi bir yapının bulunmadığı, bu haliyle yüklenicinin edimlerini yerine getirmediği anlaşıldığından, davacı arsa sahiplerinin açmış olduğu sözleşmenin feshine yönelik davalar kabul edilmiştir. Davacı yüklenici tarafından açılan davalar ise, davacı arsa sahiplerinin sözleşmeleri haklı olarak fesih ettikleri kabul edildiğinden davacı yüklenicinin sözleşmenin haksız feshine ilişkin cezai şartın tahsiline, sözleşmenin devamı bakımından kendisine yetki verilmesine ve sözleşme nedeniyle yapılan hazırlıklara ilişkin masrafların tahsiline yönelik davalarının reddine karar verilmiştir. Birleşen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/609 Esas sayılı dosyası yönünden yapılan incelemede, taraflarca takip edilmeyen bu dosya 29.04.2021 tarihli celsede işlemden kaldırılmış, 3 ay içerisinde yenilenmediğinden bu davanın HMK'nın 150/5. maddesi gereğince açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk derece mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını süresinde asıl ile birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosya davacısı yüklenici vekili istinaf etmiştir.
B. İstinaf Nedenleri
Asıl dosya ile birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosya davacısı vekili istinaf başvurusunda özetle; arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerindeki şartların yerine getirildiğini, henüz edim yerine gelmeden de davalıların sözleşmeyi haksız şekilde feshettiğini, sözleşme konusu inşaat için yapılan tüm harcamalar ile cezai şartın ödenmesi gerektiğini, tüm belgeler, dekontlar, evraklar ve sair diğer deliller ayrıca alınan bilirkişi raporları ile müvekkilinin söz konusu inşaat için harcamış olduğu tutarlarının belgelendiğini, bilirkişi raporları doğrultusunda dava konusu sözleşmeden dolayı müvekkilinin uğramış olduğu zararlar ispatlandıktan sonra dosyanın süresi içinde ıslah edildiğini, ayrıca sözleşmede yazılı cezai şart için davalılardan her ikisi için sözleşmede geçen toplam 430.000,00 TL cezai şart alacağı için ek dava açtıklarını, ancak yerel mahkemece hiçbir gerekçe göstermeden açmış oldukları davaların reddine karar verildiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi 2022/1127 Esas, 2022/1475 Karar ve 02.11.2022 tarihli kararı ile özetle; davacı yüklenicinin davalılar ile sözleşme imzaladığı 24.05.2017 ve 30.05.2017 tarihinden sonra 30.09.2017 tarihinde ruhsat aldığı görülmektedir. Sözleşmenin 5. ve 8. maddelerinde sözleşmeye konu yerin alan ve projesi çizilip sözleşme tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde ruhsat alınacağı yazılıdır. Ruhsatın alındığı tarihe bakıldığında sözleşmeye aykırılık bulunmayan makul görülebilir bir süre içerisinde ruhsat alındığı görülmektedir. Davalılar ise 02.10.2017 ve 20.10.2017 tarihinde davacıyı vekaletten azletmişlerdir. Azilnamelerde "gördüğüm lüzum üzerine" tabiri yer almakta olup başka bir nedene yer verilmemiştir. Davalılar cevap dilekçelerinde ise aşırı yararlanma, irade bozuklukları ve edimler arasındaki aşırı orantısızlık, üçüncü kişiye devir, daire yüz ölçümlerinin küçük olması gibi nedenlere dayanmışlardır. Mahkemece karşı davaların kabulüne, sözleşmelerin feshine karar verilmiş ise de yüklenicinin kusuruna ilişkin olarak kararda yer verilen gerekçe dosya kapsamı ile uyumlu değildir. Yüklenicinin, atfedilen hususlara ilişkin bir kusuru tespit edilmemiştir. Sözleşmede daire yüz ölçümü belirtilmediği gibi, mimari projede yer alan yüz ölçüm de dosyaya sağlanmamıştır. İşin üçüncü kişiye devredildiğine ilişkin somut bir delil de bulunmamaktadır. Aşırı oransızlık ve irade bozukluğu, aşırı yararlanma hususları davacı tarafça ispatlanmamıştır. Bu nedenle yüklenicinin bir kusurunun da bulunmadığı gözetildiğinde, yüklenicinin haksız azli nedeniyle temerrüdünden bahsedilemeyecektir. Sözleşme tarihinden, azil tarihine kadar geçen yaklaşık 6 aylık sürede, davacıların, edimler arasındaki aşırı oransızlık iddialarına bağlı olarak yükleniciye sözleşmede kararlaştırılan tapuları devretmek istemedikleri görülmektedir. Buna göre ruhsat alımı için bir aylık gecikmenin temerrüt için yeterli olmaması hem de açıklanan gerekçeyle davacıların akitle bağlı kalmak istememeleri nedeniyle, davalı yüklenicinin edimin ifasında temerrüde düştüğünden söz edilemez.
Açıklanan nedenlerle ve dava tarihi itibariyle ruhsat alınmış olup diğer nedenlerin de ispatlanamamış olması nedeniyle; davalı karşı davacıların sözleşmenin feshi istemli davalarının reddine, davacı karşı davalının yetki verilmesi talebinin kabulüne, karar vermek gerekirken yazılı olduğu şekilde asıl dava davacısının asıl davaları ile birleşen davalarının reddine, davalı birleşen dosya davacıların davalarının kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.
Zira davalı-birleşen dosya davacıları arsa sahiplerinin, arsayı teslim ve inşaat için gerekli yetkileri içeren vekaletname verme edimlerini ifadan kaçınmak suretiyle sözleşmeye aykırı davrandıkları ve bu suretle temerrüde düştükleri ortadadır.
Mahkemece sözleşme hükümleri, BK'nın yukarıda özetlenen TBK'nın 504. maddesi hükmü ve işin bulunduğu aşama gözetilerek, inşaat sözleşmesinin ifasına yönelik ve hüküm fıkrasında sınırları ve kapsamı açıkça belirtilecek yetkilerle sınırlı olacak şekilde belirlenecek yetkilerin davacıya verilmesi, karşı davaların reddi, davacının alacak ve cezai şart talepleri hakkında ise ulaşılan sonuca göre bu aşamada bir karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını süresinde asıl dosya ile birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahipleri vekili temyiz etmiştir.
B. Temyiz Sebepleri
Asıl dosya ile birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahipleri vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf eden davacı yüklenicinin sadece asıl dosyayı istinaf ettiği, birleşen dosyalar yönünden bir istinaf talebi olmadığı, birleşen davalar istinaf edilmediği için kesinleştiğini, karar verilmesine yer olmadığına dair verilen kararın usul açısından mümkün olmadığını, yükleniciye inşaat için verilen yetki konusunda gerekçe ile hüküm fıkrasının çelişkili olduğunu, arsaların tevhid edilmesinin hatalı olduğunu, edimler aşırı oransızlık olduğunu, yüklenici hakkında çok fazla sayıda dava ve icra takibi olduğu belirterek duruşma istemli olarak kararı temyiz etmiştir.
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda uyuşmazlık, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca vekaletten haksız şekilde azil nedeniyle sözleşmenin ifası için yetki verilmesi, bu mümkün olmadığı takdirde cezai şartın ve yapılan masrafların tahsili; arsa sahiplerince açılan davalarda ise sözleşmenin geriye etkili feshi taleplerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
TBK’nın 504 vd maddeleri, HMK 297/2 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahipleri vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
3. 6098 sayılı TBK'nın 504. maddesi, "Vekaletin kapsamı, sözleşmede açıkça gösterilmemiş ise, görülecek işin niteliğine göre belirlenir" hükmü düzenlenmiştir.
Asıl ve birleşen 2017/357 Esas sayılı dava dosyalarında davacı yüklenici, davalı arsa sahiplerince vekaletten azledildiği için sözleşme uyarınca inşaata devam edebilmek için mahkemece yetki verilmesini talep etmiştir. Bölge adliye mahkemesince yapılan yargılama sonunda, asıl ve birleşen 357 Esas sayılı dava dosyalarında davacı yüklenicinin bu talebi kabul edilerek, asıl dava için ... 1. Noterliğinin 30/05/2017 tarih 11552 yevmiye sayılı vekaletnamesindeki yetkilerin, taşınmaz sahibi ... adına davacı ...'na aynen verilmesine, birleşen 2017/357 Esas sayılı dosyası için de yine ... 1. Noterliğin 24/05/2017 tarih 11119 yevmiye sayılı vekaletnamesindeki yetkilerin, taşınmaz sahibi ... adına davacı ...'na aynen verilmesine dair hüküm kurulmuştur.
6100 Sayılı HMK'nın 297/2 maddesi uyarınca, “Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir.” Mahkemenin gerekçeli kararının infaz edilecek kısmı, hüküm fıkrası olup, asıl ve birleşen 2017/357 Esas sayılı davalarda davacı yükleniciye sözleşmenin ifası için verilmesi gereken yetkilerin hükmün sonuç kısmında tek tek gösterilmesi zorunludur. Bu husus gözetilmeden davalı arsa sahiplerinin azlettikleri vekaletlere atıf yapılarak hüküm kurulması doğru olmamıştır.
İş bu nedenle mahkemece yapılacak iş; davacı yüklenici ile davalı arsa sahipleri arasında ayrı ayrı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığı anlaşıldığından, bu inşaat sözleşmeleri uyarınca yüklenicinin edimlerini yerine getirilebilmesi için gerekli olan yetkilerin neler olduğu konusunda alanında uzman bilirkişiden rapor alınması, alınacak raporda belirtilecek yetkilerin neler olduğunun hüküm fıkrasında tek tek gösterilmesinden ibaret olmalıdır.
Eksik İnceleme ve yanlış değerlendirme sonucu verilen karar doğru olmamış, bozulması uygun bulunmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. “Değerlendirme” bölümünün “2” inci bendi uyarınca asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahipleri vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, “3” üncü bendi uyarınca kabulü ile kararın asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahipleri yararına BOZULMASINA,
2. 17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davacı yükleniciden alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunan asıl ve birleşen 2017/357, 2020/609 ve 2021/705 Esas sayılı dosyalarda davalı arsa sahiplerine verilmesine,
Peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılara iadesine,
Dosyanın kararı veren ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderilmesine,
07.05.2024 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.