"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/875 E., 2022/580 K.
DAVA TARİHİ : 12.09.2018
HÜKÜM/KARAR : Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Şirvan Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/752 E., 2020/561 K.
Taraflar arasındaki sözleşmenin uyarlanması mümkün olmadığı takdirde fiyat farkı alacağı istemli davadan dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacının istinaf talebinin vekalet ücreti bakımından kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden hüküm kurularak davacının sözleşmenin uyarlanması ve fiyat farkı taleplerinin reddine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 13. maddesi uyarınca 1.000,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı yüklenici vekili dava dilekçesinde; taraflar arasında imzalanan Ormanbağı Köyü güvenlik yolu 1. kat asfalt sathi kaplama ve sanat yapıları yapımını konu alan 02.07.2018 tarihli sözleşmenin 11.06.2018 tarihli yaklaşık maliyet cetveline esas bitüm mazot ve diğer hammadde kalemlerinde döviz kurundaki öngörülemez yükseliş nedeniyle %100'ün üzerinde fiyat artışı meydana geldiğini, fahiş artış sebebiyle davalıya gönderilen 28.08.2018 tarihli ihtarname ile uyarlama talep edilmesine rağmen talebin kabul edilmediğini, sözleşmenin aynen ifasının kendisini güç ve masraflı hale sokması nedeniyle 02.07.2018 tarihli sözleşmenin değişen şartlar göz önüne alınarak aşırı ifa güçlüğü nedeniyle yeniden uyarlanmasına; mümkün olmadığı takdirde sözleşmedeki eserlerin maliyetinde sözleşme tarihindeki ve dava tarihinde meydana gelen fiyat farkının tahsili karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı iş sahibi vekili cevap dilekçesinde; 28/08/2018 tarihinde bitirilmesi gereken işin bitirilmediğini, ihale yönetmeliğinde birlikler tarafından yapılacak ihalelerde fiyat farkı ödenmeyeceğinin ve bu hususta ihale dokümanına ve sözleşmeye aykırı hüküm konulamayacağının düzenlendiğini, davacının fiyat farkı talebinde bulunamayacağını, davacının işi asfalt sezonunda bitiremediğini belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının ekonomik durumu ve artan fiyatları gerekçe göstererek sözleşmenin uyarlanmasını talep ettiği ancak borç altına giren tacirin alabileceği tedbirler ile önleyebileceği bir imkansızlığa dayanmasının kabul edilemeyeceği, fiyatlarda meydana gelebilecek artışın ve Türk parasının değerinin diğer yabancı paralar karşısında değişkenlik gösterdiğinin tahmin olunabileceği, taraflarca öngörülemeyen bir durumun ortaya çıkması koşulunun gerçekleşmediği gerekçesiyle davacının sözleşmenin uyarlanması talebinin reddine, Köylere Hizmet Götürme Birliği İhale Yönetmeliğinin 45. maddesinde öngörülen "yapılacak ihalelerde fiyat farkı ödenmeyeceği ve bu çerçevede ihale dokümanına ve sözleşmeye aykırı hüküm konulamayacağı" hükmü ile sözleşmenin 13. maddesinde öngörülen "yüklenicinin gerek sözleşme süresi gerekse uzatılan süre içerisinde sözleşmenin tamamen ifasına kadar mali yükümlülüklerde artışa gidilmesi veya yeni mali yükümlülüklerin ihdası gibi nedenlere fiyat farkı verilmesi talebinde bulunulamayacağı ve yükleniciye fiyat farkı verilmeyeceği" hükmü karşısında davacının fiyat farkı talebinin reddine, 3.400,00 TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı yüklenici vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı yüklenici vekili istinaf dilekçesinde; ham madde fiyatlarında %100'ün üzerinde fiyat artışı meydana geldiğini, ekonomik kriz nedeniyle oluşan fahiş fiyat artışının sözleşmenin değişen şartlara uyarlanmasını gerektirdiğini, edimlerin henüz tamamlanmadığını, sözleşmenin ifası halinde ciddi kayba uğranılacağını, taraflarca öngörülemeyen hallerin vuku bulması nedeniyle sözleşmenin değişen şartlar göz önüne alınarak aşırı ifa güçlüğü nedeniyle uyarlanması gerektiğini ve dava değerini aşan vekalet ücreti verilemeyeceğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ülkemizde sıkça karşılaşılan durumlara ilişkin uyarlama nedenlerinin tacir olan davacı tarafından öngörülebilir olduğu, gerekli tedbirleri almadan sözleşme yapan davacının uyarlama talebinde bulunamayacağı, yaşanan artışın akdin ifasının imkansız hale getirmediği anlaşıldığından davanın reddi kararının yerinde olduğu ancak dava değeri 1.000,00 TL olarak gösterildiğinden aleyhe hükmedilecek vekalet ücretinin de 1.000,00 TL'yi geçemeyeceği, bu hususun düzeltilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden davacının istinaf talebinin vekalet ücreti bakımından kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına; davacının sözleşmenin uyarlanması ve fiyat farkı bedelinin tahsili taleplerinin reddine, davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 13. madde uyarınca 1.000,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı yüklenici vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı yüklenici vekili temyiz dilekçesinde; ham madde fiyatlarında %100'ün üzerinde fiyat artışı meydana geldiğini, ekonomik kriz nedeniyle oluşan fahiş fiyat artışının sözleşmenin değişen şartlara uyarlanmasını gerektirdiğini, edimlerin henüz tamamlanmadığını, sözleşmenin ifası halinde ciddi kayba uğranılacağını, taraflarca öngörülemeyen hallerin vuku bulması nedeniyle sözleşmenin değişen şartlar göz önüne alınarak aşırı ifa güçlüğü nedeniyle uyarlanması gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, götürü bedelli eser sözleşmesinin değişen koşullar sebebiyle uyarlanması, olmadığı taktirde maliyet artışına bağlı olarak fiyat farkı alacağının tahsili istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 138 nci maddesi ile 470 ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle talebe dayanak teşkil eden sebeplerin sözleşmenin yapıldığı sırada işinin ehli olup basiretli bir tacir gibi hareket etmesi gereken yüklenici tarafından öngörülemeyen ve öngörülmesi de beklenemeyen olağanüstü durum niteliğinde olmadığının anlaşılmasına göre usul ve kanuna uygun olup davacı yüklenici vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle ;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20/12/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.