"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/237 E., 2021/264 K.
DAVA TARİHİ : 09.03.2020
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi karar taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, davalı işyerinde 23.04.2015-13.05.2019 tarihleri arasında genel müdür olarak çalıştığını, ücretinin düşük gösterilmesi nedeni ile işçilik alacaklarını eksik aldığını, 16.136,86 TL ücret ve 04.05.2019 tarihinde üyesi olduğu sendika ile işveren arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükmü gereği %9 oranında alacağı zam miktarı da ilave edilerek belirlenen ücreti alması gerektiğini iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatları, yıllık izin, ikramiye, işsizlik alacağı ve toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesinden kaynaklanan alacağın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının genel müdür iken genel müdür yardımcılığı görevine getirildiğini ve buna itiraz etmediğini, genel müdür yardımcısı olması nedeni ile toplu ... sözleşmesinden yararlanamayacağını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 23.11.2020 tarihli ve 2020/98 Esas, 2020/303 Karar sayılı kararıyla davacının 03.05.2019 tarihi itibarıyla idari personel olarak atandığını ve sendikaya 07.05.2019 tarihinde üye olduğunu, üyelik tarihi itibarı ile toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanabileceğinin kabulü ile bakiye kıdem tazminatına hak kazandığı gerekçesiyle toplu ... sözleşmesinden yararlanabileceği süre için ikramiye alacağı ve bir kısım işçilik alacağının kabulüne; ihbar tazminatı, ücret alacağı, yıllık izin ücreti ve toplu ... sözleşmesi gereği işsizlik tazminatı taleplerinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 25.03.2021 tarihli ve 2021/679 Esas, 2021/877 Karar sayılı kararıyla davalı vekilinin istinaf dilekçesinin süresinde olmadığı, davacı yanın istinaf sebepleri doğrultusunda ise 2016 yılına kadar genel müdür olan davacının sonrasında genel müdür yardımcısı olarak görevlendirildiği ve ofis içi haberleşme belgelerine göre aylık ücretinin tespit edildiğinin anlaşıldığı, yine bu belgelerde (2019 yılı hariç) imzası bulunan davacının kadrosuna göre tespit edilen 2019 yılı ücreti itibarıyla de işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine, davalının istinaf başvurusunun ise süreden reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
2. Dairemizin 21.....2021 tarihli ve 2021/6425 Esas, 2021/10521 Karar sayılı ilâmıyla davacının ....05.2019 tarihinde sendikaya üye olduğuna dair üye kayıt fişinin dosya kapsamında olduğu ancak toplu ... sözleşmesinin imza tarihinde sendika üyesi olup olmadığı bakımından gerekli araştırmanın yapılmadığı, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 39 uncu maddesi gereğince davacının toplu ... sözleşmesinden yararlanma şartlarını taşıyıp taşımadığı belirlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karar bozularak dava dosyasının kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı doğrultusunda yapılan araştırma neticesinde davacının sendika üyeliğinin toplu ... sözleşmesinin imza tarihinden sonra bildirildiği, önceki karara dayanak teşkil eden bilirkişi raporunda bozma ilâmında belirtildiği gibi ikramiye hususunda kıstelyevm hesabı yapıldığı, toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesi gereğince alacağa hükmedildiği, diğer alacaklar bakımından bozma öncesi gerekçeler ile aynı kararın verildiği belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına rağmen yeterli araştırma yapılmadan aynı kararın verildiği, müvekkilinin ücretinin eksik belirlenmesi nedeniyle alacaklarının eksik ödendiği ve talep edilen alacakların toplu ... sözleşmesine göre belirlenmediği, ihbar tazminatı, yıllık izin alacağı, ücret alacağı, işsizlik tazminatı alacaklarının reddinin hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemece ihbar ve isticvap taleplerinin yerine getirilmemesi ve tanıkların dinlenmemesi suretiyle savunmalarının kısıtlandığını, toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesi gereği 22 haftalık süre boyunca hak edeceği işçilik alacaklarının kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu, kabul anlamına gelmemek kaydıyla ikramiye alacağı gibi sendika üyeliği süresi ile sınırlı hesap yapılması gerektiğini, davacı tarafa süre verilmesine rağmen ıslah yapılmadığını, bu nedenle fazlaya ilişkin hakların saklı tutulduğu ibaresinin kaldırılmasının gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasında; davacının kıdem ve ihbar tazminatları, yıllık izin ücreti, ücret, işsizlik tazminatı ve toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesinden kaynaklanan alacakları talep etme hakkı olup olmadığı ve bu alacakların hesaplanması noktalarında uyuşmazlık bulunmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 4857 sayılı Kanun'un 17,32, 53 ve 59 uncu maddeleri, 6356 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Belirsiz süreli ... sözleşmelerinin taraflardan birince ... taraflı feshinde, fesheden tarafın sözleşmeyi feshedeceğini 4857 sayılı Kanun'un 17 nci maddesinde belirtilen sürelerden önce karşı tarafa bildirmesi, başka bir anlatımla en az bu maddelerde belirtilen süreler kadar karşı tarafa ihbar öneli tanıması gerekir. Bu ihbar önelinin tanınmaması hâlinde sözleşmeyi fesheden taraf aleyhine aynı maddede belirtilen ihbar tazminatına hükmedilir.
3. Somut olayda, ... sözleşmesi davalı işveren tarafından feshedilmiş ve 4857 sayılı Kanun'un 17 nci maddesinde belirlenen 8 haftalık ihbar tazminatı ödenmiştir. Ancak davacının yararlandığı toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesinde ... sözleşmesi 3 yıldan fazla süren işçi bakımından ihbar öneli 22 hafta olarak belirlenmiş olup ihbar tazminatının toplu ... sözleşmesindeki hükme göre belirlenmesi gerekmektedir.
4. Mahkemece toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesinin 3 üncü fıkrası gereğince bilirkişi raporu ile hesaplanan 22 haftalık sendikal alacağın kabulüne karar verilmiştir. Ancak toplu ... sözleşmesinin anılan maddesi, ihbar öneline ilişkin ücretin peşin ödenmesi hâlinde önel içerisinde doğacak haklardan yararlanılmasına ilişkin olup bu düzenleme, çalışmadığı süreye ilişkin ücretin ödenmesi şeklinde değerlendirilemez. Daha açık bir ifade ile önel içerisinde gerçekleşen ve giydirilmiş ücreti etkileyecek unsurlar peşin ödemede dikkate alınmışsa bu süre içerisinde ayrıca bir ödeme yapılması mümkün değildir.
5. Mahkemece; ihbar tazminatının toplu ... sözleşmesinde yer alan giydirilmiş ücret üzerinden belirlenen 22 haftalık bildirim süresine göre hesaplanması, ayrıca bu madde gereğince başkaca bir ücret alacağına hükmedilmemesi gerekir. Ne var ki Dairemizin bozma ilâmı öncesinde, davalı tarafça istinaf başvurusu süresi içerisinde yapılmadığından davalının istinaf dilekçesinin reddine karar verilmiş, Dairemizce yapılan incelemede ise karar davacı lehine bozulmuştur. Bu durumda bozma dışı kalan toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesi uyarınca hesaplanan alacak bakımından davacı lehine lehine usuli kazanılmış hak oluşmuştur. Davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hak sebebiyle hatalı şekilde yapılan bu hesaplama, bozma sebebi yapılamamıştır.
6. 4857 sayılı Kanun'un "Geçersiz feshin sonuçları" başlığını taşıyan 21 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında işçinin işe başlatılmaması hâlinde ödenmesi gereken tazminat belirtilmiş; üçüncü fıkrasında ise kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığı süre yönünden en çok dört aylık ücret ve diğer haklar düzenlenmiştir.
7. Toplu ... sözleşmesinin 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde "İşsizlik tazminatı" adı altında düzenlenen tazminat mahiyeti itibarıyla ... güvencesi tazminatı niteliğindedir. Dairemiz uygulamasına göre ... güvencesi kapsamı dışında kalanlar için ... güvencesi tazminatı niteliğinde kararlaştırılan tazminat miktarı, 4857 sayılı Kanun'un 21 inci maddesinde belirlenen sınırlamalara tâbidir.
8. Somut olayda Mahkemece, davacının çalışma süresi dikkate alındığında toplu ... sözleşmesinin 24 üncü maddesi gereğince davacıya 4 aylık ücreti tutarında tazminata hükmedilmesi gerekirken, 4857 sayılı Kanun'un 21 inci maddesindeki düzenlemeler gereğince sözleşmedeki hükmün geçersiz olacağı gerekçesiyle talebin reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.