"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü tarafından yapılan inceleme neticesinde 10.01.2018 tarihli ve 5609/PROĞ.-03 No.lu, 10.01.2018 tarihli ve 6040/PROĞ.-03 No.lu raporun tanzim edildiğini, teftişin; müvekkili İdarenin ... Şeker Fabrikasının özel güvenlik hizmetini yürüten Has Özel Güvenlik Ltd. Şti.nin işçileri yönünden müvekkili Şirket tarafından ödenmesi gereken fark ücret alacakları bulunduğu yönündeki tespit ve değerlendirmelerinin hatalı olduğunu, bu nedenle söz konusu rapora itiraz ettiklerini, müvekkilinin asıl işi olmayan bazı işleri ihale usulü ile yüklenici firmalara yaptırdığını, müvekkilinin ihale makamı olduğunu, bu sebeple raporda bahsi geçen ödemelerin hiç birinden sorumluluğunun bulunmadığını, kaldı ki "işçilere asgari ücretin %25 oranında fazlası ödenirken rızaları alınmaksızın bu miktarın %20 olarak indirilmiş olduğu" yönündeki tespitin de doğru olmadığını, zira hizmet alım sözleşmelerinin birbirinin devamı olmayıp her birinin bağımsız ve kendi şartlarını ihtiva eden sözleşmeler olduğunu ileri sürerek raporun müvekkili Şirket aleyhine olan kısımlarının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın yasal süresi içinde açılmadığını, işçilerin şikâyeti üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... Teftiş Kurulunca dava dışı alt işveren Has Özel Güvenlik Ltd. Şti.nde inceleme yapıldığını, ... Teftiş Kurulunca 10.01.2018 tarihli ve 5609/PROĞ-3 No.lu, 10.01.2018 tarihli ve 6040/PROĞ-03 No.lu raporun düzenlendiğini, söz konusu teftiş raporlarında davalının tespit olunan işçilik alacaklarından asıl işveren olarak sorumlu olduğunun tespitine yer verildiğini, davanın alt işveren Şirkete ihbar edilmesi gerektiğini, zira davaya konu raporda da belirtildiği üzere asıl işveren olan davacı işyerinin alt işverene düzenli ödeme yapmaması nedeniyle işçilerin ücret alacaklarının zamanında ve tam olarak ödenmediğini, tespitlerin asıl işveren davacı Şirket işyerinde yapıldığını, dava dilekçesindeki iddia ve taleplerin haksız ve dayanaksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı ... Şeker Fabrikaları AŞ ile dava dışı ihbar olunan Has Özel Güvenlik Ltd. Şti. arasında özel güvenlik görevlisi çalıştırılmak üzere hizmet alım sözleşmesi imzalandığı, davacı ... Şeker Fabrikaları AŞ'nin asıl işveren konumunda olduğu, ... Şeker Fabrikaları AŞ'nin koşullar gereği asli işi olmayan bazı işleri ihale usulü ile yüklenici firmalara yaptırdığı, söz konusu ihaleleri kazanan firmaların başlı başına işverenler olup bu bağlamda kendi işçilerini çalıştırdıkları, işçilerin ücretleri ve sigorta primlerinin yüklenici firma tarafından ödendiği, işçilere emir ve talimatları yine yüklenici firmaların verdiği, yapılan değerlendirmeler neticesi asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olmadığı, davacı tarafından rapordaki tespitlerin hukuk dışı olduğu ve gerçeği yansıtmadığı ileri sürülmüş ise de 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 22 nci maddesi kapsamında ücretlerindeki değişikliğin işçiler tarafından kabul edildiğine veya yapılan değişikliğe rıza gösterildiğine ilişkin yazılı belge sunulmaması karşısında bu yöndeki iddianın ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosya kapsamındaki yazı, bilgi ve belgelere, yasaya uygun gerektirici nedenlere, İlk Derece Mahkemesince taraflarca gösterilen delillerin toplanmasında, değerlendirilmesinde usul ve esas bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere göre ve özellikle davacı Şeker Fabrikaları AŞ ile dava dışı Has Özel Güvenlik Şirketi arasında hizmet alım sözleşmesinden kaynaklı asıl işveren alt işverenlik ilişkisinin bulunduğunun sabit olduğu, ... Kurumu müfettişi tarafından düzenlenen raporda tespit edilen alacaklardan davacı Şirketin de sorumlu olduğu, redde ilişkin kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davacı tarafın istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Gerekçe
1. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2.6100 sayılı Kanun'un "Tarafta iradî değişiklik" kenar başlıklı 124 üncü maddesi.
3. 4857 sayılı Kanun'un 91 inci ve 92 nci maddeleri ile ilgili diğer hükümleri.
4. Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin kapatılması ile Başkan ve Üyelerinin Yargıtay 9. Hukuk Dairesinde görevlendirilmesi üzerine yeniden şekillenen Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından 2020 yılının Eylül ayında alınan ilke kararlarının konuya ilişkin bölümü şöyledir:
"31. ... Müfettişi raporunun işçilik alacakları tespitine dair raporuna itirazda husumet ve hukuki yarar sorunu:
... Müfettişi tarafından tutulan tutanaklar ile düzenlenen raporların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına tarafların otuz gün içinde itiraz hakkı mevcut olup bu kapsamda açılan davalarda ayrı bir hukuki yarar şartı aranmaz.
İşçi şikâyeti veya genel nitelikteki teftiş sonucu işyerinin genel uygulamasının belirlendiği tutanak veya raporlara karşı dava, sadece Bakanlık aleyhine açılabilir. Tespite dair hakkın ilgilendirdiği işçilerin davaya dâhili gerekmez.
İşçinin şikâyeti üzerine o işçinin haklarının miktar olarak açık biçimde belirlendiği hallerde ise işveren tarafından açılabilecek itiraz davasının, Bakanlık yanında işçiye de yöneltilmesi gerekir."
2. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta dosyadaki bilgi ve belgelerden davalı işyerinde, işyerinin genel uygulamasına yönelik genel teftiş yapıldığı ve nihayetinde davacı Şirkete ait işyerinde çalışan alt işveren işçilerinin ücretlerinin 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesine aykırı olarak rızaları alınmaksızın düşürüldüğü tespit edilerek asıl işveren olan davacı Şirketin de fark alacaklardan sorumluluğu bulunduğunun raporlandığı anlaşılmaktadır. Dava konusu yapılan inceleme raporundaki tespitler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın anılan Bakanlık aleyhine açılması gerekirken tespit ile ilgisi bulunmayan ... ... Kurumu Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilmesi temsilcide hata mahiyetindedir.
2. Şu hâlde İlk Derece Mahkemesince yapılması gereken ...; davacıya davasını doğru hasma yöneltmesi için 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi uyarınca süre verilerek adı geçen Bakanlığın yöntemince davaya dâhil edilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesidir. Bu yön gözetilmeden, yazılı şekilde davalının ... olduğu kabulü ile sonuca gidilmesi isabetli olmayıp bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının usulden BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.