"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/113 E., 2023/324 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılardan ... Büyükşehir Belediyesi ... Genel Müdürlüğü (... Genel Müdürlüğü) ile ... Genel Hiz. Otopark Özel Eğitim İtfaiye ve Sağ. Hiz. San. Tic. AŞ (... AŞ) vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... Genel Müdürlüğünün işyerinde hat şoförü olarak çalıştırıldığını; ancak davalı ... AŞ kadrosunda gösterildiğini, davalılar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunu, bu nedenle davacının başlangıçtan itibaren davalı ... Genel Müdürlüğü işçisi sayılması ve ... Sendikası ile davalı ... Genel Müdürlüğü arasında imzalanan toplu ... sözleşmesinden yararlandırılması gerektiğini, sözü edilen toplu ... sözleşmesinde kabul edilen sosyal yardımların bir kısmının davalı ... AŞ ile Genel ... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesinde bulunmadığını, bir kısmının ise daha düşük uygulandığını, ... Genel Müdürlüğünde çalışan şoförler ile aynı işi yapıyor olmasına rağmen ücretinin daha düşük olduğunu, bu durumun eşitlik ilkesine aykırı olduğunu ileri sürerek fark ücret, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili ücreti ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan sosyal yardım alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; muvazaanın varlığ hâlinde kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini, davacının çalıştığı ihale konusu işin de ... Genel Müdürlüğü tarafından 4734 ... Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan bir ihale olduğunu, ... Genel Müdürlüğünün sürekli işçi sayısını, norm kadro yönetmeliği gereğince 304 işçi ile sınırlandırmak zorunda olduğunu; ancak görülen kamu hizmetinin bu sayı ile karşılanmasının mümkün olmadığını, bu sebeple toplu taşıma işi Belediyenin asli görevi de olsa 304’ün üzerindeki işçi temin etme ihtiyacını, 5393 ... Belediye Kanunu'nun (5393 ... Kanun) 67 nci maddesi çerçevesinde ihale yolu ile yüklenicilerden sağlama imkânına sahip olduğunu, bu durumun muvazaa olarak nitelenemeyeceğini, davacının işe 01.04.1997 tarihinde başladığını, ... başvurusunun doğrudan ... AŞ’ye yapıldığını, davacının işe giriş bildirgesinin, ücretinin ve sigorta primi ödemelerinin ... AŞ tarafından yapıldığını, davacının özlük dosyasının ve disiplin işlemlerinin de ... AŞ bünyesinde kurulan birimler ve kurullar eli ile yürütüldüğünü, üçüncü şahıslara verdikleri hasarların da ... AŞ'nin hak edişlerinden kesildiğini, toplu taşıma güzergâhları ve hareket saatlerinin ... ili ulaşımını düzenleyen ... Genel Müdürlüğü tarafından bilinebileceğini, otobüslerin araç bakımlarını sağlayan atölyelerin ve garajların da ... Genel Müdürlüğü tarafından temin edilmesinin işin doğası gereği olduğunu, işçilerin ... kıyafetlerinin de ... AŞ tarafından sağlandığını, davacının ... AŞ ile Disk Genel ... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden zaten yararlandırıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... cevap dilekçesinde; davacının ... Genel Müdürlüğünün işçisi olduğunu ve ... Genel Müdürlüğünün ayrı bir tüzel kişiliği olduğunu, bu sebeple kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini, zamanaşımı def’inde bulunduklarını, ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ arasında muvazaalı bir ilişki bulunmadığını, toplu taşıma işinin asıl ... olmasına rağmen 5393 ... Kanun'un 67 nci maddesi çerçevesinde ihale ile alt işveren firmalara yaptırılabileceğini ve bu durumun 4857 ... ... Kanunu'nun (4857 ... Kanun) 2 nci maddesinin yedinci fıkrasına aykırılık teşkil etmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; kendilerinden ihale yolu ile ... alan yüklenici firmalar ile aralarındaki ilişkinin ödünç ... ilişkisi olduğunu, 22 Şubat 2007 tarihli ve 26442 ... Resmî Gazete'de yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik uyarınca çalıştırabilecekleri kadrolu işçi sayısının 304 olduğunu, şehir içi toplu taşıma işinin aksatmadan yürütülebilmesi için hizmet alım ihalesi yapıldığını, eksikliğin bu şekilde giderildiğini ve yüklenici firma işçilerinin durumunun 4857 ... Kanun'un 7 nci maddesi çerçevesinde çözülmesi gerektiğini, ... AŞ ile aralarındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren olduğu kabul edilecek olsa dahi muvazaanın söz konusu olmadığını, yine muvazaa iddiası kabul edilse dahi davacının ... Genel Müdürlüğü işçilerinin yararlandığı toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanamayacağını, çünkü taraf sendika üyesi olmadığını ve dayanışma aidatı da ödemediğini ayrıca davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 04.02.2015 tarihli ve 2013/812 Esas, 2012/32 Karar ... kararı ile; davalı ... AŞ ile ... Genel Müdürlüğü arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu, diğer davalı ... hakkındaki davanın husumet yokluğundan reddi gerektiği, davacının Genel ... Sendikası üyesi olduğu, bu itibarla ... Genel Müdürlüğü ile toplu ... sözleşmesi imzalayan ... Sendikası üyesi olmadığı ve bu Sendikaya dayanışma aidatı ödediğine dair kanıt da bulunmadığı, davacının üyesi olmadığı ve dayanışma aidatı da ödemediği Sendikanın imzaladığı toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmasının mümkün olmadığı ve bu gerekçeye dayalı fark ücret alacağı taleplerinin yerinde olmadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 08.05.2018 tarihli ve 2017/12746 Esas, 2018/11219 Karar ... kararı ile; diğer temyiz nedenleri şimdilik incelenmeksizin, davacının toplu ... sözleşmesinden kaynaklı olmayan alacak taleplerinin de bulunduğu iddiası nedeniyle ... Genel Müdürlüğünün davacı ile aynı ... yapan emsal işçisi olup olmadığı belirlenerek emsal işçinin bulunması hâlinde taban ücreti üzerinden davacının fark ücret, fazla çalışma ve hafta tatili ücreti alacaklarının bulunup bulunmadığı tespit edilmek suretiyle sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 23.12.2021 tarihli 04.02.2015 tarihli 2018/348 Esas, 2021/368 Karar ... kararı ile; bozma kararı doğrultusunda aldırılan ....02.2020 tarihli üçüncü bilirkişi ek raporu ile tespit olunan alacaklar yönünden davacının talebinin kabulüne, diğer alacaklar yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın ... dışındaki diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne, ... yönünden ise husumetten ret kararı kesinleştiğinden bu konuda yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 13.02.2023 tarihli ve 2023/1757 Esas, 2023/1969 Karar ... kararı ile; davalılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, bozma konusu yapılmayan ve davacının üyesi olduğu sendikanın taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan sorumluluk ... güçlüğü zammı, yemek yardımı ve birleştirilmiş sosyal yardım alacaklarının kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu, davacının üyesi olduğu sendika ile yapılan toplu ... sözleşmesinden kaynaklı olan ve hüküm altına alınan alacakları dava konu etmediği, dava dilekçesindeki tüm fark alacak iddialarını davacının muvazaa nedeniyle yararlanamadığını iddia ettiği ... Genel Müdürlüğü ve ... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükümlerine dayandırdığı, bu nedenle hüküm altına alınan sorumluluk ... güçlüğü tazminatı, yemek yardımı ve birleştirilmiş sosyal yardım alacaklarının reddi gerektiği, davalı ... yönünden bozma öncesi kararda olduğu gibi davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken, "karar verilmesine yer olmadığına" şeklinde hüküm oluşturulmasının hatalı olduğu, kabule göre de üçüncü bilirkişi ek raporunun denetime elverişli olmadığı gerekçeleriyle Mahkeme kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak davalı ... yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, diğer davalılar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunun tespitine, hüküm altına alınan sorumluluk ... güçlüğü tazminatı, yemek yardımı ve birleştirilmiş sosyal yardım alacaklarının reddine karar karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili; ... AŞ ile aralarındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, Mahkemece keşif yapılmaksızın ve her bir ihale dönemi ayrı ayrı değerlendirilmeksizin muvazaa iddiasının kabul edilmesinin hatalı olduğunu, davacı lehine hükmedilen avukatlık ücreti ve yargılama giderinin hatalı olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; ... Genel Müdürlüğü ile aralarındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, Mahkemece keşif yapılmaksızın ve her bir ihale dönemi ayrı ayrı değerlendirilmeksizin muvazaa iddiasının kabul edilmesinin hatalı olduğunu, davacı lehine hükmedilen avukatlık ücretinin hatalı olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; hüküm altına alınan sorumluluk ... güçlüğü tazminatı, yemek yardımı ve birleştirilmiş sosyal yardım alacaklarının reddine karar verilmesi ile davalı ... hakkında açılan dava bakımından yeniden hüküm oluşturulması ve davacı yararına belirlenen avukatlık ücreti ile yargılama giderine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 6100 ... Kanun'un 326 ncı maddesi, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi.
3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla davalılar ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut olayda, her ne kadar davalılar arasında muvazaanın varlığı kabul edilmiş ise de dava, muvazaa iddiasına dayalı alacak (eda) davası niteliğinde olduğundan ve alacak talepleri reddedildiğinden davacı lehine avukatlık ücreti takdir edilmemesi ve davacının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davalılar ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalılar ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ vekillerinin Mahkeme kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının, hüküm fıkrasında yer alan "Hüküm tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık ücret tarifesi gereğince davanın kabul edilen miktarı ve avukatlık ücret tarifesi nazara alınarak 17.900,00 TL nisbi vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya ödenmesine" ibaresinin çıkartılarak yerine “davacı lehine vekâlet ücreti takdir edilmesine yer olmadığına,” ibaresinin yazılması,
Hüküm fıkrasının yargılama giderine ilişkin "-Davacı tarafından yapılan başvuru,peşin harç,vekalet harcı,davetiye ve matbu evrak gideri 52,35 TL, 250 TL bilirkişi ücreti,24 davetiye gideri 572 TL olmak üzere toplam 874,35 TL yargılama giderinden davanın kabul ve red oranları nazara alınarak taktiren 600 TL’sinin davalılardan alınarak davacıya ödenmesine bakiyesinin davacı uhdesinde bırakılmasına " şeklindeki (B) bendinin yedinci alt bendinin hükümden çıkartılarak yerine "davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına," alt bendinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
04.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.