"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin çalışma döneminde 11, 12, 13, 14, 1, 2, 3, 4 ve 5. Dönem Toplu ... Sözleşmelerinin ve 2005 ve 2007 kamu toplu ... sözleşmesi çerçeve anlaşma protokollerinin eksik uygulandığını ileri sürerek fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ücretleri doğru olarak tespit edilerek ödemelerin yapıldığını bu nedenle fark ücret alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 27.11.2018 tarihli ve 2016/1085 Esas, 2018/394 Karar sayılı kararıyla; davacının yevmiyesine Çerçeve Protokoller ile 1, 2, 3, 4, ve 5. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri hükümleri gereği verilecek ücret zamları da uygulanarak belirlenen yevmiyeler ve ödenen yevmiyeler arasındaki farkın tespit edildiği ve bu esas ile yapılan hesaplama sonucunda ücret, ikramiye ve ilave tediye farkları oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 21.05.2019 tarihli ve 2019/896 Esas, 2019/1181 Karar sayılı kararıyla; davacının davalıya ait işyerinde çalışan sendikalı işçi olduğu, yürürlükteki toplu ... sözleşmelerinin usulüne uygun olarak uygulanmadığından bahisle dava açtığı, yapılan inceleme sonucunda fark alacakların olduğu, bakiye ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının hüküm altına alınmasının usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 04.02.2021 tarihli ve 2020/4914 Esas, 2021/3449 Karar sayılı kararıyla; toplu ... sözleşmesi hükümleri gereğince 31.12.1994 tarihi itibariyle 294.922,00 TL bulunan yevmiyesinin 400.000,00 TL’ye yükseltilmesi yerine; 400.000,00 TL’nin yevmiyeye ilavesi ile 01.01.1995 -30.....1995 tarihindeki ücretin 694.922,00 TL bulunmasının hatalı olduğu, davacıya 31.12.1996 tarihinde bordro ile ödenen yevmiye miktarı uyuşmazlık konusu olmadığından 31.12.1996 tarihinde ödenen yevmiyenin bu dönem bordrosundan tespiti ile bu yevmiyeye 11. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nde öngörülen ücret zamlarının uygulanması gerektiği, davacı işçinin kadroya alındığı tarih öncesi toplu ... sözleşmelerinin 33 üncü maddesine göre kıdem terfi primi eklenmemesi gerektiği yönündeki kabul doğru ise de; toplu ... sözleşmelerinin 40 ıncı maddesinde düzenlenen kıdem zamlarının eklenmesine yönelik bir engel bulunmadığından rapordaki hesaplama yönteminin hatalı bulunduğu, davacı ....03.2009 tarihi itibarıyla ... Orman ... Sendikası üyeliğine kabul edildiğinden ve 02.03.2009 imza tarihli 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nden faydalanabilmesi ancak sendika muvafakati ile mümkün olduğundan, ... Orman ... Sendikasından davacının muvafakat ile 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nden yararlanma talebi olup olmadığı ve Sendikanın da muvafakat verip vermediği sorulup tespit edilmeden 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinin uygulanmamasının eksik incelemeye dayalı olduğu yine davacının 2. ve 3. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri'nden yararlanabilmesi için ... Orman ... Sendikasına üyeliğinin devam ... etmediği hususunun araştırılması gerektiği, belirlenen eksiklikler giderilerek denetime elverişli olacak şekilde bilirkişi raporu aldırılması gerektiği ayrıca 5. Dönem Toplu ... Sözleşmesinin geçici 2 nci maddesi de değerlendirmeye tâbi tutularak dava tarihi itibarıyla davacının ücreti belirlenerek davalı İdare tarafından ücret eksik ve hatalı belirlenmiş ise hatalı noktalar ve yanlış yapılan uygulamaların açıkça belirtilmesi, bundan sonra hüküm altına alınacak fark alacak miktarları bakımından davacının hükmü temyiz etmemesi sebebiyle davalı yararına oluşan usuli kazanılmış hak gözetilerek hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma kararı doğrultusunda ... Orman ... Sendikasına müzekkere yazılarak davacının sendika üyelik fişi ve toplu ... sözleşmesi hükümlerinden faydalanabileceği tarihe ilişkin belgeler celp edilerek bozma ilâmı gereğince eksiklikleri giderir şekilde bilirkişi raporu alınarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; davalı yönünden kararın miktar olarak temyiz sınırının altında kaldığından kesin olduğunu, bilirkişi raporunun eksik inceleme ile düzenlendiğini, davacının toplu ... sözleşmesi ve protokol hükümlerinden yararlandırılması gerektiğini, davalı lehine reddedilen tutarı aşar şekilde vekâlet ücretine hükmedildiğini ve yargılama giderlerinin de hatalı hesaplandığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; zamanaşımı gözetilmeden bilirkişi raporlarında hesaplama yapılmasının isabetsiz olduğunu, dava ve bilirkişi raporundaki hesaplamalara karşı zamanaşımı def'inde bulunduğunu, ücret alacakları için en fazla geriye dönük 5 yıllık dönem için hesaplama yapılabileceğini, 4. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi ile 5. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi hükümlerinin dikkate alınmadığını, dava konusu yapılan alacak kalemlerinin kıdem ve ihbar tazminatı dışında alacak olmaları sebebiyle %30'dan az olmamak kaydıyla hesaplamalardan indirim yapılması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; toplu ... sözleşmesi ve çerçeve protokol hükümlerine göre davacının ücret seviyesinin doğru belirlenip belirlenmediği, faiz başlangıcı ve oranı ile vekâlet ücreti ile yargılama giderlerine ve bozma ile oluşan usuli kazanılmış haklara riayet edilip edilmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 326 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 53 üncü maddesinin ikinci fıkrası.
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleri.
4. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun İkinci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un (6772 sayılı Kanun) 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davalıya ait işyerinde 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arası yürürlükte olan 5. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi şöyledir:
"T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü ve bağlı işyerlerine ilişkin olarak 25.07.2013 tarihinde Hak-... Konfederasyonu ile yapılan Kamu Çerçeve Anlaşma protokolünün 5. maddesine konulan hüküm gereğince yapılan çalışmalar sonucunda, bu işyerlerinde geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespiti halinde toplu ... sözleşmesi ile yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar geriye doğru farklar kesilmemek kaydıyla 31.12.2014 tarihi itibariyle bu ücretler dondurulmuştur. Bu maddeye göre oluşacak farklar üç ay içinde ödenecektir."
3. Somut olayda Dairemizin 04.02.2021 tarihli bozma kararında 5. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesinin de değerlendirmeye tâbi tutularak denetime elverişli bilirkişi raporu aldırılması gerektiği belirtilmiştir. Bozma sonrasında İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda bozma ilâmında sözü edilen yönler değerlendirilerek davacının ücret tespiti yapıldığı anlaşılmış olup her ne kadar davalı vekilince temyiz dilekçesinde 5. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi kapsamında fazla ödemelerin yapıldığı ifade edilmiş ise de somut olarak bilirkişi raporunda bu maddeyle bağlantılı olarak ücret tespitine yönelik nasıl hatalı hesaplama yapıldığına ilişkin bir açıklamaya yer verilmediği görüldüğünden bu husus tekrar bozma sebebi yapılmamıştır.
4. Mahkemece verilen karar davalı tarafın temyizi üzerine bozulmuş, bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda yeniden hüküm kurulmuştur. Dosya kapsamından, bozma öncesinde verilen kararı davacı tarafın temyiz etmediği anlaşılmaktadır. Bu hâlde, bozma kararı ile davalı taraf lehine usuli kazanılmış hak oluşmuştur. Mahkemece bozma öncesinde fark ilave tediye alacağı için dava ve ıslah tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesine rağmen, bozma sonrası kararda bu alacağın tamamı için bilirkişi raporunda belirtilen temerrüt tarihlerinden itibaren en yüksek işletme kredisi faizi işletilmesi davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesinin ihlalidir. Ayrıca ilave tediye alacağı, 6772 sayılı Kanun'da düzenlenen bir alacak olup bu alacağa uygulanması gereken faiz oranı yasal faiz olduğu gibi davalının daha önce temerrüde düşürüldüğüne dair delil sunulmamış olup İlk Derece Mahkemesince ilave tediye alacağına ilişkin olarak Cumhurbaşkanı'nca belirlenen ödeme tarihleri kesin vade gibi değerlendirilerek bilirkişi raporunda yer ... tarihlerden itibaren faize hükmedilmesi bu gerekçelerle de hatalıdır.
5. Dosya kapsamına göre davacının toplam talebi 9.887,3 TL ve İlk Derece Mahkemesince kabul edilen toplam miktar 8.307,56 TL olup reddedilen 1.579,56 TL'yi aşacak şekilde davalı lehine 8.641,57 TL vekâlet ücretine hükmedilmesi karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümlerine aykırı olmuştur.
6. 6100 sayılı Kanun’un "Yargılama giderlerinden sorumluluk" kenar başlıklı 326 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa mahkeme, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırır. Buna göre kısmen kabul kararı verilen eldeki davada, kabul ve ret oranına göre davacı tarafından sarf edilen 1.068,70 TL yargılama giderinin 897,95 TL'sinin davalıdan alınarak davacıya verilmesi gerekirken 523,81 TL'sinin davalıdan alınarak davacıya verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Tarafların diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Tarafların, temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (3) numaralı bendinde yer ... "08/11/2022 bilirkişi raporunda belirtilen temerrüd tarihlerinden itibaren işleyecek en yüksek işletme kredisi faiziyle" ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "400,00 TL'sinin dava tarihi olan 23.12.2015 tarihinden itibaren, bakiye kısmının ise ıslah tarihi olan 16.03.2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle" ibaresinin yazılması;
Hüküm fıkrasının (7) numaralı bendinde yer ... "8.641,57 TL" ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "1.579,56 TL" ibaresinin yazılması;
Hüküm fıkrasının (9) numaralı bendinde yer ... "523,81 TL" ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "897,95 TL" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı Orman ve Su İşleri Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacı tarafa iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.