"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/212 E., 2015/602 K.
DAVALILAR : 1. ...Ünv. Rektörlüğü Vekili avukat ...
2. Halk Bankası A.Ş. vekili Avukat ...
3. Meski Genel Müdürlüğü vekili Avukat ...
4. ...Vergi Dairesi Başkanlığı vekili Avukat ...
İlk Derece Mahkemesince verilen karar bir kısım davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin babası ...'nin 13.01.2009 tarihinde vefat ettiğini, ...4. Sulh Hukuk Mahkemesinin 28.01.2009 tarih ve 2009/203 Esas, 2009/129 Karar sayılı veraset ilamına göre oğlu ...'nin 3 pay sahibi olarak mirasçı olduğunu, mirasçılardan...i ve...i'nin murisin ölümünden sonra yasal sürede mirası reddettiklerini, kök murisin ...Üniversitesi Tıp Fakültesine 80.000,00 TL, Uray Vergi Dairesi'ne 70.000,00 TL, Meski Genel Müdürlüğü'ne 3.000,00 TL ve Halk Bankası'na 1.500,00 TL borcu bulunduğunu, bu nedenle davacının murisi ...'nin ölüm tarihi olan 13.01.2009 tarihinde terekesinin borca batık olduğunun tespiti ile mirasın hükmen reddine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Röktörlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; muris ... hakkında ...2. İcra Dairesinin 2013/5660 Esas sayılı dosyası ile haciz yolu ile ilamsız takip başlattıklarını, muris adına 1987 model Nissan marka otomobil ile ...İli, Yenişehir ilçesi, 4752 ada 1 parselde kayıtlı gayrimenkulün bulunduğunu beyanla, açılan davanın reddini talep etmiştir.
2.Dahili davalı Meski Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın müvekkili idare yönünden reddini talep etmiştir.
3.Dahili davalı ... vekili duruşmadaki beyanında, açılan davanın reddini talep etmiştir.
4.Dahili davalı ... Uray Vergi Dairesi cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkeme başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararında özetle; muris ...'nin davalı kurumlara olan borçlarının sorulduğu, tapu müdürlüklerine ve trafik tescil şube müdürlüğüne yazı yazılarak murisin aktif ve pasif taşınmazlar ile üzerine kayıtlı araç olup olmadığı hususlarının araştırıldığı, mahallinde keşif yapılarak muris adına kayıtlı bulunan taşınmazın değerinin tespitinin yapıldığı, murisin ...Üniversitesi Rektörlüğüne, Meski Genel Müdürlüğü'ne, Uray Vergi Dairesi'ne ve Halkbankası A.Ş'ye olan borçlarının terekenin pasifini oluşturduğu, murisin acz halinde olduğunun belirlendiği, dosya kapsamına göre, muris ...'nin borca batık olduğunun tereddüte yer bırakmayacak şekilde belli olması ve usul ekonomisi de dikkate alınarak ayrıca bir hesap bilirkişisine inceleme yaptırılmaksızın mahkemece değerlendirme yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Meski Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde;
a. Murisin ölüm tarihi itibariyle borca batık olduğunun açıkça belli olmadığını,
b. Davanın yasal sürede açılmadığını,
c. Müvekkili kurum aleyhine yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedilmemesi gerektiğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Dahili davalı Uray Vergi Dairesi vekili temyiz dilekçesinde;
a. Davacının kötü niyetli olduğunu,
b. Davanın yasal sürede açılmadığını,
c. Murisin ölüm tarihi itibariyle borca batık olduğunun açıkça belli olmadığını, mahkemenin eksik araştırma ile karar verdiğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Türk Medeni Kanunu'nun 605. maddesi ikinci fıkrasına dayanan mirasın reddi istemi süreye tâbi olmayıp, mirasçıların iyiniyetli ya da kötüniyetli olmalarının da bir önemi bulunmamaktadır. Murisin ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibarıyla, murisin tüm mal varlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir (TMK m. 605/2).
Mirasın hükmen reddine ilişkin olarak açılan davalarda, terekenin açıkça borca batık olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. İcra takibi sonunda aciz vesikası düzenlenmesi halinde terekenin borca batık olduğu kabul edilir. Aksi halde terekenin borca batık olup olmadığı, murisin mal varlığı bulunup bulunmadığının usulüne uygun olarak Bankalar, Trafik Tescil Müdürlüğü, Vergi Daireleri, Belediyeler ve Tapu Müdürlüğü vb. kurum ve kuruluşlardan sorulması, murisin alacak ve borçları zabıta marifetiyle de araştırılarak aktif malvarlığı ile takibe konu borç miktarı gözönünde tutularak aktif ve pasifinin tereddüde neden olmayacak şekilde belirlenmesi gerekmektedir.
Yine, Türk Medeni Kanununun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzüğün 39. maddesinin ikinci fıkrası gereğince vekil tarafından mirasın reddi yetkisini içeren özel vekaletname sunulması da zorunludur.
Dava; muris ...'nin ölüm tarihi itibariyle terekesinin borca batık olduğu iddiasıyla mirasçısı tarafından açılan mirasın hükmen reddi istemine ilişkindir.
Somut olayda; davacının, davayı vekaleten takip eden Av. .....'ye verdiği vekaletnamede, mirasın reddini içeren özel yetki bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece, davacı vekiline mirasın reddi hususunda özel yetkiyi içeren vekaletname sunması için süre verilmesi, sunduğu takdirde davaya devam edilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken bu yönde işlem yapılmaması hatalıdır.
Öte yandan, yargılama sonucunda Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme ve bu kapsamda uzman bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli değildir. Bilirkişi raporunda murise ait gayrimenkullerin değerinin murisin ölüm tarihi olan 13.01.2009 tarihine göre değil, davanın açıldığı 24.04.2014 tarihine göre hesaplandığı ve murisin ölüm tarihi itibariyle pasiflerinin hesaplanmadığı anlaşılmıştır. O halde mahkemece yapılması gereken iş, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin araştırılarak, muris adına kayıtlı taşınmazların değerinin ölüm tarihi olan 13.01.2009 tarihi itibariyle uzman bilirkişiler marifetiyle belirlenmesi, aynı şekilde murisin ölüm tarihi itibariyle borçlarının ilgili kurumlardan sorulması, bilirkişilerce hazırlanacak raporda terekenin aktif ve pasif değerlendirmesinin tereddüde neden bırakmayacak şekilde yapılması, terekenin pasifinin aktifinden fazla olması durumunda davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yetersiz uzman bilirkişi raporu ile yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bozulmasını gerektirmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar ...Vergi Dairesi ile ...Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
17.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.