"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı İzelman Genel Hiz. Oto ... Eğit. İtf. ve Sağlık Hiz. Tic. AŞ (İZELMAN Şirketi) vekili ve davalı ... Eshot Genel Müdürlüğü (ESHOT Genel Müdürlüğü) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabülü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 14.12.2013 tarihinden bu yana davalı ... Belediyesinde şoför olarak çalıştığını, davalı İZELMAN Şirketi bünyesinde sigortalı olarak gösteriliyorsa da aslında ESHOT Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışanlarla aynı işi yaptığını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun yerleşik yargı kararları ile kabul edildiğini, davacı ile ESHOT Genel Müdürlüğü kadrolu işçileri arasında ücret farklılıkları olduğunu, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmasının sonucu olarak kadrolu işçiye ödenen ücrete göre müvekkiline daha düşük ücret ödendiğini ileri sürerek davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olması nedeniyle işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılmasına karar verilmesini, toplu iş sözleşmesinden ... ücret farkı, gece çalışma ücret farkı, fazla çalışma ücret farkı, ulusal ... ve genel tatil ücret farkı, vardiya tazminatı, risk sorumluluk zammı ve iş güçlüğü zammı alacağı, üretim teşvik primi, ..., giyim, süt-yoğurt, temizlik, yemek, yakacak, akıllı ... ve sürücü ... primi alacakları ile ilave tediye alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... ESHOT Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; taleplerin zamanaşımına uğradığını, belirsiz alacak davası açılamayacağını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, İdarenin norm kadro sayısının yetersiz belirlenmesi nedeniyle ihtiyaç duyulan hizmetin ihale yoluyla karşılandığını, müvekkilinin imzaladığı toplu iş sözleşmesinden davacının faydalanmasının mümkün olmadığını, davacının ilave tediye alacağı isteyemeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı İZELMAN Şirketi vekili cevap dilekçesinde; belirsiz alacak davası açılamayacağını taleplerin zamanaşımına uğradığını, muvazaa iddiasının yerinde olmadığını, müvekkilinin bünyesinde bulundurduğu işçiler vasıtasıyla çoğunlukla İzmir Büyükşehir Belediyesinin ihalelerine girdiğini, davacının çalıştığı işin ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından mevzuata uygun düzenlenen bir ihale olduğunu, ESHOT Genel Müdürlüğünün personel ihtiyacını hizmet satın almak suretiyle karşıladığını, işçilere ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından eğitim ve seminer verilmesinin ve işçilerin ESHOT kimliği taşımalarının yapılan işin gereği ve doğal sonucu olduğunu, davacının Belediye İş sendikasına üye olmadığını, başlangıçtan itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılsa dahi toplu iş sözleşmesinden faydalanamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı ESHOT Genel Müdürlüğünden ihale ile iş ... davalı İZELMAN Şirketi bünyesinde 14.12.2013 tarihinde şoför olarak çalışmaya başladığı, dava tarihi itibarıyla çalışmasının devam ettiği, emsal Mahkeme kararları ile davacının yaptığı iş itibarıyla davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçi teminine gittiği ve davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespit edilmesi nedeniyle davacının başlangıçtan itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği, davacının Genel İş Sendikası üyesi olması, davalı Belediyenin taraf olduğu sendikaya üye olmaması nedeniyle ESHOT Genel Müdürlüğünün taraf olduğu toplu iş sözleşmesi hükümlerinden faydalanması mümkün olmadığından fark ücret alacağı ile toplu iş sözleşmesinden kaynaklı ücret alacaklarının bulunmadığı, başlangıçtan itibaren ESHOT Genel Müdürlüğü işçisi sayılması nedeniyle ilave tediye alacağı talep edebileceği, ücret bordrolarında yapılan ikramiye ödemeleri esas alındığında 10.02.2020 tarihli ikinci ek bilirkişi raporunda tespit edildiği şekilde 9.680,45 TL brüt ilave tediye alacağı olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri ayrı ayrı istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı İZELMAN Şirketi vekili; davacının muvazaa iddialarının gerçeği yansıtmadığını, davalı ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından yapılan hizmet alımlarının mevzuata uygun olduğunu, hizmet alımı yolu ile çalıştırılan işçilerin toplu sözleşme ve kanundan kaynaklanan mali hak ve sosyal yardımlardan yararlanmasının mümkün olmadığını davacının ilave tediye ücretine hak kazanmasının mümkün olmadığını, davalı İZELMAN Şirketinin ... hukuk tüzel kişiliğine sahip bir Şirket olduğunu ve 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun (6772 sayılı Kanun) kapsamında olmadığını, bu nedenle ilave tediye alacağı talebinin hukuki dayanaktan yoksun olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ESHOT Genel Müdürlüğü vekili; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna ilişkin kararın hukuka aykırı olduğunu, İzmir 6. İş Mahkemesinin 2013/134 Esas sayılı dosyasında yapılan keşif ve sonrasında alınan bilirkişi kurulu raporu ile davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığının tespit edildiğini, muvazaa kriterlerinin gerçekleştirilen ihalelerde söz konusu olmadığını, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15 ve 67 nci maddeleri uyarınca ulaşım ve taşıma hizmetinin hizmet yüklenmesi yoluyla yaptırılmasının mümkün olduğunu, ihalenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na uygun yapıldığını, her ihale dönemi ayrı ayrı değerlendirilmeden karar verilmesinin hatalı olduğunu, ilave tediyeye ilişkin kararın hukuka aykırı olduğunu davacının ıslah tarihinden önce bir kısım alacağının zamanaşımına uğradığını, seri hâlde açılan dava nedeniyle ayrı ayrı vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının alt işverenler bünyesinde 14.12.2013 tarihinden beri hat şoförü olarak çalıştığı, davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, davalı İZELMAN Şirketi ile diğer davalı ESHOT Genel Müdürlüğü arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu ve bu itibarla muvazaaya dayanmadığı, diğer taraftan davalı asıl işveren ESHOT Genel Müdürlüğünün işin düzenli ve sağlıklı yürütülmesi bakımından verdiği ... ve talimatların alt işverenin yönetim hakkını ortadan kaldırıcı nitelikte olmadığı, davacının muvazaa tespitine ve ilave tediye ücret alacağına ilişkin taleplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurularının kabülü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; davacının da aralarında bulunduğu bir kısım hat şoförleri tarafından İzmir İş Mahkemelerinde davalılar aleyhine açılan muvazaanın tespiti davalarında davalılar arasında mevcut hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunun kabul edildiğini, buna ilişkin tespitlerin Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiğini, Bölge Adliye Mahkemesinin aksi yöndeki kararının yerleşik Yargıtay içtihatlarına aykırı olduğunu, davalılar arasında muvazaanın kabulü gerektiği gibi davacının ... itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılmasının doğal sonucu olarak kendisine 6772 sayılı Kanun'a göre ilave tediye ücreti ödenmesi gerektiğini, dosyada mevcut bilirkişi raporuyla hesaplanan ilave tediye ücreti hesabı baz alınarak İlk Derece Mahkemesi tarafından davacı lehine ilave tediye ücretine hükmedilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olup olmadığı ve davacının ilave tediye alacağına hak kazanıp kazanamayacağı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2 nci maddesinin yedi ve sekizinci fıkraları, 6772 sayılı Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya içeriğine göre, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olup olmadığı ile davacının ilave tediye alacağına hak kazanıp kazanmadığı hususlarında uyuşmazlık bulunmaktadır.
3. Davacı vekili dava dilekçesinde müvekkilinin 14.12.2013 tarihinden itibaren davalı ... Belediyesinde hat şoförü olarak çalıştığını, davalı İZELMAN Şirketi bünyesinde sigortalı olarak gösteriliyorsa da aslında ESHOT Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışanlarla aynı işi yaptığını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmasının sonucu olarak işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılmasına ve ilave tediye alacağının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
4. İlk Derece Mahkemesi tarafından davacının davalı ESHOT Genel Müdürlüğünden ihale ile iş ... davalı İZELMAN Şirketi bünyesinde 14.12.2013 tarihinde şoför olarak çalışmaya başladığı, emsal yargı kararları ile davacının yaptığı iş itibarıyla davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçi teminine gittiği ve davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespit edilmesi nedeniyle davacının başlangıçtan itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği, bu nedenle ilave tediye alacağı talep edebileceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesi tarafından davalılar vekillerinin istinaf başvurusu üzerine, davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, davalı İZELMAN Şirketi ile davalı ESHOT Genel Müdürlüğü arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu ve bu itibarla muvazaaya dayanmadığı gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davacının muvazaa tespiti ve ilave tediye ücreti talebinin reddine karar verilmiş ise de bu kabul yerinde değildir.
5. Somut uyuşmazlıkta İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Müdürlüğünün çalıştırabileceği kadrolu işçi sayısının 304 olması, şehir içi toplu taşıma işinin aksatmadan yürütülebilmesi için daha çok işçiye ihtiyaç duyulması, ancak yasal sınırlama nedeniyle 304 sayısının aşılamaması, kamu hizmetinin devam edebilmesi için, eksik kalan işçi sayısının hizmet alım ihalesi yapılmak sureti ile karşılanması, şehir içi toplu ulaşım işinde davalı ... Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçilerinin yanı sıra, aynı işte ve zamanda yüklenici İZELMAN Şirketinin işçilerinin de çalıştığı, ihale yapılmasının ... amacının toplu taşıma hizmeti almak değil, norm kadro yönetmeliği ile getirilen yasal sınırlama nedeniyle eksik kalan personel sayısını tamamlamak ve bu şekilde yasal sınırlamayı aşarak işçi temini sağlamak olduğu, davalı ESHOT Genel Müdürlüğü ile alt işveren davalı İZELMAN Şirketi arasındaki şoför alımına ilişkin sözleşmenin işçi teminine yönelik olması nedeniyle muvazaalı olduğu tespit edilip, Yargıtay incelemesinden de geçerek kesinleştiği emsal kararlar ile sabittir. Davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmasının sonucu olarak davacının işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği ve bu doğrultuda davalı işyeri 6772 sayılı Kanun kapsamında kaldığından davacının 6772 sayılı Kanun gereği ilave tediye alacağına hak kazandığı konusunda tereddüt yoktur. Açıklanan nedenle Bölge Adliye Mahkemesince varılan sonuç hatalı olup bu kabule göre hüküm kurulması için kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
15.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.