"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/303 E., 2024/301 K.
DAVA TARİHİ : 25.03.2019
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara Batı 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/117 E., 2021/26 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali, tescil veya tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili ile davalının birlikte yaşarken, müvekkilinin davalıya ev alması için ileride iade edilmek üzere 93.000,00 TL verdiğini, davalının dava konusu 1696 ada 1 parselde kayıtlı 9 numaralı bağımsız bölümü satın aldığını ve taşınmazın davalı adına tescil edildiğini, satış bedelini müvekkilinin ödediğini, davalının müvekkilini kandırdığını ileri sürerek, dava konusu taşınmazın müvekkili adına tesciline mümkün olmaması halinde 93.000,00 TL alacağının faiziyle tazminine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının iddialarının gerçeği yansıtmadığını, satış bedelini müvekkilinin ödediğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının evli olduğu halde davalı ile yaşarken taşınmazın alımına katkıda bulunduğu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 81 inci maddesi uyarınca ahlaka ve adaba aykırı olarak verilenlerin iadesinin istenemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 81 inci maddesi koşullarının oluşmadığını, davalının süresinde bildirmediği delillerinin toplandığını, satış bedelinin davacı tarafından ödendiğinin ispatlandığını, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle karar verildiğini ifade ederek ve re'sen gözetilecek sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, tapu iptali ve tescil, ikinci kademede tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun (492 sayılı Kanun) 16, 30 ve 32 inci maddeleri
3. Değerlendirme
492 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesinde "Değer ölçüsüne göre harca tahi işlemlerde (1) sayılı tarifede yazılı değerler esastır. Müdahalenin men'i tescil ve tapu kayıt iptali gibi gayrimenkulun aynına taalluk eden davalarda gayrimenkulün değeri nazara alınır. Gayrimenkulun aynına taalluk eden davalarda ecrimisil ve tazminat gibi taleplerde bulunulduğu takdirde harç, gayrimenkulün değeri ile talep olunan tazminat ve ecrimisil tutarı üzerinden alınır. Değer tayini mümkün olan hallerde dava dilekçelerinde değer gösterilmesi mecburidir. Gösterilmemişse davacıya tespit ettirilir. Tespitten kaçınma halinde, dava dilekçesi muameleye konmaz. Noksan tespit edilen değerler hakkında 30 uncu madde hükmü uygulanır" hükmü yer almaktadır.
492 sayılı Kanun harç alınmasını veya tamamlanmasını yanların isteklerine bırakmamış; değinilen yönün mahkemece kendiliğinden (re'sen) gözetilmesi gerektiğini hükme bağlamıştır. Harçlar Kanunu'nun 32 nci maddesinde yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemlerin yapılamayacağı vurgulanmıştır. Aynı Kanun'un 30 uncu maddesinde ise; "Muhakeme sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 150 nci maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır." düzenlemesine yer verilmiştir. Harçlar Kanunu'nun uygulaması kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle hakim tarafından re’sen gözetilmesi gereken bir husustur.
Somut olayda dosya içeriğinden; tapu iptali ve tescil ikinci kademede tazminat istemine ilişkin olan temyize konu davada, davacının dava dilekçesinde dava değerinin 93.000,00 TL olduğunu belirttiği ve davayı bu değer üzerinden harçlandırmak suretiyle açtığı, İlk Derece Mahkemesince, 492 sayılı Kanun'un 16, 30 ve 32 nci maddeleri gözetilmeden, dava konusu taşınmazın değeri keşif yapılmak suretiyle belirlenip varsa eksik harç tamamlatılmaksızın, dava dilekçesinde belirtilen değer esas alınarak işin esası hakkında karar verildiği anlaşılmıştır.
Hal böyle olunca; İlk Derece Mahkemesince, dava konusu taşınmaz başında keşif yapılarak, taşınmazın dava tarihindeki değerinin belirlenmesi ve 492 sayılı Kanun'un 16, 30 ve 32 nci maddeleri uyarınca belirlenen bu değer üzerinden varsa eksik harç tamamlatılarak davaya devam edilmesi gerekir.
İlk Derece Mahkemesince değinilen hususlar göz ardı edilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmediğinden hükmün bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alman temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.11.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.