"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/222 E., 2022/350 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan Red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karşıyaka 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/270 E., 2021/70 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın taraf sıfatı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalının maliki olduğu taşınmaz üzerinde yapılacak inşaat ile ilgili olarak davacının yetkilisi olduğu ....San. Ve tic. Ltd. Şti ile davalı arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığı, sözleşmenin ikinci sayfasında yer alan maddesinde yer alan "taşınmazı ipotek, haciz, tedbir, tecavüz, intifa vs. tüm takyidatları kaldırılarak temiz-pürüzsüz olarak teslim edecektir" şeklindeki edimini yerine getirmediğini, davalının taşınmaz kaydında belediyece yapılan imar uygulamaları neticesinde Karşıyaka belediyesinin 44,59 m² pay bulunduğunu, davalı bu taşınmazı satın alıp taşınmazı inşaat yapılmaya müsait şekilde davacıya teslim edeceğini taahhüt ettiğini, yaklaşık 2 yıl süre geçmesine rağmen davalının taşınmaz üzerindeki pürüzleri gidererek, taşınmazı inşaata hazır halde teslim etmediğini, davalının Karşıyaka Belediyesine ait olan payını satın alıp, taşınmazı inşaata hazır halde teslim edecek maddi gücü bulunmadığını belirterek davacıdan yardım istediğini, davacının da olumlu cevap verip bu işlemlerin bir kısmını bizzat yaparak davalının ihtiyacı olan parayı temin ettiğini ve taşınmazda Karşıyaka Belediyesine ait olan 44,59 m² lik kısmının ihdas ve imar prosedürleri tamamlanıp, davalı adına 98.656,18 TL bedelle satın alındığını, davacının bu ödemeyi yapabilmek için TEB. Girne Şubesinden 98.500,00 TL çektiğini, davalıya bu işlemlerde kullanılmak üzere davacı tarafından yapılan ödemelerin 110.000,00 TL'ye ulaştığını, davalının taahhüt ettiği ödemeyi yapmadığını, davacıyı zarara uğrattığını, davalıya elden verilen bedellere karşı 98.656,18 TLnin dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalıdan tahsili ile yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; açılan davanın haksız ve mesnetsiz olduğunu, kendisinin kat karşılığı inşaat sözleşmesini ... inş. Ltd. Şti ile yaptığını, davacı tarafından açılan davanın doğru olmadığını, ...'in davada sıfatı olmadığını, davacı tarafından yapıldığı iddia edilen masrafların kendisi tarafından ödendiğini, herhangi bir borcu bulunmadığını, ayrıca kabul anlamına gelmemekle birlikte eser sözleşmesi kaynaklı olduğu için 5 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğunu, zamanaşımı itirazında bulunduğunu, davacının sözleşmede yazılı olan kısmı ile edimleri yerine getirdiğini, belediyeden satın alındığı iddia edilen kısmın kendisine artı bir kazanım getirmediğini, masraf adı altında 2011 yılında kendisinden 30.000 TL nakit para aldığını belirterek haksız ve mesnetsiz davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararında; Karşıyaka .... Noterliğinin 17/10/2011 tarih ve 3809 yevmiye sayılı Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Satış Vaadi ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinden kaynaklı alacak olduğu, bu sözleşmeyi mal sahibi ile müteahit firmanın imzaladığı, iş bu davanın ise, davacı ... tarafından açıldığı, davacı ...'in sözleşmede taraf olmadığı, dolayısıyla davacının iş bu dava da taraf sıfatına haiz olmadığı gerekçesiyle dava şartı yokluğundan dolayı davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; her ne kadar kat karşılığı inşaat inşaat sözleşmesinin kendisinin yetkili olduğu şirket ile davalı arasında imzalanmış ise de, davalının yükümlülüğünde olan belediyeye ait 44,59 m²lik arsanın bedelinin davalı tarafından ödenerek arsanın inşaat yapmaya uygun olarak teslim edilmesi gerektiği halde davalının maddi durumunun yetersiz olmasından dolayı kendisinin bu bedeli şahıs olarak şirket adına ödediğini, bunun dosya arasındaki dekont ile de sabit olduğu anlaşıldığından davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararında "kat karşılığı inşaat sözleşmesinin davacının temsilcisi olduğu şirket ile davalı arasında yapılmış olduğu, bu nedenle sözleşmenin nispiliği ilkesi gereğince ancak sözleşmenin taraflarının birbirine karşı dava açabileceği, davacının şahıs olarak dava açma sıfatının bulunmadığı" gerekçesiyle HMK'nın 353/(1)-b-1. maddesi gereğince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği itirazlarını temyiz dilekçesinde yinelemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kat karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 nci maddeleri,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 114 ve 115 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Sıfat, bir maddi hukuk ilişkisinde tarafların o hak ile ilişkisinin olup olmadığının belirlenmesi anlamına gelir. Davacı sıfatı, davaya konu hakkın sahibini; davalı sıfatı ise, davaya konu hakkın yükümlüsünü belirler. Uygulamada davacı sıfatı, aktif husumeti; davalı sıfatı ise; pasif husumeti karşılayacak şekilde kullanılmaktadır. Dava konusu şey üzerinde kim ya da kimler hak sahibi ise, davayı bu kişi veya kişilerin açması ve kime karşı hukuki koruma isteniyor ise o kişi veya kişilere karşı davanın yöneltilmesi gerekir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir. Taraf sıfatı bu anlamda, def'i değil itiraz niteliğinde olup taraflarca süreye ve davanın aşamasına bakılmaksızın her zaman ileri sürülebileceği gibi taraflar ileri sürmemiş olsalar bile mahkemece re'sen nazara alınmalıdır.
3.Somut olayda, davalı ile davacının yetkilisi olduğu şirket arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığı sabittir. Sözleşmede dava konusu bedelle ilgili bir hüküm yoktur. Anlatımlardan davacı ile davalı arasında sözleşme dışında ve şirketten bağımsız bir hukuki ilişkinin kurulduğu anlaşılmaktadır. Dava konusu bedelin davacı tarafından bankadan çekildiği de sabit olduğuna göre davacının banka hesabından dava açmakta aktif dava ehliyeti bulunduğunun kabulü ile işin esasına girilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken aktif dava ehliyeti yokluğundan usulden ret kararı verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,18/09/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.