"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/954 E., 2021/1266 K.
DAVA TARİHİ : 15.06.2016
HÜKÜM/KARAR : Esastan Red-Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tonya Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/17 E., 2021/57 K.
Taraflar arasındaki alacak ve gecikme cezasının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili ile davalı ... İçme Suyu Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince Tonya Belediye Başkanlığının istinaf başvurunun esastan reddine, Trabzon İçme Suyu Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün başvurusunun kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili ile davalı ... İçme Suyu Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı yüklenici ile davalı ... arasında 11.04.2013 tarihinde “7500 Kişilik Alternatif II.Biyolojik AAT Tip Kanalizasyon Tasfiye Tesisi” yapımına ilişkin olarak sözleşme imzalandığını, sözleşmenin 11.2.maddesine göre her ayın ilk beş günü içinde hakedişlerin tanzim edilerek davacıya ödeneceğini, hakedişlerin geç ödenmesinin işin idare tarafından geciktirildiğinin açık ispatı olduğunu, ilk üç hakedişin eksik de olsa davacıya ödendiğini ancak dördüncü hakedişin hiç ödenmediğini, aynı şekilde ihale konusu tesisin çalışabilmesi için yapılması teknik anlamda zorunluluk arzeden ek yapı ve ilave işlerin bedeli olan 50.272,51 TL’nin de ödenmediğini, davacı yüklenicinin üstlendiği işi sözleşmede yazılı 04.03.2014 tarihinden önce bitirdiği halde davalı Belediyenin işi kasten teslim almadığını, hatta davacı yükleniciye iş bedelinin %32’si oranında 241.256,40 TL gecikme cezası uygulandığını beyanla; dördüncü hakediş bedeli 430.280,00 TL ile ek yapı ve diğer ilave işler bedeli 50.272,51 TL’nin fatura tarihi olan 24.12.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı Belediyeden tazminine, ayrıca yasaya ve mevzuat hükümlerine aykırı olan 241.256,40 TL gecikme cezasının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; 6360 sayılı Yasa gereğince davanın ... ve TİSKİ Genel Müdürlüğüne karşı açılması gerekirken kendilerine karşı açılmasının hatalı olduğunu, bu nedenle davanın husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, sözleşmenin 45.2 maddesinde yıllara sari olarak planlanan ödenek dilimlerinin açık şekilde gösterildiğini, davacı yüklenicinin de bu durumu bilerek ihaleye girdiğini, kaldı ki hakediş ödemelerinin planlanan ödenek dilimlerine göre yapıldığını ve gecikme olmadığını, ilk üç hakediş ödemesinden de görüleceği üzere yüklenici işi tamamlayıp faturasını teslim etmiş ise idarenin bu faturanın karşılığını kendisine ödediğini, ayrıca işin bitirilmesi gereken tarih ile teslim tarihi arasında 539 günlük gecikme yaşandığından sözleşmenin 25.2 maddesi uyarınca davacı yükleniciye gecikme cezası uygulandığını, bu işlemin Kamu İhale Kanunu ve sözleşme hükümlerine uygun olduğunu, her ne kadar ek yapı ve ilave işler bedeli olarak 50.272,51 TL’nin ödenmesi talep edilmiş ise de bu ek yapı ve ilave işlerin ne olduğunun belirtilmediğini, hakedişlerin ihale kapsamında kalan işler için ödendiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; iş bu davanın konusu itibariyle TİSKİ’nin yetki ve sorumluluk alanına girdiğini, bu nedenle ... hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... İçme Suyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu projeyle ilgili tüm iş ve işlemlerin ... tarafından yürütüldüğünü, sözkonusu tesisin kendilerine devredilmediğini, sadece ...’nın talebi üzerine işin geçici kabulü sırasında teknik eleman görevlendirildiğini, dava konusu hakediş alacağı ve gecikme cezasıyla TİSKİ’nin herhangi bir bağlantısının bulunmadığını, gecikme cezası ve hakedişlerin ... tarafından yapıldığını, dolayısıyla husumetin kendilerine yöneltilmesinin hatalı olduğunu beyanla, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.11.2020 Tarih ve 2020/21 Esas, 2020/61 Karar sayılı kararla, davalı ... İçme Suyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ) yönünden 241.256,40 TL gecikme cezasının iptaline, hak ediş bedeli 430.280,00 TL alacak ile ek yapı ve diğer ilave işler karşılığı 50.272,51 TL alacak yönünden karar verilmesine yer olmadığına, davalılar ... ile ... aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile davalı TİSKİ vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 19.02.2021 Tarih ve 2021/40 Esas, 2021/107 Karar sayılı kararında özetle; davacı vekilinin geri alma beyanına itibar edilmeksizin hak ediş ve ilave işler bedelinden kaynaklanan alacak talepleri hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesi, ayrıca gecikme cezası yönünden ... aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesinin isabetsizliğine değinilmiştir.
V. BAM KALDIRMA KARARI SONRASI İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.06.2021 Tarih 2021/17 Esas, 2021/57 Karar sayısı kararı ile; sözleşmede kararlaştırılan ceza ifaya ekli ceza olup, sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, ihtirazi kayıt ileri sürülmeksizin edanın kabul edilmiş olması halinde istenmesi mümkün olmayıp davalı iş sahibinin teslimden önce ceza-i şart isteme hakkını saklı tuttuğuna dair yükleniciye ulaştırdığı bir beyanı bulunmadığı, somut olayda geçici kabul 26.08.2015 tarihinde yapılmış olup, geçici kabul tutanağında davalı iş sahibinin ceza-i şart isteme hakkını saklı tuttuğuna dair herhangi bir beyanı bulunmadığından davacının davasının gecikme cezasının iptali yönünden kabulüne, hak ediş bedeline ilişkin yapılan değerlendirmede; dosya kapsamında bulunan bilgi ve belgelerden yüklenici tarafından 03.11.2014 tarihli dilekçesi ile bitmek durumunda olan işin ödenek olmaması sebebiyle şifahen durdurulduğu, 20.11.2013 tarihinden itibaren işe ait bir bütçe ayrılmadığı, işin yapılan 3 nolu hakediş bedelinden sonra kalan işin tamamlanabilmesi için 4. hakediş bedeline ilişkin faturanın 24.12.2015 tarihinde sunulmasına rağmen gerekli ödeneğin sağlanmadığı hususu Tonya Belediye Başkanlığının yazılarından anlaşıldığı, ek yapı ve diğer ilave işler yönünden yapılan değerlendirmede ise; işin sözleşmeye ve projeye ait olmayan bazı imalatların yapıldığı, hükme esas alınan 13.09.2018 tarihli bilirkişi raporu da dikkate alınarak ilave olarak yapılan işlemlerin yerinde elzem ve gerekli olduğu, işin idarenin bilgisi ve denetimi altında yapıldığı, bu sebeple 52.471,16 TL ilave işler bedelinin hesaplandığı ancak taleple bağlılık ilkesi gereği 50.272,51 TL bedelin davacı yükleniciye ödenmesi gerektiği değerlendirildiğinden davanın Trabzon İçme Suyu Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü yönünden kabulü ile 430.280,00 TL hak ediş bedeli alacağı ve 50.272,51 TL ek yapı ve diğer ilave işler alacağı olmak üzere toplam 480.552,51 TL alacağın 24.12.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı TİSKİ'den tahsili ile davacı tarafa verilmesine karar verilmiştir.
VI.İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile davalı TİSKİ vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... İçme Suyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ) vekili istinaf başvuru dilekcesinde özetle; davacı vekilinin 23.03.2017 tarihli celsede hak ediş ve ilave işlere ilişkin alacak taleplerini geri aldıklarını beyan ettiğini, yerel mahkemenin önceki kararında bu beyanın feragat olarak kabul edilerek davanın reddine karar verildiğini, Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 3.Hukuk Dairesi tarafından yapılan istinaf incelemesi sonucunda bu beyanın feragat değil geri alma beyanı olduğu belirtilerek yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verildiğini, sonraki aşamada mahkemece kendilerine davacı vekilinin geri alma beyanına ilişkin beyanlarının sorulduğunu, kendileri tarafından mahkemeye sunulan dilekçeyle geri almaya ilişkin beyanlarının bildirildiğini, sözkonusu dilekçede davacı vekilinin beyanlarının feragat olduğu, bu nedenle davanın reddi gerektiği, geri alma olarak kabulü halinde ise geri almaya muvafakat edildiğinin bildirildiğini, iş bu dilekçede herhangi bir şart ileri sürülmediği gibi, talepler arasında öncelik ya da sıralama da yapılmadığını, ...'ndan TİSKi Genel Müdürlüğüne 50.272,51 TL ve 430.280,00 TL borç devrine ilişkin herhangi bir karar bulunmadığını, devri yapılmayan borçtan TİSKi Genel Müdürlüğünün sorumlu tutulamayacağını, kararın bu yönüyle de hatalı olduğunu, idari para cezasının muhatabı olan ...'nın hak ediş borçlarından da sorumlu olduğunu, müvekkili TİSKİ Genel Müdürlüğü ile diğer davalı ... aleyhine idari para cezası yönünden açılan davanın reddine karar verilmesine rağmen kararda sadece davalı ... lehine vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu, müvekkili idare lehine de vekalet ücreti takdir edilmesi gerektiğini beyanla, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; gecikme cezasının iptaline ilişkin yerel mahkeme kararının hukuka aykırı olduğunu ve kararı bu yönüyle istinaf ettiklerini, müvekkili davalı aleyhine açılan davanın tümden reddine karar verilmesi gerektiğini, yüklenici firmanın kendi hazırladığı iş programına uymayarak, işi sözleşmeye uygun şekilde süresinde teslim etmediğini, davacı yüklenicinin 03.04.2014 tarihinde bitirmesi gereken işi bu tarihe kadar bitirmediği gibi, herhangi bir süre uzatma talebinde de bulunmadığını ve mazeretsiz olarak işyerinden ayrıldığını beyanla; ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; geçici kabul 26.08.2015 tarihinde yapılmış olup, geçici kabul tutanağında davalı iş sahibinin ceza-i şart isteme hakkını saklı tuttuğuna dair herhangi bir beyanı bulunmamakla gecikme cezası, geçici kabulün yapılmasının üzerinden yaklaşık altı ay geçtikten sonra uygulandığından davalı idarenin sözleşmeye göre gecikme cezası isteme hakkının düştüğü, hak ediş ve ilave işlerin miktarına ve bedeline yönelik olarak davalı ... İçme Suyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili tarafından herhangi bir istinaf başvurusunda bulunulmayıp yargılama aşamasında ihale konusu tesisin 6360 sayılı Yasa uyarınca TİSKİ’ye devredildiği gözetilerek sair istinaf itirazlarının reddi ile ileri sürülen hususlar kapsamında yapılan incelemede; 430.280,00 TL hak ediş ile 50.272,51 TL ilave işler bedeli olmak üzere toplam 480.552,51 TL alacağın fatura tarihi olan 24.12.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tahsiline karar verilmiş ise de mevcut fatura ... adına düzenlendiği, davalı TİSKİ adına düzenlenmiş herhangi bir fatura bulunmadığı, davanın başta ... aleyhine açıldığı ve Trabzon İçme Suyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ)'nin 17.10.2016 tarihli dilekçeyle davaya dahil edildiği, adı geçen davalının dahili dava dilekçesinin sunulduğu 17.10.2016 tarihinden önce temerrüde düşürüldüğüne dair dosya içerisinde herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı, dolayısıyla hak ediş ve ilave işler bedeline dahili dava dilekçesinin sunulduğu 17.10.2016 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği, gecikme cezasına ilişkin olarak davalı TİSKİ aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesine rağmen adı geçen davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin de isabetsiz olduğu belirtilerek, karar belirtilen hususlarda kaldırılmıştır.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı TİSKİ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekilleri temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçelerinde ileri sürdükleri sebepleri temyiz nedeni olarak ileri sürmüşlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak ve gecikme cezasının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 470 ve devamı maddeleri.,
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davalılar vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı harçların temyiz eden davalılardan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.