"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı işverenlerin yurt dışında bulunan şantiyelerinde 2006-2015 yılları arasında kalıpçı satın alma müdürü olarak aylık 3.200,00 USD ücret ile çalıştığını, ücretlerinin banka kanalı ile ödendiğini, ... bitimi gerekçesiyle işine son verildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette herhangi bir çalışmasının bulunmadığını, yetki ve husumet itirazı ile zamanaşımı def'inde bulunduklarını, alacak kalemlerinin çalıştığı ülke mevzuatına göre değerlendirilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Construction ... vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının belirli süreli ... sözleşmesi ile istihdam edildiğini, işçilik alacaklarının Rusya Federasyonu hukukuna tâbi olduğunu, bu nedenle davacının yargılama konusu ettiği davanın yetkisiz ve görevsiz bir mahkemede görülmekte olduğunu, ... sözleşmesinin projenin sona ermesi sebebi ile kendiliğinden sona erdiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.05.2019 tarihli ve 2016/470 Esas, 2019/217 Karar sayılı kararıyla; ispat yükü üzerinde olan davalıların davacının ... sözleşmesinin haklı nedenle sona erdirildiğini ispat edemediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 26.12.2019 tarihli ve 2019/3517 Esas, 2019/3199 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden yerinde olduğu gerekçesi ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 29.09.2021 tarihli ve 2020/5161 Esas, 2021/13301 Karar sayılı ilâmı ile; davalılar ile dava dışı Şirketlerin ticaret sicil kayıtları getirtilerek şirketlerin ortakları ve faaliyet alanları belirlenmesi, vergi dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarının dosya kapsamına alınması, işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri getirtilerek işverenler arasında bir ilişkinin bulunup bulunmadığının duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespit edilmesi ve bu suretle toplanacak bütün deliller birlikte değerlendirildikten sonra oluşacak sonuca göre hizmet süresi belirlenerek karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisinin hatalı olduğu, hükme esas alınan ek bilirkişi raporunda fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacakları hesaplanırken 2013 yılının bir kısmında net 3.900 USD’nin esas alınmasının maddi vakıayla bağlılık kuralının ihlali niteliğinde olduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ihbar tazminatının 6.567,72 USD olarak hesaplanmasına ve davacı tarafından da bu şekilde talep edilmesine rağmen mahkemece 6.597,72 USD ihbar tazminatına hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçeleri ile kararın bozulmasına ve dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının yurt dışında bulunduğu 16.01.2006-19.12.2015 tarihleri arasında davalı işverenler nezdinde çalıştığı, toplam hizmet süresinin 9 yıl 11 ay 4 ... olduğu, davacının giydirilmiş brüt ücretinin 3.518,42 USD olduğu, işverenlerce ihbar öneline uyulmaksızın ... sözleşmesinin feshedildiği, ... sözleşmesinin haklı nedenle sonlandırıldığının ispat edilemediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili temyiz dilekçesinde; davacının müvekkili ... Holding AŞ'nin çalışanı olmadığını, ... hukukunun uygulanmasının kabul edilemez olduğunu, yurda giriş çıkış kayıtlarına göre hizmet süresi tespit edilmesinin mümkün olmadığını, hesaplamaların hatalı olduğunu, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, net ücretin brüte çevrilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; hizmet süresinin tespiti ile fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 ve 63 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olmasına, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmamasına, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmamasına göre davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. ... hukukunda çalışma olgusunu ve hizmet süresini ispat yükü, bunu iddia eden işçiye düşer. Çalışma olgusu her türlü delille kanıtlanabilir. Çalışmanın ispatı konusunda, SGK ve işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Özellikle iddia edilen çalışma döneminde SGK kayıtlarındaki işverenlerin araştırılması ve kayden görünen işverenlerle işçi arasında ... görme ediminin yerine getirilip getirilmediği, kaydın ne şekilde oluştuğu araştırılmalıdır.
3. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince, davacı işçinin davalılara ait işyerinde 16.01.2006 tarihinde çalışma başladığı kabul edilerek sonuca gidilmiştir. Ne var ki, dosyada mevcut SGK kayıtları ile yurda giriş çıkış kayıtlarına göre davacının 20.07.2005-31.05.2006 tarihleri arasında yurt dışında dava dışı Gama End. Tes. İml. ve Monj. A.Ş.'ye ait işyerinde çalıştığı ve ardından 07.....2006 tarihinde yurda giriş yaptığı anlaşılmaktadır. Söz konusu Şirket ile davalı işverenler arasında hukuki ve fiili bir ilişki bulunmadığı sabittir. Davacının 25.08.2006 tarihinde tekrar yurt dışına çıktığı, T.C. ... Büyükelçiliği tarafından düzenlenen 05.11.2008 tarihli belgeye göre 26.08.2006 tarihinde davalılara ait işyerinde çalışma başladığı görülmektedir. O hâlde, tüm dosya kapsamına göre davacının 25.08.2006 tarihinde yurt dışına çıkarak davalılar nezdinde çalışmaya başladığı, bu tarihten önce ise davalılara ait işyerinde çalıştığının ispatlanamadığı açıktır. İlk Derece Mahkemesince, hizmet süresinin başlangıç tarihinin 25.08.2006 olduğu kabul edilerek dava konusu alacakların belirlenmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
24.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.