"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
Taraflar arasında görülen davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ...-Ma Sos. Hiz. ... İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. (...-Ma Şirketi) vekili, davalı ... vekili ve davalı ... İnşaat Taah. Elekt. Tur. Ltd. Şti. (... İnşaat Şirketi) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Dosya içeriğine göre Dairenin bozma kararından sonra davalı ... İnşaat Şirketi yönünden hüküm altına alınan ve temyize konu edilen toplam miktar 3.716,35 TL olup Mahkemenin karar tarihi itibarı ile kesinlik sınırı olan 5.810,00 TL’nin altında kaldığı anlaşılmakla; davalı ... İnşaat Şirketi vekilinin temyiz dilekçesinin, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesi uyarınca uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 427 ve 432 nci maddeleri uyarınca miktardan reddine karar vermek gerekmiştir.
Davalı ...-Ma Şirketi vekili ve davalı ... vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Başkanlığında 07.11.2007 tarihinde zabıta memuru olarak işe alındığını ancak tüm birimlerde görevlendirildiğini, çalıştığı süre içinde diğer davalıların dönem itibarı ile ihale aldıkça çalışanların çalışma sürelerini de yenilediklerini, müvekkilinin ... sözleşmesinin 20.02.2013 tarihinde haksız olarak sonlandırıldığını, müvekkilinin aldığı en son ücretin 1.050,00 TL olduğunu, 2 ayda 1 defa pazar günleri çalışma nöbeti olduğunu, ayrıca cumartesi günleri 08.30 - 23.00 saatleri arasında ve ayda 1-2 kez konser ve tiyatro etkinliklerinde gece 23.00'e kadar mesai yaptığını, tüm bayramlarda protokol çalışmalarında ve ... Festivali sırasında 1 hafta olarak her ... en az 5 saat mesai yaptığını, dinî bayramlarda 1 ... çalışma yaptığını ancak bu çalışma ücretlerinin kendisine ödenmediğini, çalıştığı süre boyunca yıllık izinlerini kullanmadığını, 31.12.2012 tarihinden ... ihalenin yapıldığı 20.02.2013 tarihine kadar ücretsiz ve sigortasız olarak çalıştırıldığını, daha sonra ücret ödenmeden işine son verildiğini, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret alacağı ile yıllık izin, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığını, Belediyenin işçisi olmadığını, dava konusu haklardan alt işveren firmaların sorumlu olduğunu, ihale ile gördürülen işlerde işçilerin ücretinin, sigorta primlerinin, sosyal haklarının ihale ile işi üstlenen alt işverence ödendiğini, çalışma saatlerinde resmî mesai saatlerine riayet edildiğini, cumartesi ve pazar günlerinin tatil olduğunu, davacının fazla çalışma yapmadığını, yıllık ücretli izinlerini kullandığını, ... ... ve genel tatil günlerinde çalışma yapılmadığını, davacının iddialarının yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... İnşaat Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının 01.01.2010-31.12.2010 tarihleri arasında müvekkili Şirket bünyesinde belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığını, sözleşmenin koşullarının davalı ... tarafından belirlendiğini ve işçinin Belediyenin denetim ve gözetimi altında çalıştığını, ihale şartnamesinde davacının zabıta olarak bir pozisyonu olmadığını, farklı bölümlerde ve işlerde görevlendirilmek üzere işe alındığını, zabıta olarak çalışacağına dair herhangi bir maddenin bulunmadığını, sözleşmenin belirli süreli olduğunu, davacının kıdem ve ihbar tazminatı talep edemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Ada Hizmet Taah. Danışmanlık Reklamcılık Organizasyon Tıbbi Malz ve Dahili Tic. Ltd. Şti. (Ada Hizmet Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirket bünyesinde 01.01.2009-31.12.2009 tarihleri arasında çalıştığını, davacıyla belirli süreli ... sözleşmesi imzalandığını ve sürenin sonunda istifa ederek işten ayrıldığını, davalı ... ile müvekkili arasında imzalanan ihale sözleşmesinde fazla çalışma olamayacağı, olduğu takdirde bundan müvekkili Şirketin sorumlu tutulamayacağı konusunda madde bulunduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının hafta tatili, ... ... ve genel tatil günlerinde çalışmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ...-Ma Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının ... Belediyesinde zabıta olarak çalıştığını, müvekkili Şirketin davalı Belediyenin zabıta hizmetlerinde 10 adet yardımcı personel çalıştırılması işini ihale ile aldığını ve alt işveren konumunda olduğunu, davacının müvekkili Şirket ile davalı ... Belediyesi arasında belirli süreli ... sözleşmesine istinaden çalıştığını, sözleşmenin 01.01.2011-31.12.2011 tarihlerini kapsadığını, sonrasında davacının başka bir firmada çalışmaya devam ettiğini, ... sözleşmesinin feshinden kaynaklanan işçilik haklarının müvekkili Şirket yönünden doğmadığını, son işverenin davacının tüm alacaklarından sorumlu olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... Turizm İnş. Gıda Oto ve Elekt. Mak. San. Tic. Ltd. Şti. ve davalı ... ... Ekmek Sanayi Tic. Ltd. Şti. tarafından davaya cevap dilekçesi sunulmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 17...2015 tarihli ve 2013/160 Esas, 2015/225 Karar sayılı kararı ile; davacının davalı işyerinde 07.11.2007-15.02.2013 tarihleri arasında zabıta görevlisi olarak çalıştığı, çalışmasının kesintisiz olduğu, ... sözleşmesinin feshinin haksız olduğu, işyerindeki istihdam biçimi, görevlendirmeler ve uygulamalara bakıldığında davacının alt işveren işçisi olarak davalı Belediyede çalışıp başka bir işverene bağlı olmadığı, sözleşme kapsamı dışındaki işlerde çalıştırıldığı, memur sıfatını taşıyan kamu görevlileri gibi resmî üniforma giyerek görev yaptığı ve belediye başkanının davacıyı işten çıkardığı gibi olgular birlikte değerlendirildiğinde; davalı ... ile ihaleleri ... firmalar arasında muvazaalı ilişki bulunduğu, davacının ... itibaren davalı ... Belediyesinin işçisi olduğu, muvazaalı işlemi yapan davalı Şirketlerin, davacının işçilik alacaklarından davalı ... Belediyesi ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları, davacının son net ücretinin 1.050,00 TL olduğu, davalı tarafından ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılmayacak şekilde sona erdiği ispatlanamadığından davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacının 45 günlük ücret alacağının ödendiğinin ispatlanamadığı, davacının davalı işyerinde fazla çalışma yaptığı ve karşılığı ödenmeyen fazla çalışma alacağına hak kazandığı, davalı işyerinde iki ayda bir ... hafta tatili gününde anons nöbeti tutulduğu ... olduğundan davacının hafta tatili alacağının bulunduğu, tüm dinî bayramlar ve diğer resmî tatil günlerinde çalıştığından ... ... ve genel tatil alacağının bulunduğu, davacının kullanılmayan izin günleri karşılığında yıllık izin ücretine hak kazandığı, zamanaşımı def'in değerlendirildiği, tanık anlatımlarına göre belirlenen fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücretlerinden takdiren %30 oranında hakkaniyet indirimi yapıldığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ..., davalı Ada Hizmet Şirketi, davalı ...-ma Şirketi ve davalı ... İnşaat Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 11.04.2019 tarihli ve 2019/3313 Esas, 2019/8512 Karar sayılı ilâmı ile; davalılar arasındaki ilişkinin usulune uygun asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, muvazaalı ilişki bulunmadığı, hüküm altına alınan ücret alacağında talebin aşılmaması gerektiği, davacı son 45 ... sadece davalı ... nezdinde çalıştığından yıllık izin ücreti ve ihbar tazminatından sadece davalı Belediyenin sorumlu tutulması gerektiği, bu alacaklar dışında her alt işverenin kendi çalışma dönemiyle sınırlı sorumlu tutulması gerektiği, ... ... ve genel tatil ücreti açısından toplam alacak miktarının belirlenmesi gerektiği, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 6 ncı maddesine göre devreden işvereninin sorumluluğunun devir tarihinden itibaren 2 yıl sürdüğü, bu düzenlemenin temyiz eden davalı alt işverenlerin her biri için ve her bir alacak kalemi itibarı ile sorumluluklara etkisinin irdelenmesi gerektiği, ... ... ve genel tatil ücretinin 1 yevmiye, hafta tatili ücretinin 1,5 yevmiye üzerinden hesaplanması gerektiği, fazla çalışma ücreti hesabının denetime elverişsiz olduğu, hesabın aylık değil haftalık değerlendirilmesi gerektiği, ayrıca davacının festival ve etkinliklerdeki çalışma sistemi tespit edilerek sonuca gidilmesi gerektiği, ara dinlenme sürelerinin tespitinde hata bulunduğu, buna göre 08.30-23.00 saat aralığındaki bir çalışmada en az 3 saat ara dinlenme süresinin düşülmesi gerektiği, davacı yönünden hafta tatili çalışmasının yapılıp yapılmadığının net şekilde belinlenmesinden sonra hafta tatili ücreti talebinin değerlendirilmesi gerektiği, ... kurulacak hükümde usuli kazanılmış haklar gözetilerek ve karar tarihindeki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre karar verilmesi gerektiği, davacının 2013 yılında sadece davalı Belediyeye bağlı olarak çalıştığının temyiz edenler bakımından gözetilmesi gerektiği gerekçeleriyle Mahkeme hükmünün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda bozma gerekleri doğrultusunda alınan bilirkişi raporu esas alınmış ve davalıların sorumluluk durumu ayrıştırılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ...-Ma Şirketi, davalı ... ve davalı ... İnşaat Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ...-Ma Şirketi vekili; zamanaşımı nedeniyle davanın tümden reddi gerektiğini, faize ve faiz başlangıç tarihine itiraz edildiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı tespitler içerdiğini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılmasının hatalı olduğunu, davacının belirli süreli ... sözleşmesiyle çalıştığını, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, davacının fazla çalışma yapmadığını, ... ... ve genel tatil ile hafta tatil günlerinde çalışmadığını, davacının ... işvereninin davalı ... olduğunu, davanın müvekkiline yöneltilmesinin hukuka aykırı olduğunu, müvekkilinin asıl işveren olmadığını, kıdem tazminatından asıl işverenin sorumlu olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; zamanaşımı def'i ve husumet itirazının bulunduğunu, sorumluluk paylaşımının hatalı yapıldığını, davacının belirli süreli ... sözleşmeleri ile çalıştığını, işyerinde fazla çalışma yapılmadığını, ... ... ve genel tatil günlerinde çalışılmadığını, ödemelerin düzenli yapıldığını, bilirkişi raporunun hatalı tespitler içerdiğini, itirazların gözetilmediğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; dava konusu alacaklardan davalıların sorumlu olduğu miktarların doğru şekilde belirlenip belirlenmediği, izin alacağı ve kıdem tazminatından davalıların sorumluluğu, fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... ve genel tatil alacaklarının ispatı ile hesap yöntemi, hüküm altına alınan kıdem tazminatında davalıların sorumlu olduğu miktarların kanuna uygun olarak belirlenip belirlenmediği ile diğer alacakların hesap yöntemi hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası,
2. 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları ile 6, 41, 44, 46, 47, 53, 57, 59, 63 ve 68 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı ... vekilinin tüm, davalı ...-Ma Şirketi vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun Kıdem tazminatı kenar başlıklı 14 üncü maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
"İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler gözönüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. 12/7/1975 tarihinden, itibaren işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır. 12/7/1975 tarihinden evvel işyeri devrolmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesinde aksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından ... işveren sorumludur."
3. Dairemizin 11.04.2019 tarihli bozma kararı sonrasında bozmaya uyularak yapılan yargılamada, bozma gerekleri doğrultusunda alınan bilirkişi raporunda davalıların sorumlu olduğu miktarlar ayrıştırılarak sonuca gidilmiş ve Mahkemece bu rapora itibar edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de kıdem tazminatı açısından yapılan hesaplama şekli, yukarıda (2) numaralı paragrafta açıklanan kanun hükmüne aykırıdır.
4. Dava konusu kıdem tazminatı açısından; davalı ... Belediyesi ile alt işveren olan davalı Şirketler müştereken ve müteselsilen sorumlu olup davalı ... Belediyesinin tüm dönem için hesaplanan kıdem tazminatından sorumlu tutulması ve alt işveren Şirketlerin sorumlu olduğu miktarlar hesaplanırken işyeri devri hükümlerine göre sonuca gidilmesi yerinde ise de işyerini devralan her bir alt işverenin kendi dönemi ile birlikte devir tarihine kadarki tüm süreden sorumlu tutulması hatalıdır. Bu konuda (2) numaralı paragrafta yer ... kanun hükmünde açıkça işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi hâlinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işverenin sorumlu olduğu; ancak işyerini devreden işverenlerin bu sorumluluklarının işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlı olduğu belirtilmiştir. Açıklanan nedenle davalı ...-Ma Şirketinin temyiz itirazı bu nedenle yerinde görülmüş ve her bir alt işverenin kıdem tazminatından sorumluluğunun davacıyı çalıştırdığı kendi dönemiyle ve o dönemdeki ücret seviyesiyle sınırlı olduğu gözetilerek hüküm kurulmak üzere kararın bozulması gerekmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı ... İnşaat Şirketi Temyizi Yönünden
Davalı vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan REDDİNE,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine,
B. Davalılar Erma Şirketi ve Davalı ... Temyizi Yönünden
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
22.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.