"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/273 E., 2022/3002 K.
DAVA TARİHİ : 02.04.2018
KARAR : Davalının istinaf başvurusunun esastan reddi, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 32. ... Mahkemesi
SAYISI : 2018/82 E., 2019/590 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya bağlı işyerinde 18.08.2010 tarihinden itibaren inşaat teknikeri olarak çalıştığını, T. Sağlık ... Sendikasının üyesi olduğunu, T. Sağlık ... Sendikası ile davalı Bakanlığın üyesi olduğu ... arasında imzalanan ve 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ile 01.01.2017-31.12.2018 tarihleri arasında yürürlükte olan toplu ... sözleşmelerinin "... zammı" başlıklı, 55 inci maddesinin (son iki toplu ... sözleşmesinin 36 ıncı maddesi) birinci fıkrasında ‘Bu toplu ... Sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlara kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen ... güçlüğü, ... riski, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatı tutarı, ... zammı olarak ödenir.’ denildiğini, memur emsalinin aldığı ... riski, ... güçlüğü, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatının net olarak ödenmesi gerektiğini, toplu ... sözleşmelerinde bu ödemelerin net olarak ödeneceğinin yazılı olduğunu, davacının fiilen teknik personel olarak çalışmasına rağmen işveren tarafından ... zammının düz işçi gibi ödendiğini ileri sürerek ... zammı fark alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yürürlükte olan toplu ... sözleşmesi hükümleri ve ... İl Sağlık Müdürlüğünün yazı cevabı ile davacının inşaat teknikeri olarak çalıştığının bildirilmiş olması dikkate alındığında davacının toplu ... sözleşmesinin 36 ncı maddesinin birinci fıkrası kapsamında kariyerinin karşılığı emsali memur personele ödenen ... güçlüğü, ... riski, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatı tutarının hizmet zammı olarak ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; memur emsalinin aldığı ... riski, ... güçlüğü, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatının davacıya net olarak ödenmesi gerektiğini, dava dilekçelerinde yer alan açık talebe karşı bilirkişice yapılan hesaplamada brüt tutar olarak belirtilen miktara miktar açısından herhangi bir itirazlarının olmadığını, itirazın hesaplanan miktara brüt tanımı yapılması noktasında olduğunu, zira hesaplananın brüt alacak değil ele net olarak geçecek olan alacak olduğunu, davacının alacağının gerekçeli kararda brüt tutar üzerinden hüküm altına alınmasının hatalı ve davacıyı hak kaybına uğratacak nitelikte olduğunu, infazda tereddüt yaşanmaması açısından, Mahkeme kararında yazılı olan miktar için brüt yazıldığından, bu miktardan yasal kesinti yapılması isteneceğini ve yeniden yargılama konusu olacağını; bu nedenle Mahkeme kararındaki brüt kelimesi yerine net kelimesinin yazılması, eğer yine de brüt olarak karar verilecek ise bu net miktarın brütü bulunarak karara yazılması gerektiğini beyanla kararının kaldırılmasını ve Mahkemece karar verilen tutar hususunda brüt değil net olarak karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; kararın hukuka aykırı olduğunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 Sayılı Kanun) 39 uncu maddesi hükmü uyarınca, davacının sendika üyesi olup olmadığının, üye ise sendikaya üyelik tarihinin, ... sözleşmesinin sona erip ermediğinin ve dayanışma aidatının ödenip ödenmediği hususlarının tespitinin gerektiğini, davacıya mevzuatı gereği ... zammı alacağı ödenmiş olup eksik bir alacağı bulunmadığını, Bakanlıklarının davacı ile ilgili gerçekleştirdiği her türlü işlemin hukuka uygun olarak yapıldığını, İlk Derece Mahkemesi kararının dayandırıldığı gerekçelerde de hukuki isabet bulunmadığını beyanla kararın kaldırılmasını ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının, davalı Bakanlığa ait işyerinde tekniker olarak çalıştığı, ... Sağlık İşçileri Sendikası üyesi olduğu, bu Sendika ile ... arasında işletme düzeyinde yapılmış olan 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ve 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmelerinin ilgili maddelerinde, çalışan teknik elemanların kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen ... güçlüğü, ... riski, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatı tutarlarının ... zammı olarak ödenmesinin kararlaştırıldığı, ancak toplu ... sözleşmelerinin 55 inci maddesinin ikinci bendine göre teknik eleman olmayan işçilerin her ay ücret tutarının %13'ünün ... zammı olarak ödenmesi hükmünün baz alınarak ... zammının ödendiği, toplu ... sözleşmelerinin 36 ncı maddesi birinci bendi düzenlemesi gereğince emsal memur teknikerlere ait bordrolarda brüt olarak tahakkuk ettirilen özel ... tazminatı ve yan ödeme tutarlarının, davacıya ödenmesi gereken net ... zammı miktarı olduğu, davacının işyerinde inşaat teknikeri olarak çalıştığı, davacının teknik eleman olduğu ve toplu ... sözleşmesi gereği fiilen yapılan ... üzerinden ücret ve sosyal haklarının ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelerle benzer sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacıya ödenecek olan ... zammının miktarı, arabuluculuk so tutanak tarihi ile dava tarihi arasındaki dönem yönünden talep edilen alacak hakkında arabuluculuk dava şartının gerçekleşip gerçekleşmediği ve alacağa uygulanan faizin başlangıç tarihi konularındadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 Sayılı Kanun) 342 ve 359 uncu maddeleri ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun (657 sayılı Kanun) 36 ncı maddesi, 7036 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu'nun (7036 sayılı Kanun) 3 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. T. Sağlık ... Sendikası ile ... arasında imzalanan 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ile 01.01.2017-31.12.2018 tarihleri arasında işyerinde geçerli olan toplu ... sözleşmesinin 36 ncı maddesinin birinci ve ikinci bentlerinde ... zammı düzenlenmiş olup 01.01.2013-31.12.2014 ve 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arasında işyerinde geçerli olan toplu ... sözleşmesinin ilgili maddesi “Bu toplu ... sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlara kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen ... güçlüğü, ... riski, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatı tutarı, ... zammı olarak ödenir. Bu toplu ... sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlar dışındaki işçilere; hiçbir ödemeyi etkilememek kaydı ile her ay aylık çıplak ücretlerinin %13'lük tutarı ... zammı olarak ödenir.” şeklinde olup 01.01.2017-31.12.2018 tarihleri arasında işyerinde geçerli olan toplu ... sözleşmesinin ilgili maddesi ise “Bu toplu ... sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlara kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen ... güçlüğü, ... riski, temininde güçlük zammı ve özel ... tazminatı tutarı, ... zammı net olarak ödenir. Bu toplu ... sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlar dışındaki işçilere; hiçbir ödemeyi etkilememek kaydı ile her ay aylık çıplak ücretlerinin %13'lük tutarı ... zammı olarak ödenir.” düzenlemesini içermektedir.
3. Dosya içeriğine göre davacı teknik eleman olarak çalışmasına karşın ... zammının teknik elemanlar dışındaki işçilere ödenen oran üzerinden kendisine ödendiğini belirtilerek fark alacak talebinde bulunmuştur. İlk Derece Mahkemesince, davacının teknik eleman olduğu değerlendirilerek davanın kabulüne karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince de bu hususta bir ortadan kaldırma sebebine yer verilmemiştir. Davacının meslek yüksek okulu inşaat bölümünden tekniker unvanı ile mezun olduğu ve işverence sunulan belge içeriğinden davacının işyerinde inşaat teknikeri olarak çalıştığı dikkate alındığında davacıya teknik elemanlara ödenecek ... zammının ödenmesi gerektiğinin kabulü isabetlidir.
4. ... zammının hesaplama yönteminin ayrıca değerlendirilmesi gerekmiştir. Net ücret, çalışana tahakkuk ettirilen brüt ücretten vergi ve primler düşüldükten sonra ödenen miktarı ifade eder. 01.01.2017-31.12.2018 tarihleri arasında işyerinde geçerli olan toplu ... sözleşmesi düzenlenmesinde emsal memura ödenen miktara atıf yapılarak teknik elemana ödenecek ... zammı miktarının da net olacağı ayrıca vurgulanmıştır.
5 . Somut olayda, İlk Derece Mahkemesince gerekçede açıkça belirtilmese de bilirkişi raporunun ve emsal olarak bildirilen memur bordrolarının incelenmesinden teknik hizmetler sınıfı-tekniker unvanlı İ.T'nin emsal kabul edildiği anlaşılmıştır. Esas alınan hesaplamada emsal memura ödenenin brütünden davacıya ödenen brüt ... zammı mahsup edilmiş ve brüt ... zammı farkına ulaşılmıştır. Davacı bu miktarı net olarak belirtip ıslah talebinde bulunmuş İlk Derece Mahkemesince hesaplamada belirlendiği gibi brüt olarak hüküm altına alınmıştır.
6. Bölge Adliye Mahkemesince davacının istinaf başvurusunun kabulü ile emsal memura tahakkuk ettirilen brüt tutarın davacıya net olarak ödenmesi gerektiğinin kabulü ile emsal memura tahakkuk ettirilen brüt tutardan davacıya ödenen net ... zammı mahsup edilmiş ve davacının net 33.746,28 TL fark ... zammı alacağı olduğunun kabulü ile taleple bağlı kalınarak hüküm tesis edilmiştir.
7. Toplu ... sözleşmesi düzenlemesinde emsal memura ödenen miktara atıf yapılarak teknik elemana ödenecek ... zammı miktarının da net olacağının belirtilmesi karşısında Bölge Adliye Mahkemesince hükme esas alınan hesaplama yerinde değildir. Burada yapılacak ...; davacının talebinin de net olduğu dikkate alındığında emsali memura ödenen özel ... tazminatı ve yan ödeme tutarlarının net tutarından davacıya ödenen net ... zammı miktarı çıkarılarak net ... zammı fark alacağına ulaşmaktan ibarettir.
8. 7036 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca "Kanuna, ... veya toplu ... sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır." Maddenin ikinci fıkrasında ise "Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir." denilmiştir.
9. Somut olayda, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda hesaplamalar dava tarihi olan 02.04.2018 tarihi esas alınarak yapılmıştır. Arabuluculuk faaliyeti ise, tarafların anlaşamadığına ilişkin düzenlenen son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir. Arabuluculuk son tutanak tarihinden sonra, ihtilaf konusu olan 27.03.2018 son tutanak tarihi ile 02.04.2018 dava tarihi arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği dikkate alındığında; bu dönem yönünden davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması yerinde değildir.
10. Bölge Adliye Mahkemesince hüküm altına alınan ... zammı alacaklarına bilirkişi raporunda belirtilen temerrüt tarihlerinden itibaren en yüksek işletme kredisi faizi işletilmesine karar verilmiştir. Söz konusu bilirkişi raporunda hesaplanan her bir alacak kalemi için temerrüt tarihi olarak ilgili ayın 15. günü ödeme günü olarak belirtilmiştir.
11. Uyuşmazlık konusu dönemde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmelerinin 34 üncü maddelerinin (a) bentlerinde "Mevzuat ve toplu ... sözleşmesi gereğince hak edilen ücretler her ayın sonunda işlemiş olarak ödenir." düzenlemesine yer verilmiş olup söz konusu düzenlemede açıkça bir ödeme günü belirlenmiş değildir. Davalının daha önce temerrüde düşürüldüğü de ispat edilememiştir.
12. Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını ... ... belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibariyle temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir. Dolayısıyla Bölge Adliye Mahkemesince hüküm altına alınan fark ... zammı alacağı yönünden daha önce temerrüdün gerçekleştiği ispat edilemediğinden, arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.