"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 53. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1058 E., 2022/185 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 23. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/179 E., 2018/202 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilince duruşmasız, davacılar vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 31.10.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacılar vekili Avukat ... geldi. Tebligata rağmen başka gelen olmadığı anlaşılmakla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklaması dinlendikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 10:43'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davacı arsa sahipleri ile davalılardan Uğur San. Mam. Dış. Tic. Ltd. Şti. arasında tanzim edilen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin önce davalı ...'e, sonrasında ise davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye devredildiğini, bu şirketin taşınmazın büyük bir bölümünü bedelsiz olarak kendi adına kaydettirdiğini, akabinde bu devre dayalı olarak belediye hisselerini de satın aldığını ancak sözleşmenin ifa edilmediğini, yaşanan süreç nedeniyle maddi ve manevi olarak zarar gördüklerini ileri sürerek, sözleşmenin geriye etkili feshini, yüklenici üzerindeki hisselerin iptali ile davacılar adına tescilini ve maddi, manevi zararlarının tazminini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar Uğur San. Mam. Dış Tic. Ltd. Şti. ve ..., davayı kabul etmişlerdir.
Davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, sözleşmenin tarafı olmadıklarını ve davaya konu yerleri satış suretiyle edindiklerini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 10.05.2018 tarihli ve 2016/179 Esas, 2018/202 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulü ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili olarak feshine, davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı hisselerin tapu kayıtlarının iptali ile hisseleri oranında davacılar adına tesciline, davacıların, adı geçen şirketin belediyeden aldığı hisselere yönelik talebinin reddine, parseller üzerindeki eski binaların yıkımı nedeniyle, eski yapı bedellerinin davalılardan tahsili ile davacılara ödenmesine, davacı tarafın manevi tazminat ve fazlaya ilişkin diğer istemlerinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 15.01.2020 tarihli ve 2018/2208 Esas, 2020/67 Karar sayılı kararı ile ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın kısmen kabulü ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinin geçersiz olduğunun tespitine, davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı hisselerin tapu kayıtlarının iptali ile hisseleri oranında davacılar adına tesciline, belediyeden satın alınan hisselere yönelik tapu iptal ve tescil talebinin reddine, maddi ve manevi tazminat taleplerinin reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A.Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Bölge Adliye Mahkemesi kararı, Yargıtay Kapatılan Yüksek 15. Hukuk Dairesinin 01.06.2021 tarih, 2020/1805 Esas, 2021/2390 Karar sayılı ilamı ile, sözleşmenin geçersiz olmasına ve yüklenici şirketin kendisine avans olarak verilen hisselerin mülkiyetine hak kazanmamış olmasına göre, parselde hissedar olmasının ve bu sıfatla belediyeden hisse devralmasının da hukuki dayanağı kalmadığı, belediye hisseleri için ödenen tutarların, denkleştirici adalet ilkesine göre karara en yakın tarih itibariyle güncel değerleri saptanarak, birlikte ifa kuralı uyarınca, belirlenen tutarın, davacı tarafça mahkeme veznesine depo edilmesi kaydıyla, yüklenici şirketin belediyeden doğrudan devraldığı hisselerin de tapu kayıtlarının iptali gerektiği, 9 no'lu bağımsız bölümün, davanın açılmasından sonra üçüncü kişiye devredilmiş olması sebebiyle, davacı tarafa HMK'nın 125/1-a-b bentlerindeki yetkilerini kullanmak üzere süre verilip, kullanılacak yetkiye göre taraf teşkili sağlandıktan sonra yargılamaya devam edilmesi ve tüm davalıların yargılama giderleri ile vekalet ücretinde birlikte müteselsilen sorumlu tutulması gerektiği belirtilerek, istinaf mahkemesi kararı bozulmuştur.
B.Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, taraflar arasındaki arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesinin geçersiz olduğunun tespitine, davalı yüklenici ... adına kayıtlı tapuların iptali ile davacı arsa sahipleri adına hisseleri oranında tapuya kayıt ve tesciline, kira alacağı, yıkım bedeli ve manevi tazminat taleplerinin reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili; yıkım bedeline hükmedilmemesinin hatalı olduğu, hüküm ile sadece belediyeden alınan hisseler hakkında tescil kararı verildiği, bedelsiz devredilen hisselerin dahil edilmediği, davalının kötüniyetli ve dürüstlük kuralına aykırı hareket ettiği, uğranılan manevi üzüntünün dikkate alınmadığı nedenleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
Davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili; bedel tespitinde karara en yakın tarih itibariyle hesaplama yapılması gerektiği, davalının sözleşmenin tarafı olmadığı ve taşınmazı bedeli mukabilinde satın aldığı, davacılar ile diğer davalıların işbirliği içinde hareket ettikleri, ıslah işleminin usulüne uygun yapılmadığı ve re'sen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili feshi, tapu iptali ve tescil ile tazminat ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 470 vd. maddeleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 692 nci maddesi, 3194 sayılı İmar Kanununun 17 nci maddesi, Yargıtay İBK’nın 04.02.1959 gün, 13/5 ve 09.05.1960 tarih, 21/9 sayılı kararları.
3. Değerlendirme
1-Davacılar vekilinin temyiz itirazları bakımıdan:
3194 sayılı İmar Kanununun 17. maddesi uyarınca; belediye veya valilikler, hisselerini parselin diğer hissedarlarına bedel takdiri suretiyle satmaya yetkilidirler. Anılan düzenlemeye göre, parsellerdeki belediye hisselerini öncelikli olarak satın alma yetkisi, parselin diğer hissedarlarına aittir.
Davalı yüklenici ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti., davacılar ile arasındaki sözleşme uyarınca, ilk olarak, 25.07.2014 tarih ve 13481 yevmiye no.lu resmi senetle, arsa sahibi ...’a ait 10507 ada 8 no'lu parseldeki 84/685 hisseyi (16,8 m²) ve aynı ada 9 no'lu parseldeki 35/226 hisseyi (17,5 m²) vekaletle devralarak, bu parsellerde hissedar olmuştur. Daha sonra bu sıfatla, 8 no'lu parseldeki 50/685 (10 m²) ve 9 no.lu parseldeki 22/113 (22 m²) miktarındaki belediye hisselerini, belediye encümen kararıyla, bedellerini ödeyerek devralmıştır. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geçersiz olmasına ve yüklenici şirketin kendisine 23.07.2014 tarihli tapu işlemleri ile avans olarak verilen hisselerin mülkiyetine hak kazanmamış olmasına göre, yüklenici şirketin parselde hissedar olmasının ve bu sıfatla belediyeden hisse devralmasının da hukuki dayanağı kalmamıştır.
Bu durumda mahkemece, davalı yükleniciye avans olarak verilen hisseler ile bu suretle belediyeden devraldığı hisseler toplamı olan; 8 no.lu parsel için 134/685 (34,5m2) hissenin, 9 no.lu parsel için ise 39,5/113 (39,5m2) hissenin tapu kaydının iptaline karar verilmesi gerekirken, her iki parsel bakımından eksik hisse üzerinden tapu iptal hükmü kurulması doğru olmamıştır.
2- Davalı ... Yapı San. ve Tic. Ltd Şti. vekilinin temyiz itirazları bakımından:
Yargıtay İBK’nın 04.02.1959 gün, 13/5 ve 09.05.1960 tarih, 21/9 sayılı kararlarında usule ait kazanılmış hak müessesesinin Usul Yasası'nın dayanağı ana esaslardan olduğu, kamu düzeniyle ilgili bulunduğu, mahkemenin Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usulî kazanılmış hakkın doğacağı, mahkemece hükmüne uyulan Yargıtay bozma kararına göre karar verilmek zorunda bulunulduğu hükme bağlanmıştır. Bu itibarla, mahkemenin sonraki hükmünün bozmada gösterilen esaslara aykırı bulunması, usule uygun sayılamaz ve bozma sebebidir. Bu durum, usulî müktesep hak kuralının bir çeşididir.
Bozma ilamında; yüklenici ... Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, belediye hisseleri için ödenen tutarların, denkleştirici adalet ilkesine göre karara en yakın tarih itibariyle güncel değerlerinin saptanması gerektiği belirtilmiş ve mahkemece de bozmaya uyulmasına karar verilmiş olduğu halde, karardan 11 ay önceki verilere dayalı olarak tanzim edilen bilirkişi raporuna itibar edilmesi doğru olmamıştır.
3-Dahili davalı ...'ın gerekçeli karar başlığında ilgili kişi olarak gösterilmiş olması, HMK'nın 304. maddesi uyarınca mahallinde re'sen ya da taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilmesi mümkün maddi hata niteliğinde olduğundan bozma nedeni yapılmamıştır.
VII.KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalı...Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti.'den alınarak Yargıtaydaki duruşmada vekille temsil olunan davacılara verilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
31.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.