"İçtihat Metni"
...
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/723 E., 2022/17 K.
...
...
HÜKÜM/KARAR : Esastan Red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Antalya 2. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2015/707 E., 2017/193 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ...Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı ile davalılardan ... A.Ş. arasında imzalanan dekorasyon sözleşmesi kapsamında 100.000 TL bedelli iki adet çekin davalı ... A.Ş.ne verildiğini, davalı şirket yükümlendiği edimini yerine getirmeyince sözleşmenin karşılıklı olarak feshedilmesi ve verilen çeklerin iadesi hususunda anlaşıldığını, ancak davalının çekleri iade etmeyerek diğer davalı ... A.Ş.’ye ciro ettiğini, çeklerin bedelsiz kaldığının fesihname uyarınca sabit olduğundan Yapı Kredi A.Ş. nin iyi niyetli hamil sıfatını kazanamayacağını, Faktoring şirketlerinin 6361 sayılı yasa uyarınca ancak alacağın temliki hükümleri uyarınca alacağı iktisap etmelerinin mümkün olacağını bu nedenlerle bedelsiz kaldığı sabit olunan çeklerden dolayı her iki davalıya da borçlu olmadıklarının tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... A.Ş. vekili davaya cevap vermemiştir.
Davalı ... A.Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin davacı ile diğer davalı şirket arasındaki ticari ilişkinin doğrudan tarafı olmadığını, bu nedenle bedelsizlik def'inin müvekkiline karşı ileri sürülemeyeceğini, bu def'inin ancak davalı ... Mimarlık Mühendislik İnşaat Enerji Turizm Maden Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili ile bu davalıdan alacağı temlik alan ... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. A.Ş.'ye karşı ileri sürebileceğini, ... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. ile müvekkili arasındaki Faktoring ilişkisi çerçevesinde faturadan doğan alacağını temlik eden ve çeki verenin dava dışı ... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. olduğunu, ... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. ile davacı arasında ticari ilişki de olmadığını, 6361 sayılı yasanın 9/3. maddesine göre çeke dayalı kişisel defilerin Faktoring Şirketine karşı ileri sürülebilmesinin de hukuken mümkün olmadığını, kişisel def'ilerin müvekkiline karşı ileri sürülmesinin ancak çeki kötü niyetle iktisap etmesi halinde mümkün olabileceğini, davacının çeklerin davalı ... Şirketi tarafından kötü niyetli iktisap edildiğini ispatlayamadığını, bu nedenle davanın reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... Mimarlık Mühendislik İnşaat Enerji Turizm Maden Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin talimat yoluyla sözleşme ve fesih protokolü konusunda usulüne uygun meşruhatlı davetiye ile isticvap edildiği, davalı tarafça herhangi bir beyan ve itirazda bulunulmamış olmakla sözleşme ve fesih protokolü içerikleri ispatlanmış sayılarak sözleşme gereği davalının yüklendiği yükümlülükleri yerine getirmediği ve çeklerin bedelsiz kaldığı iddiasının ispatlanmış kabul edildiğini, davalı ... şirketi yönünden ise; her ne kadar çeklerin usul ve yasaya uygun faktoring sözleşmesi ile ve ciro yoluyla elde edildiği ileri sürülmüş ise de; çekte lehtar ve birinci ciranta konumunda bulunan davalı ... Mimarlık Mühendislik İnşaat Enerji Turizm Maden Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile çeklerde ikinci ciranta konumunda olan ve çekleri faktoring sözleşmesi ile davalıya temlik eden ... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. A.Ş.'nin şirket merkezleri ve şirket ortakları aynı olmakla, şirketler arasında organik bağ bulunduğu, aradaki örtü kaldırıldığında iki farklı şirket olmayıp, birisinin gölge şirket olduğu, çekleri kötü niyetli olarak ciro silsilesi ile devretme amacı taşıdıkları, bu nedenle faktoring şirketinin iyi niyetli hamil sayılamayacağı, çekleri doğrudan lehtar olan şirketten temlik aldığı, bu nedenle çeklerin lehtarına karşı ileri sürülebilecek defilerin davalı ... şirketine karşı da ileri sürülebileceği gerekçesiyle, her iki davalı yönünden davanın kabulüne, davacının Ziraat Bankası Antalya ... Şubesine ait ... nolu, 100.000,00 TL bedelli ve ... nolu 100.000,00 TL bedelli çekler nedeniyle davalılara borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde temlik alan- davalı ...Ş. vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Temlik alan- davalı ...Ş. vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan satış sözleşmesi ve fesihnamenin gerçekliği hususunda bilirkişi incelemesi yapılmadığını, kaldı ki ortada geçerli bir fesihname olsa dahi müvekkiline karşı ileri sürülemeyeceğini, müvekkilinin iyi niyetli hamil sıfatı ile faktoring işlemine konu edilen faturanın ödeme aracı olarak çeki devir ve teslim alındığını, müvekkilinin çekteki ticari ilişkinin seyrini araştırma yükümlülüğünün olmadığını, çeki ciro eden ... gıda ile davacı arasında ticari bir ilişki mevcut olmadığını, bedelsizlik iddiasının müvekkili faktoring şirketine karşı ileri sürülemeyeceğini, ... mimarlık ve ... gıda şirketleri arasındaki organik bağın ispatlanamadığını, lehtar ve cirantanın aynı şirket olmasından sebeple kendileri açısından iyi niyetli olmadıkları kabul edilerek davanın kabul edilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile mahkemenin istinaf incelemesine konu kararında, dosyadaki mevcut delillere göre yaptığı değerlendirmeye, takdire ve ortaya koyduğu gerekçeye göre, mahkemenin vardığı sonuçta istinaf sebepleri yönünden usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı, istinaf nedenlerinin yerinde olmadığı gerekçesiyle temlik alan- davalı ...Ş. vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde temlik alan- davalı ...Ş. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Temlik alan- davalı ...Ş. vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 08.05.2015 tarihli satış sözleşmesi ile davacı tarafından davalıya teslim edilen iki adet çekin karşılığında sözleşmedeki yükümlülüğün yerine getirilmediği ve bu nedenle sözleşme feshedilerek iade edileceğinin kararlaştırıldığı fakat buna rağmen davalı şirket tarafından iade edilmeyerek diğer davalı ... şirketine kötü niyetle ciro edildiği iddiasıyla açılmış menfi tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, 6098 sayılı TBK 470-486 maddeleri
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dava, çekler nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2. maddenin yollamasıyla 04.02.2015 tarih ve 29257 sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 5/1. maddesinde ‘Kuruluş tarafından müşteriyi yeteri kadar tanıyacak şekilde istihbarat çalışmalarının yapılması, sadece müşterilerin beyanı veya sözlü teyidi ile işlem yapılmaması gerekir. İstihbarat çalışmasının; a) Öncelikle ilgili mevzuatta yer alan faturanın tarifi, şekli ve nizamına ilişkin düzenlemeler de dikkate alınarak faturadaki bilgilerin kontrol edilmesi, b) İç kontrol sisteminin devralınan faturalara ilişkin gerekli istihbarat ve araştırma yapılmasını sağlayacak ve Merkezi Fatura Kaydı Sisteminde bu faturaların mükerrer olmadığının kontrolü tamamlanmaksızın kullandırım yapılamayacak şekilde oluşturulması, c) Müşterilerin mali durumlarının değerlendirilerek bunların itibarı ve işlem geçmişleri de dikkate alınmak suretiyle gerektiğinde fatura borçlusu ve kambiyo senedi veya diğer senedin keşidecisine de başvurularak borcun teyit edilmesini sağlayacak yöntemler geliştirilmesi ve ulaşılabilmesi mümkün olan ilgili veri tabanlarından yararlanılması yoluna gidilmesi hususları dâhil olmak üzere asgari olarak yukarıda belirtilen usul ve esasları içerecek şekilde yapılır ve bunların yetersiz kalması durumunda ilave yöntemlere başvurulur.’ hükümleri düzenlenmiş olup, faktoring şirketlerinin gerekli istihbarat çalışmasını nasıl yapacağı ve çalışma usulleri açıkça düzenlemiştir.
Dosya kapsamına sunulan 01.07.2015 tarihli faturanın ... Gıda tarafından ... Mimarlık adına düzenlendiği, her iki şirketin ortaklarının da aynı kişilerden oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu durumda davalı ... şirketinin yukarıda açıklandığı üzere faturaya konu mal satışının fiktif nitelikte olup olmadığı, işlem taraflarının ve faturanın güvenilirliği, ilgililerin mali durumları konularında araştırma ve istihbarat çalışması yapması, keşideciden dava konusu çekler yönünden teyit alması gerekirken bu yönde bir araştırma yapmadan ve teyit almadan ortakları da aynı olan şirket arasında düzenlenen fatura ve belgelere göre işlem yapmasının mevzuatın kendisine yüklediği istihbarat yükümüne uygun olmadığından menfi tespit talebinin kabulü yerinde olmuştur.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temlik alan- davalı ...Ş. vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı harcın temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.