"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1797 E., 2022/1718 K.
DAVA TARİHİ : 16.01.2020
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Anadolu 30. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/990 E., 2021/163 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde 19.02.2004 tarihinde çalışmaya başladığını, 09.12.2019 tarihinde haksız ve bildirimsiz olarak işten çıkartıldığını, ... yükünü ikiye katlayan, işçi sağlığı ve güvenliği riskini ciddi oranda arttıran, fizik sınırlarını zorlayan, buna karşılık ücret ve diğer ekonomik ile sosyal haklar konusunda değişiklik içermeyen yeni çalışma sistemini kabul etmediği için ... sözleşmesine son verildiğini, müvekkili ile aynı durumda olan toplam 10 işçinin benzer şekilde işten çıkartıldığını, müvekkilinin ... operatörü olarak işe girdiğini ve 15 yıl boyunca hep ... bir ... tezgahında çalışarak aynı işi yaptığını, işverenin hiçbir eğitim vermeden, gerekli donanımı sağlanmadan, ön hazırlık yapmadan ve risk değerlendirmesi yapmadan ... bir tezgahta çalışma sistemini değiştirerek davacıyı aynı anda iki tezgahta çalışmaya zorladığını, yeterince kâr elde edilemediğinden aynı işçi grubunun ... bir tezgahta çalışması yerine iki tezgahta da çalışması konusunda talimat verildiğini ve kabul edilmemesi hâlinde işten çıkartılacaklarının belirtildiğini, toplantıya katılan tüm işçilerin bir tezgahta çalışırken aynı anda bir başka tezgahta da çalışmasının imkansız olduğunu, ... kazalarına sebebiyet verebileceğini, ... yükünü aşırı ve işçilerin kaldıramayacağı kadar arttırdığını, üretim konusunda işçileri hatalara sevk edeceğini söylemelerine rağmen haklı itirazlarının göz ardı edildiğini, herhangi bir hazırlık yapmadan, aralarında mesafe bulunan tezgahları dahi yakınlaştırmadan uygulamaya geçildiğini, davalı işyerinde yoğun bir şekilde ... kazası yaşandığını, belirtilen uygulamaya geçilmekle ... kazalarında artış olduğunu, davacının böylesi bir üretim şeklinin mümkün olmadığını amirine bildirerek yapılan bu sistem değişikliğini kabul etmediğini, bu şekilde çalışmasının imkansız olduğunu belirttiğini, buna rağmen işverenin işçinin verilen işi yapmadığı iddiasıyla savunma istediğini, davacının da yazılı savunmasında yeni sistemle çalışmanın mümkün olmadığını belirttiğini ancak işverenin aynı talebini birkaç defa yinelediğini, yapılan işin ağır ve tehlikeli işler sınıfına giren işlerden olduğu ve ... tezgahta çalışmanın dahi zor ve riskli olduğunun ifade edildiğinin savunmalardan da görüleceğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ayrımcılık tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ... sözleşmesini 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (h) alt bendi uyarınca haklı nedenle feshedildiğini, davacının davalı işveren tarafından ödevli olduğu görevler bildirilmesine rağmen bunları yapmamakta ısrar ettiğini, bu nedenle haklı feshin zaruri hâle geldiğini, müvekkili Şirketin mevcut üretim kapasitesinin korunması ve ... sürekliliğinin sağlanması bakımından bir dönem ... yoğunluğu nedeniyle dışarıdan temin edilen parçaların şirket bünyesinde imal edilmesine karar verildiğini, buradaki amacın üretimin artırılması olmadığını, zira müvekkili Şirketin 2019 gerçekleşen üretim sayıları ile 2020 için planlanan sipariş adetlerinin önceki yıllara göre adet başında düşüş olduğunu, davacıdan da üretmesi istenilen parça yazılı görev alanı ve mesleki yetkinliği dâhilinde olduğunu, üretilecek parçaların özelliği ve bu üretimde kullanılacak torna - ... TC52 (AN0133) ve torna - ... TC600.65MC-S (AT0397) tezgâhların niteliği itibarıyla davacının da aralarında bulunduğu üretim bölümündeki işçilerle yapılan bir toplantıda açıklandığını ve ayrıntılı şekilde izah edildiğini, hâlihazırda bu sistemde iddia edildiği gibi personelin ... yükünün kaldırılamayacak derecede artması, ... kazası risklerinin çoğalması, ön hazırlık yapılmaksızın sistemin dayatılması, gerekli donanım ve eğitim sağlanmaksızın işçilerin çalışmaya zorlanması gibi bir durumun söz konusu olmadığını, üretim sürelerine ilişkin verilerden görüldüğü üzere davacının kullanım bilgileri ve deneyimine hâiz olduğu tezgahlarda her bir parçanın üretim sürecinin sona ermesinin en az 295 dakika sürdüğünü, hiçbir fiziki müdahale gerektirmeyen bu süreçte 295 dakika 4 saatten fazla olmakla azımsanmayacak kadar bir süre olduğunu, çalışma saatleri içinde bu durumun 2-3 kere tekrar ettiği dikkate alındığında çok küçük zaman boşluğu şeklinde nitelendirilmesine itiraz edildiğini, davacının kanuni çalışma koşullarına ve görevine uygun şekilde yürütülen bu çalışma süreci içerisinde kendisine verilen üretim talimatlarını asılsız ve mesnetsiz gerekçelerle yerine getirmediğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının, davalıya ait işyerinde 19.02.2004-09.12.2019 tarihleri arasında çalıştığı,, ücret konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunmadığı, imzalı ücret bordrosuna göre davacının ücretinin aylık net 4.150,00 TL olduğu, tanık beyanlarından işyerinde yemek verildiği ve taşıma servisinin bulunduğu, işten ayrılış bildirgesinde çıkış kodunun 29 olarak bildirildiği, fesih bildirimi içeriğinden davacının ... sözleşmesinin, görevini yapmamakta ısrar etmesi, üretimi aksattığı, işyerinin disiplin ve huzurunu bozduğu gerekçeleriyle feshedildiği, tanıkların beyanlarına göre davacının aynı anda iki tezgahta çalışmasının istenildiği, çift tezgahta çalışması istenmesine karşın davacının ücretinde değişiklik yapılmadığı, tezgahlar arasındaki mesafenin uzak olduğu, ayrıca zeminin de yağlı olduğunun anlaşıldığı, davacının yaptığı ... dikkate alındığında iki tezgahta birden çalışmasının işçinin dikkatsizliğine sebebiyet verebileceği, konsantrasyonu düşen işçinin işin tehlikelerine karşı ... güvenliğinin düşeceği, ... kazalarının hedefi hâline gelebileceği, davalı işveren tarafından çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapıldığı hâlde bu durumun davacı işçiye yazılı olarak bildirilmediği, 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesi uyarınca bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı ... günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişikliklerin işçiyi bağlamayacağı, esaslı değişikliğin davacı işçiye yazılı olarak bildirildiğinin, ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin ve davacıya ihbar süresi kullandırıldığının davalı işveren tarafından ispatlanamadığı belirlendiğinden kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin kabulüne, dosya kapsamına göre sübut bulmayan ayrımcılık tazminatı talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; seri nitelikli dosyalarda dinlenen davacı tanıklarından M.K. ve A.G.'nin beyanlarının eldeki dosya için de dikkate alınması gerektiğini, tanık beyanlarından da anlaşılacağı üzere işverenin eşit davranma borcuna riayet etmediğini ve ayrımcılık tazminatı ödemesi gerektiğini, bu husustaki taleplerinin reddinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın tüm talepler yönünden kabulüne kabulüne karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkemece yerinde inceleme yapılmaksızın karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun taraflı davacı tanık beyanlarına göre düzenlendiğini ve hukuki yorum içerdiğini, raporda yerinde inceleme yapılma suretiyle oluşturulan uzman görüşünden sadece bir paragraf alıp görüşlerinin doğru olmadığını belirttiklerini, her iki çalışma tezgâhın birbirine yakın mesafede olması nedeniyle davacının ekstra efor sarf etmediğini, çift tezgâh usulünün daha önce de uygulandığı için çalışma koşullarında esaslı değişiklik kapsamında olmadığını, makinelere girecek malzemenin taşıması ve tezgâha bağlanmasının pergel vinçlerle yapıldığını, personelin çalışma sırasında ürünle hiçbir şekilde temasının bulunmadığını, dolayısıyla ... kazası riskinin bulunmadığını, davacının çalışması istenen makinede tecrübesinin olduğunu, her bir parçanın üretim sürecinin sona ermesinin çok uzun sürdüğünü, bu sürede davacının başka tezgâhta görevlendirilmesinin işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuata aykırı olmadığını, müvekkili Şirketin yönetim hakkı çerçevesinde yapılan görevlendirmenin çalışma koşullarında esaslı değişiklik olarak yorumlanmasının hatalı olduğunu, davacının kendisine yapılan görevlerini hatırlatma ve uyarılara rağmen, haksız şekilde ... görme borcunu ifadan kaçındığından ... sözleşmesinin haklı olarak feshedildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesinin kabule ilişkin kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yönetim hakkı kapsamında kalan veya sözleşme ile kabul edilen ve geçerli sayılan değişikliklerde işçinin işverenin bu talimatına uyması gerektiği, aksi hâlde değişiklik esaslı değişiklik olmadığından işverenin 4857 sayılı Kanun'un 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (h) alt bendi uyarınca ödevleri hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etme veya görev yerine gitmemekten dolayı aynı maddenin (g) bendi uyarınca devamsızlık nedeni ile ... sözleşmesinin haklı nedenle fesih hakkına sahip olduğu, ... sözleşmesi incelendiğinde, 1 inci maddesinin (1) inci bendinin; Personel, tecrübe ve mesleki birikimine uygun olarak, işverenin vereceği bütün işleri ve görevleri yapmayı kabul ve taahhüt eder. Bu hizmetleri karşılığında aylık ücret dışında herhangi bir ücret talep edemez.” şeklinde olduğu, organizasyon el kitabı incelendiğinde, 3 üncü maddesinde; "Çalıştığı tezgahın günlük haftalık aylık elemanın yapması gereken bakımları ve çevresini sürekli temiz ve düzenli tutmak” yazılı olduğu, davacının çalıştığı süre boyunca ... bir ... torna tezgâhında çalıştığı, bu tarihten sonra ise davalı işveren tarafından bir takım ekonomik sebeplerle davacının ve diğer çalışanların iki ... tezgâhında birden çalışmalarının istenildiği, İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi raporunda da tespit edildiği üzere, iki makinede birden çalışması hâlinde davacının 9 yıldan fazla bir süredir çalıştığı koşullara göre daha fazla çalışmasının gerekeceği, davacının iki ... tezgâhında birden çalışmasının ... yükünü arttıracağı, bunun sonucu olarak işçinin dikkatsizliğinin artacağı, işin tehlikelerine karşı dikkatini dağıtan işçinin ... güvenliği anlamında ... kazalarının hedefi hâline geleceği, ayrıca bunun karşılığında herhangi bir menfaatin (ücret artışı gibi) temin edilmediği, bu nedenle bu durumun ölçülülük ilkesine uygun olmadığı, yine bu durumun üretim hatalarına da sebebiyet verebileceği, sonuç olarak bu durumun 4857 sayılı Kanun uyarınca çalışma koşullarında esaslı değişiklik olduğu, davacı taraf davalı işverenin eşit işlem borcuna aykırılık yaptığını ileri sürmüşse de tanıklar M. ve A.'nın beyanları değerlendirildiğinde ve kesinleşen emsal dosyalar göz önüne alındığında, işyerinde 4857 sayılı Kanun'un 5 inci maddesi kapsamında davacıya ayrımcılık yaptığının somut olarak ortaya konmadığı gerekçeleriyle tarafların istinaf başvurularının, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince ayrı ayrı olmak üzere esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, istinaf başvurusundaki sebepleri tekrar ederek ve resen gözetilecek diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işveren feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığı, buna bağlı olarak davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı Kanun'un 17 ve 22 inci maddesi, 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (h) alt bendi, 120 nci maddesi atfıyla uygulanan 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.