"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
...
DAVA TÜRÜ : YETKİ TESPİTİNE İTİRAZ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 5. İş Mahkemesi
...
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılar vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Asıl davada davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkili Belediye-İş Sendikasının, bir belediye şirketi olan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş. işletmesinde işçilerin çoğunluğunun üyeliğine sahip sendika olduğunu, söz konusu belediye şirketinde müvekkili Belediye-İş Sendikasının tarafı olduğu 01.07.2019 - 30.06.2022 yürürlük süreli Toplu İş Sözleşmesinin yürürlükte olduğunu, davalı Bakanlık tarafından, tamamı 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkolunda yer alan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş. işletmesi bünyesinde yer alan iki farklı SGK numaralı işyerinin ayrılarak bunlarla ilgili olarak “Savunma ve güvenlik” işkolunda yer alan ... Sendikası lehine dava konusu yetki tespitinin yapıldığını, tespitin hukuka aykırı olduğunu, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş.’nin belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye şirketi olup ... Belediyesine ait olduğunu, İşkolları Yönetmeliğinde; “Genel İşler” tanımının 1. sırasında “Belediye Hizmetleri” ibaresinin kodsuz olarak yer aldığını, yani hiçbir istisna konulmaksızın ve nace koduna bakılmaksızın genel olarak tüm belediye hizmetlerinin “Genel İşler” işkolunda sayıldığını, Anayasa ve Yasa hükümleri gereğince dava konusu Belediye Şirketinin yaptığı asıl işin tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş. işçilerinden güvenlik işi yapan toplam işçi sayısının itiraz konusu tespittekinden farklı olduğunu, bunların çok büyük kısmının 696 Sayılı KHK ile ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş.’ye geçen isçiler olduğunu ve 696 Sayılı KHK hükümlerine doğrudan tabi olan işçiler olduğunu, açıklanan nedenlerle ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş’nin ...,... SGK sicil numaralı işyerlerinin 19 sıra numaralı “Savunma ve güvenlik” işkolu ile hiçbir ilgisi bulunmadığını, yapılan iş ve Belediye Şirketinin tamamının genel işler işkolu kapsamında olduğunu, bu nedenle ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş. işletmesi bünyesinde yer alan iki işyerinin davalı Bakanlık tarafından hatalı ve eksik incelemeye dayalı olarak ayrılarak, ilgisiz bir işkolundaki sendikaya yetki tespiti yapılmasının Yasa ve usul hükümlerine aykırı olduğunu ileri sürerek davalı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 19.08.2020 tarih ve 1800391 sayılı yetki tespitinin iptaline, hatalı yetki tespitinde gösterilen...,... SGK sicil numaralı işyerlerinin, tamamı 20 No.lu “Genel İşler” işkolunda yer alan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A. Ş. İşletmesi kapsamında yer aldıklarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen davada davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davalı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 19.08.2020 tarih ve 1800391 sayılı yetki tespitinin iptaline, hatalı yetki tespitinde gösterilen ...,... SGK sicil numaralı işyerlerinin, tamamı 20 No.lu “Genel İşler” işkolunda yer alan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A. Ş. İşletmesi kapsamında yer aldıklarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabının Özeti:
Davalılar, asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, asıl ve birleşen davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, esasa yönelik olarak İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiş, sadece harç bakımından İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davalılar temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Toplu İş Sözleşmesi kavramı Anayasa'nın 53'üncü maddesinde düzenlenmiştir. “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
Toplu iş sözleşmesi yetkisi ise, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip kuruluş veya kişinin belli bir toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için Kanunun aradığı niteliğe sahip olmasını gösterir (GÜNAY, Cevdet İlhan: İş Hukuku Yeni İş Yasaları, ... 2013, s.942).
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun “Yetki” başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrasına göre “Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” başlıklı 42 nci maddesi ise;
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
Şeklindedir.
Yine aynı Kanun'un “Yetki İtirazı” başlıklı 43 üncü maddesine göre de;
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta, davalı Bakanlığın 19/08/2020 tarihli yetki tespiti kararı ile ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş. işverenine ait 1159098 ve 1165467 sicil numaralı işyerlerinde 13/07/2020 başvuru tarihi itibariyle davalı ... Sendikasının toplu iş sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağladığına dair olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
Asıl davada davacı ... Sendikasının ve birleşen davada davacı işverenin temel itirazı tespit konusu işyerlerinin, lehine olumlu tespit kararı verilen işçi sendikasının faaliyet gösterdiği işkolundan farklı işkolunda yer aldığına ilişkindir.
6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre “Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.” Hükmün madde gerekçesinde de “...İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır. Bu hüküm ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatması ve zaman zaman bu itirazların toplu sözleşme sürecini kilitlemek için kötüye kullanılması önlenmek istenmiştir.” hususları ifade edilmiştir.
Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre, asıl ve birleşen dosyada davacıların işkolu itirazının mevcut uyuşmazlık bakımından dikkate alınamayacağı anlaşıldığından ve bu itibarla Bakanlık yetki tespiti isabetli olduğundan, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Asıl ve birleşen davanın REDDİNE,
3-Asıl Dava Bakımından;
a-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 4,90 TL harcın davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
b-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 5.100,00 TL ücreti vekâletin davacı ... Sendikasından alınarak davalılara müştereken verilmesine,
c-Davalı ... tarafından yatırılan 59,30 TL istinaf karar harcı ve 162,10 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 221,40 TL harcın davacıdan alınarak davalı ...’e verilmesine,
4-Birleşen Dava Bakımından;
a-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 4,90 TL harcın davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
b-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 5.100,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalılara müştereken verilmesine,
c-Davalı ... tarafından peşin yatırılan 59,30 TL istinaf karar harcı ve 162,10 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 221,40 TL harcın davacı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel A.Ş.’den alınarak davalı ...’e verilmesine,
5-Asıl ve birleşen davalar bakımından davalı ... tarafından yapılan 88,50 TL yargılama giderinin davacılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davalı ...’e verilmesine,
6-Asıl ve birleşen davalar bakımından davalı ... tarafından yapılan 306,50 TL yargılama giderinin davacılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davalı ... Bakanlığına verilmesine,
7-Davacıların yaptıkları yargılama giderlerinin kendileri üzerinde bırakılmasına,
8-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
9-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde davalı ...'e iadesine, 21/12/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.