"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1390 E., 2022/1709 K.
DAVA TARİHİ : 04.01.2022
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/4 E., 2022/116 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Keskinkılıç Gıda Sanayi ve Ticaret AŞ'ye ait Aksaray Şeker Fabrikasında 2011 yılında örgütlenme çalışmalarına başlandığını, kısa sürede gerekli yeter sayıya ulaşıldığını, yetki için başvuruda bulunulduğunu, Sendikanın yetkisine yapılan itiraz üzerine başlayan dava sürecinin Yargıtay 22. (Kapatılan) Hukuk Dairesinin 20.09.2018 tarihli ilâmı ile onanması ile sonuçlandığını, Yüksek Hakem Kurulunun 16.04.2019 tarihli ve 2019/48 Esas, 2019/132 Karar sayılı kararıyla taraflar arasında 01.02.2019 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek ve 31.01.2021 tarihine kadar geçerli olacak toplu ... sözleşmesinin kesin bir şekilde karara bağlandığını, müvekkili Sendika tarafından 15.05.2019 tarihli dilekçeyle davalı işverene başvuru yapılarak işverene bağlı işyerlerinde (Aksaray ve ...) çalışan sendika üyesi toplam 97 işçinin toplu ... sözleşmesinden yararlandırılmasıyla sendika üyelik aidat kesintilerinin ödenmesi isteminde bulunulduğunu, davalı işveren tarafından bu yazıya cevap olarak hazırlanan 24.05.2019 tarihli yazı ile Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapma yetkisinin ... işyerini kapsamadığı belirtilerek toplu ... sözleşmesi hükümlerinin ... işyerinde sendika üyelerine uygulanması isteminin reddedildiğini, Yüksek Hakem Kurulunun, dosya kapsamını, davalı işverene ait merkez (...), Aksaray ve ... işyerlerini bilerek işyerleri ibaresini kullandığını ve bu işyerlerinde çalışan Sendika üyelerinin toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmasını öngördüğünü, ... işyerinde Sendikanın yetkili olmadığı ve toplu ... sözleşmesi hükümlerinin burada uygulanmayacağı ve Sendikanın burada temsilci bile belirleyemeyeceği iddiasında bulunulmasının yasal bir temelinin bulunmadığını, ... işyerine ilişkin daha önce yapılan yetki başvurusunun Bakanlık tarafından yürürlükte toplu ... sözleşmesi bulunduğu gerekçesiyle reddedildiğini, buna göre mevcut toplu ... sözleşmesinin gıda işkolundaki tüm işyerleri için geçerli olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 16.04.2019 tarihli toplu ... sözleşmesinin ... işyerinde çalışan davacı Sendika üyelerini de kapsadığının, ... işyerinde çalışan ve 15.05.2019 tarihli başvuru ekinde işverene bildirilen toplam 29 işçinin de toplu ... sözleşmesi kapsamında olduğunun ve toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihi olan 01.02.2019 tarihinden itibaren haklardan yararlandırılmaları gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın yetkisiz Mahkemede açıldığını, Sendikanın talebinin işçilerin somut bir hak iddiasına ilişkin olması nedeniyle davacı Sendikanın böyle bir dava açmasının hukuken mümkün olmadığını, dava dilekçesinde her bir iddianın hangi delille ispatlanacağının belirtilmesi gerekirken böyle bir açıklama yapılmadığını, dayanılan hukuki nedenlerin bildirilmediğini, dava dilekçesinin usulüne uygun olmadığını, davacının toplu ... sözleşmesinde yer almayan bir düzenleme için yorum davası açamayacağını, dava konusu olayda somut bir toplu ... sözleşmesi hükmünün yorumundan doğan bir ihtilafın söz konusu olmadığını, bu bakımdan davacı tarafın söz konusu taleple bir yorum davası açabilmesinin mümkün olmadığını, toplu ... sözleşmesinin yer itibarıyla kapsamının, yani toplu ... sözleşmesinin kapsamına hangi işyerinin girdiği konusunun emredici nitelikte olduğunu ve tarafların yorumuna tabi olmadığını, söz konusu toplu ... sözleşmesinin kapsamına hangi işyerinin girdiği hususunun Yüksek Hakem Kurulu (YHK) tarafından "Sultanhanı Kasabası ... Yolu Üzeri No: 30 km Aksaray" adresindeki işyeri olarak açıkça düzenlendiğini, davacı tarafın YHK tarafından yapılan bir toplu ... sözleşmesinde yargı yoluyla değişiklik talep edebilmesinin mümkün olmadığını, taraflar arasındaki yetki davasında davacı Sendikanın en büyük iddiasının ... işyerinin Aksaray işyeri ile aynı işkolunda yer almadığı ve bu nedenle ...’de çalışan işçilerin çoğunluk tespitinde dikkate alınmaması gerektiği yolunda olduğunu, şimdi ise tamamen çelişkili bir davranış içerisinde ...-... adresinde bulunan işyerinin toplu ... sözleşmesinin kapsamında olduğunu iddia ettiğini, davacının geçmiş ceza yargı sürecini dava dosyası ile ilgili olmadığı hâlde Mahkemeye aktardığını, bu yolla algı yanılsaması oluşturduğunu, toplu ... sözleşmesinin sadece Aksaray işyeri için yürürlükte kaldığını, davacıya yetkinin işyeri düzeyinde verildiğini, verilen yetki belgesine göre müvekkilinin Aksaray adresinde faaliyet gösteren işyerinde toplu ... sözleşmesi yapılması kararı verildiğini, YHK tarafından işletme için değil işyeri için toplu ... sözleşmesi yapıldığının çok açık ve tartışmasız şekilde ortada olduğunu, davacının taleplerinin dürüstlük kuralına aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ...'deki fabrika ve ...'daki merkez ofisin davalı Sendikanın yetkili olduğuna dair verilen olumlu yetki tespiti kararı kapsamında olmadığından YHK kararındaki ifadenin bu işyerlerini kapsayacak şekilde yorumlanması ve kapsamının genişletilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; 2011 yılında başlayan örgütlenme çalışmalarının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) yürürlüğe gireceği döneme denk geldiğini, eski Kanun döneminde şeker ve gıda işkollarının iki ayrı işkolu olduğunu, yetki başvurusunun eski Kanun döneminde yapılması nedeniyle eski Kanun hükümlerine göre hukuki değerlendirme yapılmasının söz konusu olduğunu, işveren tarafından açılan davanın neredeyse yedi yıla yakın sürmesi sonrasında alınan yetkinin 6356 sayılı Kanun uyarınca kullanılması zorunluluğu çerçevesinde işverene bağlı tüm işyerlerinde geçerli olacak şekilde toplu ... sözleşmesinin yürürlüğe girdiğini, yetki başvuru tarihinde davalı işverenin Aksaray'daki işyerinin şeker işkolunda, ...'deki işyerinin ise gıda işkolunda olduğunu, davanın sonuçlandığı ve YHK kararı ile toplu ... sözleşmesinin bağıtlandığı tarihte ise mevzuat değişikliği nedeniyle, her iki işyerinin de gıda işkolunda olduğunu ve şeker işkolunun mevzuattan kaldırıldığını, davalı işverenin ... işyerini kapsamda kabul etmemesi üzerine Sendika tarafından ... işyeri için Bakanlığa yetki tespit başvurusu yapıldığını, Bakanlığın sonradan değişen mevzuat ile gıda işkoluna geçen davalı bünyesindeki ... işyeri bakımından geçerli toplu ... sözleşmesi hükmünde YHK kararı olduğu için yetki tespiti başvurusunu işleme koymadığını, yetki tespit tarihindeki koşullar ve YHK kararı ile toplu ... sözleşmesinin hüküm altına alındığı tarihteki koşullar birlikte değerlendirilerek bir yorum yapılması ve bu yorumda da işçi lehine yorum ilkesi gözetilerek bir sonuca varılması gerektiğini, toplu ... sözleşmesinin işverene bağlı mevcut Sendika üyelerinin bütünü için uygulanmasının bir zorunluluk olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ...'deki fabrika ve ...'daki merkez ofisin davalı Sendikanın yetkili olduğuna dair verilen olumlu yetki tespiti kararı kapsamında olmadığından YHK kararındaki ifadenin bu işyerlerini kapsayacak şekilde yorumlanması ve kapsamının genişletilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işverene ait ve ...'de bulunan dava konusu işyerinin taraflar arasında bağıtlı toplu ... sözleşmesinin kapsamında bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
"İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler."
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
"Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir."
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıda yazılı şekildedir:
"Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir."
4. 6356 sayılı Kanun'un 42 nci maddesinin ikinci fıkrası ise şu şekildedir:
"Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir."
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.