"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 28. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Tekirdağ 1. ... Mahkemesi
Taraflar arasında Tekirdağ 1. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince Dairemizin 27.....2022 tarihli bozma ilâmına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının, kapatılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü emrinde geçici işçi statüsünde şoför olarak çalışmaya başladığını ve tüm çalışma süresi boyunca şoför olarak görev yaptığını, 01.02.2001 tarihinde kadrolu işçi statüsüne geçirilirken pozisyonunun ... makinası yağcısı olarak belirlendiğini, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün kapatılması üzerine İl Özel İdaresine devrinin yapıldığını, burada da şoför olarak çalıştırılmasına rağmen ücret ve diğer haklarının ... olarak ödendiğini, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı Kanun) gereği Tekirdağ İl Özel İdaresinin kapatılması üzerine bu defa Tekirdağ Büyükşehir Belediyesine devrinin yapıldığını, devir sonrası haklarının kısıtlandığını, ücret ve diğer haklarının ...-... Sendikası ile Tekirdağ İl Özel İdaresi arasında akdedilen toplu ... sözleşmesine göre belirlenmesi gerekirken aksi şekilde ücret zamlarının, kademe ve derece ilerlemesinin yapılmadığını, sorumluk zammının ödenmediğini ... sürerek ücret farkı, ikramiye farkı, ilave tediye farkı ve sorumluk zammı farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; dava dilekçesinde ... sürülenin aksine davacının çalışma hayatı boyunca sadece şoför olarak çalışmadığını, değişik pozisyonlarda görev yaptığını, farklı pozisyonda çalıştırıldığı dönemlere ilişkin kendisine ek ücret ödendiğini, 2013 yılında intibakı yapılırken işgal ettiği kadronun esas alındığını, davalı Belediyeye devredildikten sonra da norm kadronun dolu olması nedeniyle kadro değişikliğinin yapılamadığını, devir sonrasında ...-... Sendikası ile Tekirdağ İl Özel İdaresi arasında akdedilen toplu ... sözleşmesi ile belirlenen haklardan eksiksiz yararlandırıldığını, sonrasında Genel-... Sendikasına üye olmasıyla birlikte ücret ve diğer haklarının Genel-... Sendikası ile Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanmış toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre belirlendiğini, bu dönemde de ücretinde herhangi bir azalma olmadığını, tüm hak ve alacaklarının eksiksiz olarak ödendiğini, alacak taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Tekirdağ 1. ... Mahkemesinin ....03.2019 tarihli ve 2017/489 Esas, 2019/116 Karar sayılı kararı ile yapılan yargılama sonucunda toplanan delillere ve aldırılan bilirkişi raporuna dayanılarak yazılı gerekçe ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesinin 03.03.2022 tarihli kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 27.....2022 tarihli ve 2022/7455 Esas, 2022/8351 Karar sayılı ilâmı ile özetle dinlenen tanık beyanları da dikkate alındığında, davacının tüm çalışma döneminde fiilen şoför (... makinası şoförü) olarak çalıştığı, buna göre işletme toplu ... sözleşmesinde yer alan ücret skalaları ve ücret zammı oranları esas alınarak 01.03.2013 - 28.02.2015 tarihleri arasındaki dönemde olması gereken ücretler ile fiilen uygulanan ücretler bakımından İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan tespitlerin yerinde olduğu, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, 6360 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesinin onuncu fıkrasının son cümlesindeki, davacıya devirden önce tâbi olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinin uygulanacağına yönelik açık hükme göre bilirkişinin 28.02.2015 tarihine kadar 15. dönem işletme toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre yaptığı ücret tespiti doğru bulunmuş ise de davacının 17.02.2015 tarihinde Genel-... Sendikasına üye olduğu ve üyeliğinin de işverene bildirildiği, davacı Genel-... Sendikası ile davalı işveren arasında bağıtlanan toplu ... sözleşmesinden yararlanmak amacıyla kendi isteği ile toplu ... sözleşmesi kapsamına girdiğinden ve kendisi 01.03.2015 tarihi itibarıyla bu sözleşmede yer alan haklardan yararlanacağından; ayrıca aynı işyeri ya da işletmede uygulanan her toplu ... sözleşmesi öncekinden bağımsız olup önceki sözleşmelerdeki hakların yeni sözleşme karşısında kazanılmış hak sayılmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle davacının talep ettiği fark alacakların her bir toplu ... sözleşmesi açısından ayrı ayrı değerlendirilmesinin yerinde olmadığı, davacının 6360 sayılı Kanun nedeniyle davalı Belediyeye devredildikten sonra Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi ile Genel-... Sendikası arasında 15.01.2016-14.01.2018 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olan yeni bir toplu ... sözleşmesi yapıldığı, 6360 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesinin onuncu fıkrası gereği, davacının İl Özel İdaresi bünyesinde çalışırken yararlandığı toplu ... sözleşmesinin bitim tarihi olan 28.02.2015 tarihi ile 15.01.2016 tarihleri arasındaki dönem için davacının 01.03.2013-28.02.2015 tarihleri arasında geçerli olan 15. dönem işletme toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmaya devam edeceği, 15.01.2016 tarihinden sonra ise davalı ... ile Genel-... Sendikası arasında imzalanan 15.01.2016-14.01.2018 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağı, İlk Derece Mahkemesi tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplama, hem ilgili Kanun maddesine uygun hem de denetime elverişli iken Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yazılı gerekçe ile ve yanılgılı değerlendirme ile sonuca gidilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, İlk Derece Mahkemesi tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplamanın hem ilgili Kanun maddesine uygun hem de denetime elverişli olduğu gerekçesiyle davacı tarafın talepleri de dikkate alınarak işbu bilirkişi raporundaki miktarlar üzerinden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; bozma gerekçesinin ve bozmada atıf yapılan bilirkişi raporundaki değerlendirme ve hesaplamaların hatalı olduğunu, 2016-2018 tarihleri arasında geçerli olan toplu ... sözleşmesinde yer alan bir maddenin, kıyas yoluyla 2014-2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesine uyarlanamayacağını, davalı Belediyenin 2014-2016 tarihleri arasında geçerli olan toplu ... sözleşmesinin 34 üncü maddesini lafzına uygun olarak tüm işçiler açısından uyguladığını ve davacının herhangi bir alacağı bulunmadığını, davacının pozisyonu ... makinası yağcısı olduğundan intibakının da buna göre yapıldığını, davacının ... makinası operatörü (şoför) olarak çalışmadığını, alacakların zamanaşımına uğradığını ... sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6360 sayılı Kanun ile davalı Belediyeye devredilen davacının devriden sonra faydalanacağı toplu ... sözleşmesinin tespiti ile 15.01.2014-14.01.2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddelerinin hatalı uygulanması sebebiyle davacının ücretinin eksik ödenip ödenmediği, buna göre de fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ve zamanaşımı def'in değerlendirilmesi hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 36 ve 39 uncu maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32 nci maddesinin son fıkrası.
3. Değerlendirme
1.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 04.02.1959 tarihli ve 1957/13 Esas, 1959/5 Karar sayılı ve 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar sayılı kararlarında belirtildiği üzere, Yargıtayca maddi hata sonucu verilen bir karara mahkemece uyulmasına karar verilmesi hâlinde dahi usuli kazanılmış hak oluşmaz ve Yargıtayın maddi hatalı kararından dönülmesi mümkündür.
2. Somut uyuşmazlıkta Dairemizin 27.....2022 tarihli ve 2022/7455 Esas, 2022/8351 Karar sayılı ilâmı ile davacının 6360 sayılı Kanun nedeniyle davalı Belediyeye devredildikten sonra Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi ile Genel-... Sendikası arasında 15.01.2016-14.01.2018 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olan yeni bir toplu ... sözleşmesi yapıldığı, 6360 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesinin onuncu fıkrası gereği, davacının İl Özel İdaresi bünyesinde çalışırken yararlandığı toplu ... sözleşmesinin bitim tarihi olan 28.02.2015 tarihi ile 15.01.2016 tarihleri arasındaki dönem için davacının 01.03.2013- 28.02.2015 tarihleri arasında geçerli olan 15. dönem işletme toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmaya devam edeceği, 15.01.2016 tarihinden sonra ise davalı ... ile Genel-... Sendikası arasında imzalanan 15.01.2016-14.01.2018 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağı, İlk Derece Mahkemesi tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplama, hem ilgili Kanun maddesine uygun hem de denetime elverişli iken Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yazılı gerekçe ile sonuca gidilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile önceki kararın bozulmasına karar verilmiş ise de davacının çalışma döneminde yürürlükte olan 2016-2018 tarihlerini kapsayan toplu ... sözleşmesi ile bilirkişi raporunun yeniden değerlendirilmesi sonucu Dairemiz söz konusu kararında yer alan bozma gerekçesinin maddi hataya dayandığı anlaşılmıştır.
3. Dosyada mübrez bilirkişi raporunda; davalı vekilinin zamanaşımı def'i dikkate alınarak davacının, 07.08.2012-01.03.2013 tarihleri arasındaki hizmet süresi yönünden, kadrolu işçi statüsüne geçirildiği 02.02.2001 tarihi itibarıyla şoför olarak çalıştığı kabul edilerek derece ve kademesi buna göre belirlenmiş ve 07.08.2012 tarihi itibarıyla ulaşacağı derece ve kademeye göre alması gereken ücret miktarı tespit edilmiş, 01.03.2013-28.02.2015 tarihleri arasındaki hizmet süresi yönünden ise kadrolu işçi statüsüne geçirildiği 02.02.2001 tarihi itibarıyla şoför olarak çalıştığı kabul edilerek ve mevsimlik işçi statüsünde geçen hizmet süresi de dikkate alınarak derece ve kademesi belirlenmiştir. 01.03.2015 tarihinden sonraki dönem için ise davalı ... ile Genel-... Sendikası arasında akdedilmiş toplu ... sözleşmelerindeki hükümler esas alınmıştır.
4. Dinlenen tanık beyanları da dikkate alındığında, davacının tüm çalışma döneminde fiilen şoför (... makinası şoförü) olarak çalıştığı, buna göre işletme toplu ... sözleşmesinde yer alan ücret skalaları ve ücret zammı oranları esas alınarak 01.03.2013 - 28.02.2015 tarihleri arasındaki dönemde olması gereken ücretler ile fiilen uygulanan ücretler bakımından hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan tespitlerin yerinde olduğu anlaşılmış ise de 01.03.2015 tarihinden sonraki dönem için yapılan değerlendirme yerinde değildir.
5. Davacının da yararlanmakta olduğu davalı ... ile Genel-... Sendikası arasında imzalanan 15.01.2014-14.01.2016 dönemine ilişkin toplu ... sözleşmesinin "Taban ücret" başlıklı 34 üncü maddesinde; “Günlük ücretin tabanı 95,00 TL olup sözleşme kapsamında bulunan işçilerden; 14.01.2014 tarihindeki aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretleri 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltilir. Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir (altı ayı aşan süreler tam yıla baliğ sayılır). Taban ücrete yükseltme işlemi, aşağıdaki maddede sözü edilen birinci yıl zammı yerine geçmez ve ona mahsup edilmez. Birinci yıl zammı bu işçiler hakkında taban ücrete eklenerek uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.
6. Toplu ... sözleşmesinin "Ücret zammı" başlıklı 35 inci maddesinde ise;
" I) Sözleşme kapsamındaki işçilerin günlük ücretlerine;
II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir.
III) İkinci yıl için; 1. yıl ücretlerine ... Tüketici Fiyat Endeksi + 3 puan ilave edilerek ücret zammı uygulanır.
IV) İkinci yıl ücret zammı için belirlenen bu oran (başkaca rakam verilmemişse) paraya taalluk eden bütün ödemeler için de geçerlidir." şeklinde düzenlenme yer almaktadır.
7. Mahkemece, toplu ... sözleşmesinin 34 üncü maddesinde belirlenen taban ücretin davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücretten daha düşük olduğu, bu hâlde davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücret üzerine önce kıdem zammının eklenmesi, sonra 35 inci maddede öngörülen 2. yıl zammının uygulanması gerektiği benimsenerek bu şekilde belirlenen alacaklar hüküm altına alınmıştır. Ancak bu kabul şekli toplu ... sözleşmesinin yukarıda belirtilen hükümlerine uygun değildir. Toplu ... sözleşmesinin "Taban ücreti" başlıklı 34 üncü maddesinde önce günlük ücretin tabanı belirlenmekte, daha sonra 14.01.2014 tarihinde aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretlerinin 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltileceği ifade edilmekte, son olarak da "Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir" denilmektedir. Aynı maddenin devamında "... Taban ücrete yükseltme işlemi ..." sözcüklerine yer verilmesi toplu ... sözleşmesinin bu hükmünün tamamen taban ücret ile ilgili bir düzenleme olduğunu ortaya koymaktadır. Bu açıklamalara göre anılan maddenin kıdem zammı ile ilgili olmayıp taban ücret ile ilgili olduğu ve bu maddedeki kıdem zammının da sadece taban ücretin altında ücret alan işçiler ile ilişkilendirildiği açıktır. Davacının fiilen aldığı ücret taban ücretin üzerinde olduğundan, davacının taban ücrete ilişkin 34 üncü maddeden, fiilen aldığı ücret üzerine kıdem zammı eklenerek ücretinin belirlenmesi suretiyle yararlanması mümkün değildir.
8. Belirtmek gerekir ki toplu ... sözleşmesi özerkliği, işçi ile işveren taraflarının karşılıklı anlaşarak aralarındaki ilişkiyi düzenleyen kuralları serbestçe koyabilmelerini ifade eder. Buna göre yeni toplu ... sözleşmesinde, sona ... toplu ... sözleşmesinde yer alan hak ve menfaatlerin işçi aleyhine değiştirilmesi mümkündür. Aynı şekilde işçinin toplu ... sözleşmesinde düzenlenmeyen bir haktan, yorum veya kıyas yoluyla yararlandırılması toplu ... sözleşmesinin özerkliğine aykırı düşer. Somut olayda da toplu ... sözleşmesinde, taban ücrete ilişkin hüküm dışında, kıdem zammına yönelik ayrı bir düzenlemenin yer almadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacının fiilen aldığı ücrete kıdem zammı ilave edilerek kıyas yoluyla dahi ilgili hükümden yararlandırılması toplu ... sözleşmesinin kendine özgü emredici yapısına ters düşer.
9. Diğer taraftan toplu ... sözleşmesinin 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında " II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir." hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm ile işçilerin birinci yıl ücreti, işçiler arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın 34 üncü madde ile irtibatlı hâle getirilmiştir. İlgili hükümde açıkça "... madde 34'te belirtilen taban ücret ..." aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edildiğine göre davacının birinci yıl ücretinin de bu hüküm çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Bu hâlde Mahkemece yapılması gereken ..., taban ücrete (işçinin kıdemine göre) kıdem zammı eklendikten sonra bulunacak ücret ile davacının fiilen aldığı ücret (fiilen yaptığı işe göre alması gereken ücret) karşılaştırılarak bu iki ücretten daha yüksek olanın işçinin ilk yıl ücreti olarak kabul edilmesi ve ikinci yıl için bu ücrete zam uygulanarak sonuca gidilmesidir. Toplu ... sözleşmesinin ilgili hükümleri hatalı değerlendirilerek yazılı gerekçe ile hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
10. Davalı vekili tarafından davacı tarafça sunulan ıslah dilekçesine karşı yasal süresinde zamanaşımı def'i ... sürülmüş; ancak Mahkemece zamanaşımı def'i hususunda bir değerlendirme yapılmamıştır. Zamanaşımı def'in değerlendirilmemesi hususu daha önce de temyiz sebebi yapılmasına rağmen 27.....2022 tarihli bozma ilâmında bu hususun maddi hataya dayalı olarak gözden kaçırıldığı ve bu konuda bozma yapılmadığı anlaşılmaktadır. Belirtilen sebeple, ıslaha karşı ... sürülen zamanaşımı def'inin değerlendirilmemesi de isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.