"İçtihat Metni"
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca davalı ... Sendikasının başvurusu üzerine işletme için 27.....2019 tarihinde tebliğ edilen yetki tespiti yazısının hatalı olduğunu, davalı Sendikanın işyerinde 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu (6356 sayılı Kanun) gereğince yeterli çoğunluğa sahip olmadığını, yetki tespitine esas alınan sendika üyesi işçilerin önemli bir kısmının önceden aynı işkolunda başka bir sendikaya üyelikleri mevcut olduğundan bu sendikadan istifa etmek suretiyle davalı sendikaya üye olmaları nedeniyle istifa ettikleri sendikaya üyeliklerinin yasal olarak devam ettiğini, bir aylık süre içerisinde davalı Sendikanın üyesi olarak kabul edilmelerinin hukuken mümkün olmadığını, 6356 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesi nedeniyle aynı işkolunda bir başka işçi sendikasının üyesi iken istifa ederek davalı Sendikaya üye olan işçilerin üyelikleri henüz hukuken geçekleşmiş sayılamayacağından yetki tespitine esas çoğunluğa dâhil edilmelerinin Kanun'a açıkça aykırı olup yetki tespiti yazısının iptalini gerektirdiğini; bu hususların yanı sıra davalı Sendikanın yetki tespiti için Bakanlığa başvurduğu tarihin hemen öncesinde ve hatta yetki tespiti başvurusu ile aynı tarihte işten ayrılmış olan işçilerin bir kısmının dava şartı olarak ... Arabuluculuk Bürosuna müracaat etmek suretiyle işe iade talebinde bulunduklarını, yetki tespitinden kısa bir süre önce veya yetki tespit tarihinde işten ayrılmış olan işçilerin açtıkları feshin geçersizliğine ilişkin işe iade davalarının sonucunda Mahkemece işe iade kararı verilmesi hâlinde fesih işlemleri geçersiz hâle geleceğinden işe iade edilen işçilerin tespit tarihinde işyerinde çalışan toplam işçi ve üye sayıları açısından dikkate alınması gerekeceğini, bu nedenle işe iade davalarının sonuçlarının beklenmesi gerektiğini, davalı Sendikanın işyerinde Kanun'un aradığı çoğunluğa sahip olmadığını iddia ederek yetki tespiti kararının iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; yetki tespit işleminin 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince, Bakanlığa bağlı Genel Müdürlük bünyesinde kurulu sendika yetki tespit sistemine yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, 20.....2019 başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işyerinde 176 (yüzyetmişaltı) işçinin çalıştığı ve bunlardan 71 (yetmişbir) işçinin ... Çelik-... Sendikasına üye olduğunun tespit edildiğini, buna ilişkin yetki tespit yazısının taraflara gönderildiğini, 24.....2019 tarihli yetki tespit yazısının davacıya 27.....2019 tarihinde tebliğ edildiğini, itiraz dilekçesinin 03.07.2019 tarihinde ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kaydedildiğini, aynı işkolunda başka sendikaya üye olan işçilerin sendika üyeliğinden ayrılmasından bir aylık süre geçmeden davalı sendikaya üye oldukları iddiasına katılma imkânı bulunmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
2.Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davanın zamanında açılmadığını, yetki belgesinde yanlışlık bulunmadığını, yetki başvuru tarihinde işyerindeki işçilerin yüzde kırkından fazlası müvekkili Sendikanın üyesi olduğundan yetki tespit kararının yerinde olduğunu, davanın soyut ve hukuki dayanaktan yoksun iddialarla açıldığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... Mahkememizce en son aldırılan 30.01.2022 tarihli bilirkişi ek raporunda sonuç olarak işe iade kararı verilen işçilerin de dahil edilmesiyle ... yerinde çalışan işçi sayısının 179 olduğu sendika üyesi işçi sayısının 71 olduğu ve ... Çelik ... Sendikası'nın ... yerinde 39,664 üye yüzdesine sahip olacağı belirtilmiş ise de davalı Sendika vekili tarafından ek rapora itiraz dilekçesi ekinde işçiler İbrahim Yalman, Mücahit Yazar, Sedat Top, Sinan Sonğur isimli işçilerin üye kayıt bilgileri sunulmuş olup buna göre bilirkişi ek raporunda işçi sayısı 179, sendika üye sayısı 71 olarak belirtilmiş ise de işçi sayısı 179, sendika üye sayısı ise 75 olmaktadır. Yüzdeliği ise 75/179x100=%41,89 olmaktadır. Dolayısıyla Bakanlık yetki tespit yazısının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Davacı vekili, 21.12.2021 tarihli celsede dava aşamasında müvekkiline ait ... yerlerinden bir tanesinin faaliyetine son verildiği ve bu nedenle işletme niteliğinin ortadan kalktığını, dava konusu yetki tespitinin işletme düzeyinde yapılmış bir çoğunluk tespitine dayandığını, bu bakımdan hükümsüz kalmış bulunduğunu, kanunen işletme düzeyindeki çoğunluk tespitine dayalı olarak ... yeri düzeyinde yetki belgesi verilemeyeceğini bu nedenle davanın kabulü ile yetki tespit yazısının iptalini talep etmiş ise de yetki tespit başvurusu yapılan 20.....2019 tarihi itibariyle dava konusu hakkında değerlendirilme yapılması gerektiğinden davacı vekilinin talebi Mahkememizce yerinde görülmemiş ve bu yöndeki itirazlarına itibar edilmemiştir. ..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; yetki tespitine konu işyerinin toplu sözleşme ünitesi olarak işletme niteliğinin bulunup bulunmadığı tespit edilerek uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması gerekirken, bu konudaki talepleri reddedilerek eksik incelemeyle davanın reddine karar verilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemece davacıya ait işyerinde, davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmak için Kanun'un aradığı sendikalı işçi sayısına ulaştığı, işletmede işçi sayısının 179, sendika üyesi işçi sayısının 75 olduğu ve sendikalı işçi oranının işletme düzeyinde % 41,89 olduğunun tespit edildiği, her ne kadar Bakanlıkça tespit edilen sayılarda ve oranda değişiklik var ise de netice olarak yetki tespitinin doğru olduğu, davalı Bakanlığın sendika yetki tespitine ilişkin kararının yerinde bulunduğu, İlk Derece Mahkemesinde verilen kararda isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; yetki tespiti kesinleşmeden önce tespite konu bir işyeri faaliyetine son verilerek terkin edildiğinden işletme düzeyinde tespitin yapılmasının hatalı olduğunu, ayrıca bilirkişi ek üçüncü raporunda % 40 çoğunluk şartının sağlanamadığı tespit edilmesine karşın aksi yönde karar verilmesinin yerinde olmadığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, olumlu yetki tespitine itiraza ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Toplu ... sözleşmesi kavramı, 2709 sayılı T.C. Anayasası'nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. Yine aynı Kanun'un “Yetki İtirazı” başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihâi kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.