"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 47. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü emrinde geçici işçi statüsünde işe başladığını, 01.02.2001 tarihinde kadrolu işçi statüsüne geçirildiğini, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün kapatılması üzerine İl Özel İdaresine, İl Özel İdaresinin kapatılması üzerine ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, kanun gereği devirden sonra davacının Yol-... Sendikası ile İl Özel İdaresi arasında akdedilen toplu ... sözleşmesine göre ücret ve diğer haklarını aldığını, bu sözleşmenin 28.02.2015 tarihinde sona ermesi üzerine Genel-... Sendikasına üye olarak ... Büyükşehir Belediyesi ile Genel-... Sendikası arasında akdedilen toplu ... sözleşmesi kapsamına alındığını, davacının kök ücret, yıpranma primi, ağır hizmet ve tehlike sorumluluk primleri ve diğer yan haklarını almakta iken yaptığı ... değişmemesine rağmen bu haklarından yıpranma primi ve ağır hizmet primlerinin yeni sözleşmede olmadığı için kaldırıldığını ve aylık kazancında %20 oranında düşme meydana geldiğini, ayrıca davalı Kurum tarafından toplu ... sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddeleri kapsamında ücreti taban ücretten yüksek olmasına rağmen taban ücret seviyesine düşürüldüğünü daha sonra bu ücrete kıdem zammı ve ücret artış zammı eklenerek yeni ücretinin tespit edildiğini, bu durumun davacının kaybına sebep olduğunu ileri sürerek fark ücret alacağı, fark ikramiye alacağı ve fark ilave tediye alacağının faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; açılan davanın haksız olduğunu, davacının ... Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünde mevsimlik işçi olarak çalışmaktayken 02.02.2001 tarihli ve 24306 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2001/1959 sayılı Yönetmelik gereğince, 02.02.2001 tarihinden itibaren daimi kadroya atandığını ancak ... Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünün kapanması ile birlikte ... İl Özel İdaresine devrolduğunu ve burada çalışmaya devam ettiğini, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ... İl Özel İdaresinin tüzel kişiliği kaldırıldığından, davacının ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına devredilerek çalışmaya başladığını, davacının herhangi bir fark alacağının bulunmadığını, talep ettiği tüm alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Davacı tarafından davalı idare aleyhine, davalı idareye devredilip çalışmadan önce İl Özel İdaresi bünyesinde çalıştığını, üye olduğu sendikalar ile işverenler arasında yapılan ... lere göre ücretlerinin eksik ödendiği iddiası ile eldeki davanın açıldığı, davacının 01.03.2015 dönemine kadar önceki ... hükümlerine göre ücret farkı bulunmadığı ancak davacının davalı idare ile yapılan ve 15.01.2014-14.01.2016 dönemini kapsayan ... den yararlandığı, bu nedenle fiilen uygulanan ücretin ... hükümlerine göre uygulanması gereken ücretten düşük olması nedeniyle ücret alacağının bulunduğu bilirkişi raporundaki hesaplamanın hükme esas alınabileceği, bu nedenle davacının fark ücret, fark ikramiye, fark ilave tediye alacağı bulunduğu, talep edilen alacağın zamanaşımı definden etkilenmeyeceği anlaşıldığından davacının fark ücret, fark ikramiye, fark ilave tediye alacağı talebinin kabulüne karar vermek gerekmiştir.
....
25...2019 tarihli duruşmada 30 dosyanın aynı gün görülerek karara bağlandığı, AAÜT 22. Md. Göre bu sayının 15 ten fazla, 60 dan az olduğu anlaşıldığından vekil ile takip edilen davacı lehine hükmedilmesi gereken tam vekalet ücreti olan 2.725,00-TL nin %60 olan 1.635,00-TL vekalet ücretine hükmetmek gerekmiştir." gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvurusunda; davacının derece kademe ilerlemeleri ve intibakının toplu ... sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yapıldığını, tüm haklarının tam olarak ödendiğini, davacının toplu ... sözleşmesinden yararlanmak üzere 17.02.2015 tarihinde Genel-... Sendikasına üye olduğunu, bu tarihten itibaren haklarının Genel-... Sendikası ile ... Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan toplu ... sözleşmesine göre belirlendiğini, sözleşmenin taban ücreti başlıklı içeriğinden tüm çalışanların taban ücretinin 95,00 TL olarak belirlendiğini, davacının bu sebeple herhangi bir fark alacağı bulunmadığını, zam dönemi olan ocak ayından önce geçiş yapanlara ise %11,17 oranında zam ilave edildiğini, toplu ... sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddelerinde belirtilen zamların uygulanması sonucunda yeni yevmiyesinin 117,02 TL olarak hesaplandığını, davacının ücretinin toplu ... sözleşmesi hükümlerine uygun olup davalı İdareden herhangi bir alacağı bulunmadığını, hesaplama yapılan dönemde geçerli olan toplu ... sözleşmesinde bulunmayan, bir sonraki dönem sözleşmesinde bulunan bir maddeye dayanılarak yapılan hesaplamanın hükme esas alınamayacağını, ıslaha karşı süresinde yapılan zamanaşımı def'inin Mahkeme tarafından yok sayıldığını, zamanaşımına uğrayan alacakların hesaplamadan mahsup edilmediğini, faiz başlangıç tarihleri ve faiz türlerinin usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davacının tüm taleplerinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Dosya kapsamından; davacının 17.02.2015 tarihinde Genel ... Sendikasına üyesi olduğu, bu tarihten önce üyesi olduğu sendika ile dava dışı İl Özel İdaresi arasında yapılan ... hükümlerine göre ücretinin ödendiği,17.02.2015 tarihli sendika üyeliğinden sonra 01.03.2015 tarihinden itibaren davalı ile davacının üyesi olduğu Genel ... Sendikası ile bağıtlanan 15.01.2014-14.01.2016 tarihleri arasında geçerli olan ... 34 ve 35 maddelerine göre davacının ücretinin belirlenmesinin gerektiği,15.01.2016–14.01.2018 tarihleri arasında geçerli olan ... 34 maddesinde de açıkça belirtildiği üzere taban ücretin işçilerin halen almakta oldukları ücret olması gerektiği, bu ücretin altında taban ücretin belirlenemeyeceği, hükme esas alınan bilirkişi raporunun bu hususlar dikkate alınarak düzenlendiği, dava konusu miktarlar ve ıslah ile arttırılan miktarların zamanaşımına uğramadığı anlaşılarak davalı vekillerinin istinaf itirazları yerinde görülmemiştir.
..." gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 15.01.2014-14.01.2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddelerinin hatalı uygulanması sebebiyle davacının ücretinin eksik ödenip ödenmediği, buna göre de fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22 ve 34 üncü maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 36 ve 39 uncu maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, taraflar arasındaki sözleşmeye, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacının da yararlanmakta olduğu davalı ... ile Genel-... Sendikası arasında imzalanan 15.01.2014-14.01.2016 dönemine ilişkin toplu ... sözleşmesinin "Taban ücret" başlıklı 34 üncü maddesinde; “Günlük ücretin tabanı 95,00 TL olup sözleşme kapsamında bulunan işçilerden; 14.01.2014 tarihindeki aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretleri 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltilir. Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir (altı ayı aşan süreler tam yıla baliğ sayılır). Taban ücrete yükseltme işlemi, aşağıdaki maddede sözü edilen birinci yıl zammı yerine geçmez ve ona mahsup edilmez. Birinci yıl zammı bu işçiler hakkında taban ücrete eklenerek uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.
3. Toplu ... sözleşmesinin "Ücret zammı" başlıklı 35 inci maddesinde ise;
" I) Sözleşme kapsamındaki işçilerin günlük ücretlerine;
II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir.
III) İkinci yıl için; 1. yıl ücretlerine ... Tüketici Fiyat Endeksi + 3 puan ilave edilerek ücret zammı uygulanır.
IV) İkinci yıl ücret zammı için belirlenen bu oran (başkaca rakam verilmemişse) paraya taalluk eden bütün ödemeler için de geçerlidir." şeklinde düzenlenme yer almaktadır.
4. Mahkemece, toplu ... sözleşmesinin 34 üncü maddesinde belirlenen taban ücretin davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücretten daha düşük olduğu, bu hâlde davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücret üzerine önce kıdem zammının eklenmesi, sonra 35 inci maddede öngörülen 2. yıl zammının uygulanması gerektiği benimsenerek bu şekilde belirlenen alacaklar hüküm altına alınmıştır. Ancak bu kabul şekli toplu ... sözleşmesinin yukarıda belirtilen hükümlerine uygun değildir. Toplu ... sözleşmesinin "Taban ücreti" başlıklı 34 üncü maddesinde önce günlük ücretin tabanı belirlenmekte, daha sonra 14.01.2014 tarihinde aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretlerinin 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltileceği ifade edilmekte, son olarak da "Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir" denilmektedir. Aynı maddenin devamında "... Taban ücrete yükseltme işlemi ..." sözcüklerine yer verilmesi toplu ... sözleşmesinin bu hükmünün tamamen taban ücret ile ilgili bir düzenleme olduğunu ortaya koymaktadır. Bu açıklamalara göre anılan maddenin kıdem zammı ile ilgili olmayıp taban ücret ile ilgili olduğu ve bu maddedeki kıdem zammının da sadece taban ücretin altında ücret alan işçiler ile ilişkilendirildiği açıktır. Davacının fiilen aldığı ücret taban ücretin üzerinde olduğundan, davacının taban ücrete ilişkin 34 üncü maddeden, fiilen aldığı ücret üzerine kıdem zammı eklenerek ücretinin belirlenmesi suretiyle yararlanması mümkün değildir.
5. Belirtmek gerekir ki toplu ... sözleşmesi özerkliği, işçi ile işveren taraflarının karşılıklı anlaşarak aralarındaki ilişkiyi düzenleyen kuralları serbestçe koyabilmelerini ifade eder. Buna göre yeni toplu ... sözleşmesinde, sona eren toplu ... sözleşmesinde yer alan hak ve menfaatlerin işçi aleyhine değiştirilmesi mümkündür. Aynı şekilde işçinin toplu ... sözleşmesinde düzenlenmeyen bir haktan, yorum veya kıyas yoluyla yararlandırılması toplu ... sözleşmesinin özerkliğine aykırı düşer. Somut olayda da toplu ... sözleşmesinde, taban ücrete ilişkin hüküm dışında, kıdem zammına yönelik ayrı bir düzenlemenin yer almadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacının fiilen aldığı ücrete kıdem zammı ilave edilerek kıyas yoluyla dahi ilgili hükümden yararlandırılması toplu ... sözleşmesinin kendine özgü emredici yapısına ters düşer.
6. Diğer taraftan toplu ... sözleşmesinin 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında " II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir." hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm ile işçilerin birinci yıl ücreti, işçiler arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın 34 üncü madde ile irtibatlı hâle getirilmiştir. İlgili hükümde açıkça "... madde 34'te belirtilen taban ücret ..." aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edildiğine göre davacının birinci yıl ücretinin de bu hüküm çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Bu hâlde Mahkemece yapılması gereken ..., taban ücrete (işçinin kıdemine göre) kıdem zammı eklendikten sonra bulunacak ücret ile davacının fiilen aldığı ücret karşılaştırılarak bu iki ücretten daha yüksek olanın işçinin ilk yıl ücreti olarak kabul edilmesi ve ikinci yıl için bu ücrete zam uygulanarak sonuca gidilmesidir. Toplu ... sözleşmesinin ilgili hükümleri hatalı değerlendirilerek yazılı gerekçe ile hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,07.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.