"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 3. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 6. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.05.2009 tarihinden itibaren davalı Şirkette operasyon personeli olarak çalıştığını, aylık net ücretinin 3.850,00 TL olduğunu, müvekkilinin hafta içi her gün 08.30'da işe başlayıp akşam 18.30'da işi bitirdiğini, hafta içi ortalama 3 gün 08.30'dan akşam 21.00-22.00'ye kadar çalışma yaptığını, 08.30'da başlayan çalışmasının ertesi gün geminin kalkacağı saat olan sabah 08.00 veya ertesi gün akşam 22.00'ye kadar sürdüğünü, yani 24 saat veya 38 saat evine gitmeden çalıştığını, ... sözleşmesini fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'i ileri sürdüklerini, davacı tarafından ... sözleşmesinin sona erdirilmesinin ... sebebinin başka bir şirkette çalışmaya başlayacak olması olduğunu, davacının istifasının ardından Akkon Şirketinde çalışmaya başladığını, asıl amacı başka şirkette çalışmak olan davacının bu davasının dürüstlük kuralına aykırı olduğunu, davacının müvekkili şirket nezdinde çalışmış olduğu süre boyunca tüm işçilik alacaklarının banka kanalıyla ödendiğini, müvekkili Şirkette mesai saatlerinin 09.00-18.00 arası olduğunu, davacının iddiasının aksine personelin dönüşümlü olarak çalıştırıldığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Dava, bir kısım alacaklar yönünden kısmi ve belirsiz alacak davası olarak açılmıştır.
Davalı, davanın reddini talep etmiş ve ayrıca zamanaşımı itirazında bulunmuştur. Mahkememizce yapılan değerlendirmede, dava tarihi ve talep edilen alacakların zamanaşımı tarihleri dikkate alındığında, davalının zamanaşımı itirazının dava tarihinden geriye doğru 5 yıldan önce süreye ilişkin fazla çalışma ve ... alacakları yönüyle yerinde olduğu kanaatine varılmıştır.
Dava konusu alacaklar ile ilgili olarak hesap bilirkişisinden rapor alınmış, 26.02.2020 tarihli raporun denetime elverişli ve hükme esas almaya elverişli olduğu görülmekle hükme esas alınmıştır.
Davacının ücretinin miktarı ile ilgili yapılan değerlendirmede; HDC kayıtları ve bordrosu dikkate alınarak ücreti 6.219,60TL brüt olarak belirlenmiştir.
Tüm dava dosyası kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı işçinin hizmet akdinin, davacının fazla çalışma alacaklarının ödenmemesi nedeniyle davacı işçi tarafından sona erdirildiği, bu itibarla davacının feshinin haklı nedene dayandığı kanaatine varılmakla, davacının kıdem tazminatına hak kazandığı; ayrıca hükme esas alınan bilirkişi raporu ile de miktarları tespit edildiği üzere, davacı işçinin, raporda tespit edilen dönem içerisinde haftada 10 saat fazla çalışmış olmakla fazla çalışma ve bununla birlikte ..., yıllık izin ücreti alacaklarının bulunduğu, bu alacakların ödendiğinin ispat yükü üzerinde olan davalı tarafından ispatlanamadığı vicdani kanaatine varılmıştır.
Tanık beyanı ile ispat edilen alacaklar yönüyle yapılan değerlendirmede ise; bir kişinin raporlu ve izinli geçirdiği günler de olabileceği dikkate alındığında sürekli olarak fazla çalışması, genel tatilde çalışması hayatın olağan akışına aykırı olduğundan bu alacak miktarları üzerinden taktiren 1/3 oranında hakkaniyet indirimi uygulanarak davanın kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
..." gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının istifa etmek suretiyle işten ayrıldığının Mahkemece dikkate alınmadığını, davacının ... sözleşmesini feshetmeden yaklaşık iki ay önce başka şirkette çalışmaya başlayacağını bu nedenle işten ayrılmak istediğini çalışma arkadaşlarına ve şirket yetkililerine söylediğini, tanıkların müvekkili Şirkette 09.00-18.00 arası çalışma yapıldığı, ... ofiste birden fazla personel ile dönüşüm yapıldığı, gemi olduğunda fazla çalışma yapıldığında ertesi gün izin yapıldığı, gemi olmadığında bayramların ikinci ve üçüncü günü çalışma yapılmadığı yönündeki beyanlarının dikkate alınmadığını, davacının kullanmadığı yıllık izinlerinin bulunmadığını, deliller toplanarak yeniden rapor alınması gerektiğini, müvekkili tarafından işletilen gemilerin geliş ve gidiş günlerini gösteren dökümlerin getirtilmesi talebine rağmen eksik inceleme ile karar verildiğini, zamanaşımı itirazının dikkate alınmadığını, fazla çalışmaya ilişkin olarak izin ile denkleştirme usulü izlendiğinin gözardı edildiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Dosya kapsamına göre davacının işverene gönderdiği ihtarname ile ödenmeyen fazla çalışma ücret alacağı nedeniyle ... akdini haklı nedenle feshettiğinden hak kazandığı kıdem tazminatına karar verilmesinde hatalı yön bulunmadığı, dosya kapsamına göre zamanaşımına uğrayan alacağın bulunmadığı, denkleştirmeye yönelik ispat ve delil durumuna, dosya kapsamına, yapılan işin niteliğine, işyeri çalışma düzenine göre davacının hak kazandığı ve karşılığının ödendiği davalı işverence ispatlanamayan fazla çalışma ücret alacağına ve ulusal bayram genel tatil ücret alacağına karar verilmesinde ve yine davacının hak kazandığı kullandırıldığı veya karşılığının ödendiği davalı işverence ispatalanamayan yıllık izin ücreti alacağına karar verilmesinde hatalı yön bulunmadığından davalı vekilinin istinaf talebi yerinde görülmemiş olup, açıklanan sebeplere, kanuni gerektirici sebeplere, kararın dayandığı delillere, ilk derece mahkemesince delillerin toplanmasında ve değerlendirilmesinde isabetsizlik bulunmamasına ve istinaf sebepleriyle yapılan incelemeye göre davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
..." gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davacının kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatı, bu alacakların hesabı ve işverence ödenip ödenmediği, zamanaşımı def'inin dikkate alınıp alınmadığı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 24, 41, 44, 47, 53, 57, 59, 63, 120 nci maddeleri ve Mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) "Hâkimin davayı aydınlatma ödevi" kenar başlıklı 31 inci maddesi ile "Somutlaştırma yükü ve delillerin gösterilmesi" kenar başlıklı 194 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 4857 sayılı Kanun'un 59 uncu maddesinde, ... sözleşmesinin herhangi bir sebeple sona ermesi hâlinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için ... sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı olup olmadığının önemi bulunmamaktadır.
3. Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü, işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile ispatlamalıdır. Bu konuda ispat yükü üzerinde olan işveren, işçiye yemin teklif edebilir.
4. Somut uyuşmazlıkta; davacının davalı işyerinde 11.08.2009-31.10.2018 tarihleri arasında 9 yıl 2 ay 20 gün çalıştığı, bu çalışmalarına karşılık 9 tam yıl hizmeti nedeniyle 150 gün ücretli izne hak kazandığı ve hiç izin kullanmadığı kabulüyle yıllık izin ücreti hüküm altına alınmış, davalının cevap dilekçesi ekinde sunduğu yıllık izin kullanımına ilişkin yazılım sistemi çıktısı dikkate alınmamıştır. Davacının 9 yıllık çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmaması hayatın olağan akışına aykırıdır. 6100 sayılı Kanun hükümlerine göre davacının davayı somutlaştırma yükü, hâkimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Mahkemece yapılması gereken ..., yukarıda belirtilen yıllık izin belgesi de gösterilerek 9 yıl boyunca yıllık izin kullanıp kullanmadığı hususu davacı asıla açıklattırıldıktan sonra davacı asılın beyanı, yıllık izin kullanımına ilişkin yazılım sistemi ve tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle varılacak sonuca göre yıllık izin ücreti talebi ile ilgili bir karar vermektir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.