"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1268 E., 2022/1405 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karaman 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/478 E., 2022/158 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraflar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince duruşmalı, davalı vekilince duruşmasız olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 21.05.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat ..., davacı şirket yetkilisi ... ile davalı vekili Avukat ...'ının gelmiş olmalarıyla duruşmaya başlanarak hazır bulunanların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saatte Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı yüklenici vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkil ile davalı arasında "Güneş Enerjili Yarı Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu" işine dair 28.12.2012 tarihli sözleşme imzalandığını, işin süresinin yer tesliminden itibaren 500 gün olduğunu, davacı şirketin 03.01.2013 tarihinde yeri teslim alarak işe başladığını, davalı idarenin revize mekanik tesisat projesi ve havuz hesabını; şartnamenin 11. maddesi uyarınca bir ay içinde onaylaması gerekirken, 346 gün sonra 18.07.2014 tarihinde onayladığını, yine revize çelik çatı plan ve detaylarına ilişkin projenin davalı idare tarafından davacı şirkete 27.01.2014 tarihinde teslim edilmiş olması nedeniyle 01.08.2013 tarihinde başlanması gereken işe bu sebeple başlanamadığını, davacı idareye 20.10.2014 tarihinde işin geçici kabulünün yapılması için yazılı başvuruda bulunulmasına rağmen, geçici kabulün 24.12.2014 tarihinde yapılması nedeniyle fazladan 64 günlük ceza uygulandığını, iş artışı yapılmasına rağmen iş artışına bağlı sürenin 18 gün eksik verildiğini, tüm bu süreler dikkate alındığında işin tesliminde gecikme olmadığını, davacı idarenin 11 no.lu hakedişten 45.094,78 TL tutarındaki santral ve otomosyon ile ilgili imalatı kesmesinin hatalı olduğunu, davalı idarenin talebi üzerine ilave olarak yapılan single mode fiberoptik data kablosu ve sonlandırma elemanlarının bedeli olan 6.135,40 TL'nin ve yine epoksi astar ve epoksi yağlı boya kullanılmasından dolayı 183.224,99 TL'nin 11 no.lu hakedişin tahakkuk tarihi olan 02.04.2015 tarihinden itibaren ödenmesi gerektiğini, sözleşmede herhangi bir tenzilat oranının belirlenmemesinden dolayı iş artışında tenzilat uygulanmaması gerekirken davalının 11 numaralı hakedişte %21,81 oranında tenzilat uygulamasından dolayı 47.796,00 TL tutarında kayıplarının olduğunu ileri sürerek, şimdilik toplam 545.943,00 TL’nin tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; mekanik imalatlarla ilgili 17.02.2014 tarihinde talep edilen değişikliklerin proje revizesi kapsamında değişiklikler olmadığını, çelik çatı proje revizesinin ise davacı tarafından istendiğini, davalı tarafça da uygun görülerek davacıya 24 gün ek süre verildiğini, çalışılmayan günlerde davacıya çalışma izni verildiğini ve bu sürelerin iş süresinden düşülmediğini, buna rağmen davacının çatı işine 12.02.2014 tarihinde başladığını, işe geç başlamasının sebebinin de davacının beton imalatını belirlenen sürede bitirmemiş olması olduğunu, çelik imalatına başlanabilmesi için %50 oranında bitmesi gereken inşaatın 18.12.2013 tarihli 6 nolu hakedişe göre %33'lük kısmının henüz tamamlanabildiğini, gecikmede davacının kusurlu olduğunu, 20.10.2014 tarihinde geçici kabul talebinde bulunulmuş ise de, işin geçici kabule hazır olmadığı ve eksiklikler tespit edilerek davacıya bildirildiğini ve geçici kabul yapılmadığından da gecikme cezası uygulanmaya devam edildiğini, iş artışından dolayı davacıya 20 gün verildiğini, yine sınav yapılan ve çalışılamayan günler için de 16 gün süre verildiğini, klima santrali ve otomatik kontrol kesintisi imalatı projesinde, yapılacak işler listesinde ve teknik şartnamede yer almasına rağmen davacı tarafından yapılmadığı için hakedişten kesildiğini, söz konusu imalatların yapılmamasının değil, sisteme bağlantısının yapılmamasının kararlaştırıldığını, teknik şartname ile yapılacak işler listesinde fiberoptik kabloların single mode olacağı yazılı olmasına rağmen elektrik projesinde sehven 24 Core Multi Mode olarak tanımlandığını, bu halde bile yüklenici kontrol mühendisinden onay olarak imalatı gerçekleştirmesi gerektiğini, sözleşme dışı ortaya çıkan işlerin kendisi tarafından fiyat farkı talep edilmeksizin yapılacağının davacı tarafın 25.06.2014 tarihli yazısıyla bildirildiğinden sözleşmedeki fiyatlar üzerinden ödeme yapıldığını ve tenzilat uygulandığını, davacının çatı imalatında davalı idarenin izni olmaksızın epoksi boyası uyguladığını, oysaki endüstriyel boya uygulanması gerektiğini, her iki uygulama arasında fiyat farkı olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle; davalı idarece toplamda işin bitirilmesi için 60 gün ek süre verildiği, verilen ek sürelerle birlikte işin bitim tarihinin 15.07.2014 tarihine uzadığı, ancak üniversitede sözleşmeye göre çalışılan günler için de 45 gün sınav yapıldığı düşünüldüğünde 29 gün daha süre verilmesi gerektiği, YİGŞ'in projelerin uygulanmasına ilişkin 12/4 maddesi incelendiğinde işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikler idare tarafından yaptırılabileceğinden, davacının 17.02.2014 tarihli dilekçe ekindeki revize mekanik proje kapaklarının incelenmesinde kapakların yüklenici tarafından hazırlanıp imzalandığı ve idarenin de onayının olması nedeniyle ekteki belgelerin proje değişikliği niteliğinde olduğu, yüklenicinin talep edebileceği miktarın 445.506,46 TL olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 445.506,46 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını taraflar vekilleri istinaf etmiştir.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; mahkemece kabul edilen alacağa uygulanacak faiz başlangıç tarihinin dava tarihi olarak belirlenmesinin ve alacaktan geç teslimden dolayı 34 gün için ceza kesilmesinin doğru olmadığını belirtmiştir.
2.Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; işteki gecikmesinin davacı yükleniciden kaynaklanması nedeniyle hakedişlerde kesilen gecikme cezasının hukuka uygun olduğunu, teknik şartname ile yapılacak işler listesinde fiber optik kabloların single mode olacağının belirtildiğini, ancak elektrik projesinde sehven single mode yerine multi mode olarak tanımlanmış olduğunu, yüklenicinin ihale dokümanı ile proje arasında çelişki olmasına ve sözleşmenin 15. maddesine göre malzeme onayı alması gerekmesine rağmen onay almadığını, tüm imalat için epoksi boya uygulanması projeye bağlanmamış olup yağlı boya ile boyanacağı düşüncesi ile teklif verildiğini, davacının buna rağmen imalatların tamamını epoksi boya ile boyadığını, iş artışına gidilince Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22. maddesine göre yeni birim fiyat belirlendiğini ve bu fiyat üzerinden davacıya ödeme yapıldığını, yeni birim fiyatların yüklenici ile birlikte tespit edildiğini ve yüklenicinin bu hakedişleri itiraz etmeden imzaladığını belirtmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle; davalı idare teslim tarihi olan 15.07.2014 tarihi ile 10 nolu hak edişin düzenlendiği 08.10.2014 tarihine kadar 85 gün için, bu tarihten 24.12.2014 tarihine kadar da 77 gün için 11 no.lu hak edişte gecikme cezası uygulamıştır. 20.10.2014 tarihinde geçici kabul talebinde bulunulmuş ise de, yapılan işlerde eksiklikler bulunduğu ve bu eksikliklerin davacıya bildirilerek süre verildiği, yapılan bu işlemlerin sözleşme ve şartnameye uygun olduğu ve bu haliyle geçici kabul tarihinin 20.10.2014 olarak kabulünün mümkün olmadığı açıktır. Davacı tarafta bu hususta bir istinaf itirazında bulunmamıştır.
Davacı taraf, revize mekanik tesisat projesinin ve havuz hesabının davalı idareye 17.02.2014 tarihinde sunulduğunu ancak davalı idarenin projeyi bir türlü onaylamaması üzerine işe ancak 18.07.2014 tarihinde başlayabildiklerini belirterek, bir aylık onay süresi çıkarıldıktan sonra kalan sürenin teslim süresine eklenmesi gerektiğini söylemiş ise de, davacının 17.02.2014 tarihli idareye yaptığı başvuru da mekanik tesisat projesi ve havuz hesabına ilişkin görüşlerini ve yapılacakları bildirdiği, şartnamenin 5. Maddesi kapsamında yazılı bir onay talebinin olmadığı, ayrıca hak ediş evrakları incelendiği ve davacının davalıya verdiği 04.08.2014 tarihli yazılı onay talebine ilişkin başvurusunda, davalının kendisine verdiği sözlü onay üzerine imalatların yapıldığını beyan ettiği görülmekle, davacının işe ancak 18.07.2014 tarihinde başlayabildiklerine ilişkin savunmasına itibar edilmemiş, davacının davalının sözlü onayı ile işe devam ettiği, işin durması gibi bir durumun olmadığı anlaşılmıştır.
Davacı taraf revize çelik çatı planının davalı idare tarafından 27.01.2014 tarihinde kendilerine verilmiş olması nedeniyle 01.08.2013 tarihinde başlamaları gereken işe geç başlamalarından dolayı bir aylık onay süresi hariç 4 ay 27 gün geç başladıklarını söylemiş ise de, 19.02.2021 tarihli bilirkişi raporunda tespit edildiği üzere dosyada bulunan beton Basınç dayanım raporuna göre, davacının 02.12.2013 tarihi itibarıyla kolon kiriş imalatını bitirmediği, çelik çatı imalatına da bu tarihten önce başlamasının mümkün olmadığı, idarenin ise revize çelik çatı projesini 27.01.2014 tarihinde onayladığı ancak davacının şantiye defterine göre çelik çatı işine 12.02.2014 tarihinde başlayabildiği dikkate alındığında işin gecikmesine kendisinin sebebiyet verdiği anlaşılmıştır.
Bu halde; işin gecikmesinde davalı idareye yüklenebilecek bir kusur olmadığı, davacıya belirtilen hususlarda ek süre verilmesine gerek bulunmadığı anlaşılmıştır. Ancak sınav süresinin 45 gün olması nedeniyle 29 gün daha davacıya süre verilmesi gerektiği kabul edilmiş ise de, davacı bu 29 günlük sürede işe devam edemediğini ispat edememiştir. Aksi düşünülse ve davacıya 29 günlük süre verileceği kabul edilse bile 29 gün için kesilen gecikme cezasının 10 numaralı hak edişte yer aldığı, davacının ise 10 numaralı hakedişi, davalı iş sahibine önceden verilen dilekçe ve tarihinden bahsetmeksizin sadece “gecikme cezasına itiraz kaydı ile” denilmek suretiyle imzaladığı, bu ihtirazı kaydın sözleşmenin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne uygun olmadığı ve bu haliyle hakedişin davacı yönünden kesinleştiği de anlaşılmıştır. Bu halde; davacının gecikme cezasının iadesine ilişkin istinaf itirazları yerinde değildir.
Multi mod kablo yerine single mod kablo kullanılmasından dolayı 6.135,00 TL alacak talebi yönünden; davalı idarenin talebi doğrultusunda yapılan bu imalatın bedelinin davacıya ödenmesi gerekir. Davalının 11 numaralı kesin hakedişte bu bedeli davacıya ödemediği anlaşılmıştır.
Yağlı boya yerine epoksi boya uygulanmasından dolayı 183.225,00 TL alacak talebi yönünden; 05.04.2018 havale tarihli bilirkişi raporunda belirtildiği üzere, davacı tarafın tüm çelik imalatların yağlı boya ile boyanacağı düşüncesi ile teklif verdiği ancak daha sonra imalatların davalının talebi ile epoksi astar ve epoksi son kat ile boya ile boyandığı anlaşılmakla, teklif dışındaki bu imalatın davacıya ödenmesi gerektiği açıktır.
Tenzilat uygulanmasından dolayı kesilen 47.796,11 TL'nin iadesi talebi yönünden; taraflar arasındaki sözleşmede tenzilata ilişkin bir hüküm bulunmadığından davalının yapmış olduğu tenzilat uygulaması haksız olup, tenzilat bedelinin davacıya iadesi de doğrudur.
Ayrıca; davacının alacağın tahsilini içermeyen hakedişe itiraz niteliğindeki 10.3.2015 tarihli dilekçeleri (6100 sayılı TBK'nın 117.) hükmüne göre faizin başlangıcı yönünden temerrüt ihtarı sayılamaz. Bu itibarla; davalının kabul edilen alacaklar yönünden dava tarihinde temerrüde düştüğü kabul edilecek ve bu alacaklara dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesinde de yasaya aykırılık yoktur.
Açıklanan sebeplerle; davacının multi mod kablo yerine single mod kablo kullanılmasından dolayı 6.135,00 TL alacak talebi ile yağlı boya yerine epoksi boya uygulanmasından dolayı 183.225,00 TL alacak talebi ve tenzilat uygulanmasından dolayı kesilen 47.796,11 TL'nin iadesi talebi yerinde olmakla birlikte, 263.693,00 TL gecikme cezası kesintisinin iadesi talebi yerinde değildir. Bu itibarla; ilk derece mahkemesinin toplam 237.156,11 TL'lik kısım yönünden davanın kabulüne karar vermesi gerektiği gerekçesiyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b-1. maddesi uyarınca reddine, davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b-2. maddesi gereğince yeniden esas hakkında karar verilmek üzere Karaman 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 22/03/2022 tarih ve 2019/478 Esas - 2022/158 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne, 237.156,11 TL'nin 15.07.2015 dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını taraflar vekilleri temyiz etmişlerdir.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; gecikmenin davalı idareden kaynaklanması nedeniyle gecikme cezası kesilmesinin haksızlık olduğunu, alacağa hakediş tarihinden itibaren faiz uygulanması gerektiğini belirtmiştir.
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; gecikme cezası dışındaki konular hakkında istinaf dilekçesinde belirtilen hususlarda kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hakedişlerden haksız kesilen gecikme cezasının iadesi, farklı yapılan işlerden kaynaklı imalat bedeli ve iş artışından kaynaklanan iş bedeline uygulanan tenzilat miktarının tahsili istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
TBK 470 vd, Sözleşme ve Eki Belgeler.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı yüklenici vekilinin tüm, davalı idare vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
3.Taraflar arasında imzalanan 28.12.2012 tarihli sözleşme ile davacı yüklenici “Güneş Enerjili Yarı Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu” yapım işini üstlenmiştir. İş yapım süreci devam ederken idare tarafından iş artışı yapılmış ve davacı yükleniciye yapılan iş artışı nedeniyle süre uzatımı verilmiştir. Söz konusu iş artışı nedeniyle taraflarca yeni fiyat belirlenmiş ve belirlenen bu yeni fiyatlara %21,81 oranında tenzilat uygulanmış ve davacı yüklenicinin bu tenzilatlı yeni birim fiyatlar tutanağını imzaladığı anlaşıldığı gibi 25.06.2014 tarihli davalı idareye verdiği taahhütname ile iş artışı maliyet cetvelinde yer alan imalatları tenzilatlı fiyatlarla 191.789,00 TL’ye yapmayı taahhüt etmiştir. Davalı idare tarafından da, davacı yükleniciyle birlikte belirlenen tenzilatlı iş artışı bedelinin davacıya ödendiği anlaşıldığından mahkemece bu alacak kalemi 47.796,00 TL bakımından davanın reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan nedenlerle
1- “Değerlendirme” bölümünün “2” no.lu bendi uyarınca davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, “3” no.lu bendi uyarınca davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi kararının davalı yararına BOZULMASINA,
2-17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunan davalıya verilmesine,
Aşağıda yazılı harcın temyiz eden davacıdan alınmasına,
Dosyanın kararı veren Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine,
21.05.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.