"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/183 E., 2023/130 K.
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen yetki tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından, müvekkili Şirkete 03.09.2020 tarihinde tebliğ edilen 18.08.2020 tarihli ve 74038328-553.02-E 1865291 sayılı yetki tespiti konulu yazısında yetki tespiti başvuru tarihi olan 17.08.2020 tarihinde işyerinde 159 işçi çalıştığını ve davalı Sendikanın 80 işçiyi üye kaydettiğini, gerekli çoğunluğun sağlandığının tespit edildiğinin bildirildiğini, müvekkili Şirketin işyerinde iki yasal sendikanın örgütlenme çalışması yaptığı gözetildiğinde davalı Sendikanın başvuru tarihinde 80 üyesi olmasının mümkün olmadığını, davalı Sendikaya işyeri esaslı yetki verildiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 ... maddesinde belirtilen işyerinde başvuru tarihinde çalışan isçilerin yarıdan fazlasının ibaresinin, kanunun lafzı ve ruhu dikkate alındığında işyerinde yarıdan bir fazla işçinin sendikaya üye olması şeklinde anlaşılması gerektiğini, kabul anlamına gelmemek üzere bu durumda işyerinde 159 işçinin çalıştığı düşünülse dahi davacı Şirketin sendikaya 81 işçiyi üye yapması gerektiğini, yetki tespiti başvuru tarihi olan 17.08.2020 tarihinden bir ay öncesi olan 17.07.2020 tarihinden önce sendikadan çekilmek suretiyle ayrılan işçileri de sendika üyesiymiş gibi telakki ... üye sayısının 80 olarak belirlendiğini, Ağustos 2020 döneminde işten ayrılan işçilerin belirsiz süreli ... sözleşmelerinin askıda olduğunu, söz konusu işçilerden işe iade talepli başvuruda bulunanların dikkate alınmadığını, davalı Sendikanın 6356 sayılı Kanun'un aradığı çalışanların yarıdan fazlasının sendikalı olma koşulunu sağlamadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ... Çalışma Genel Müdürlüğünün 18.08.2020 tarihli ve 74038328-553.02 -E 1865291 sayılı yetki tespiti konulu belgesinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işçi sendikası, işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren tarafından yapılan yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın yasal altı ... günlük hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, yetki belgesinde herhangi yanlışlık bulunmadığını, davacının sadece yasal itiraz hakkından faydalanmak ve işçilerin toplu ... sözleşmesi bağıtlanmasını engellemek amacıyla tamamen soyut ve hukuki dayanaktan yoksun iddialarla haksız ve kötüniyetli olarak dava açtığını, davacının iddiasının aksine kanun lafzının son derecede açık olduğunu, 6356 sayılı Kanun'da yeter sayısının "yarıdan bir fazlası" olarak değil "yarıdan fazlası" olarak belirlendiğini, işyerinde çalışmakta olan 159 işçiden, 80'inin yetki başvuru tarihinde davalı Sendika üyesi olduğunu, yetki müracaat tarihinden sonra sendikadan istifa eden veya işyerinde ... sözleşmelerine son verilen işçilerin var olmasının yani sendika üye sayısının başvuru tarihinden sonra azalmış ya da işyerinde çalışan işçi sayısının artmış olmasının çoğunluk tespit kararına bir etkisi bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 12.07.2021 tarihli ve 2020/580 Esas, 2021/436 Karar sayılı kararı ile; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 01.12.2021 tarihli ve 2021/2412 Esas, 2021/2242 Karar sayılı kararı ile; başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 21.04.2022 tarihli ve 2022/939 Esas, 2022/5111 Karar sayılı kararı ile; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının yerinde görülmediği, yetki tespitinde dikkate alınan N.D. ve A.M.K. isimli çalışanların, Bölge Adliye Mahkemesince “İşyeri veya işyerlerinde çoğunluğun tespitinde, işveren vekili ile ... sözleşmesi dışında ... görme sözleşmesi ile bir işin görülmesini üstlenmiş olanlar yada memurlar ile statüsü gereği sendikaya üye olamayanlar sayıya dâhil edilmez...” gerekçesiyle yetki tespitinde dikkate alınmamaları gerektiğine dair belirlemenin isabetli olmadığı, N.D. ve A.M.K. isimli çalışanlar işçi niteliğini haiz olduğu için Bakanlık yetki tespitinde işçi sayısına dâhil edilmelerinin doğru olduğu, diğer taraftan SGK dönem bordrosuna göre çalışan işçiler arasında yer ... C.S. ile E.C. isimli şahısların yetki tespitinde dikkate alınmadıkları görülmekte ise de bu konuda araştırma yapılmamasının doğru olmadığı gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya konu edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünde, davalı işyerinde davalı ... Sendikasının yetki tespiti için davalı ... Bakanlığına başvurduğu tarih itibarıyla davacı işyerinde 149 çalışanın bulunduğu, 76 kişinin ... üyesi olduğu, davalı Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla işyeri bazında çalışan işçilerin yarıdan fazlası ile çoğunluğu sağladığı kabulü üzerinden hüküm kurulduğu, Yargıtay bozma ilamında belirlenen çalışan sayısı ve sendikalı işçi sayısı bozma konusu yapılmamış olmakla işyerinde çalışan ve sendikalı işçi sayıları açısından taraflar için usuli müktesep hak oluştuğu, bozma ilâmı doğrultusunda yapılan araştırma sonucunda C.S. ile E.C. isimli çalışanların yetki tespiti tarihinde çalışmakta oldukları, toplam işçi sayısına dâhil edildikleri, yetki tespiti itibarıyla davalı Sendikanın, davacı işyerinde çalışan işçi sayısının yarıdan fazla üyesi bulunduğu, yetki tespiti kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle ve C.S. ile E.C. isimli çalışanların yetki tespitinde dikkate alınması gerektiği, yetki tespitinin iptali gerektiği gerekçeleriyle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 ... ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 ... maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını ... işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İnceleme konusu davada, ... tarafından 17.08.2020 başvuru tarihi itibarıyla davacıya ait işyerinde toplam 159 işçi çalıştığı ve 80 sendika üyesi bulunduğu gerekçesiyle davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağladığına dair 18.08.2020 tarihli ve 1865291 sayılı olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
3. Öncelikle belirtmek gerekir ki gerek bozma öncesinde alınan bilirkişi raporunda gerekse bozma sonrasında alınan bilirkişi raporunda Ağustos 2020 dönemine ilişkin ek dönem bordrosu dikkate alınmadığından ve buna göre işçi sayısı eksik hesaplandığından, bilirkişi raporları hükme esas alınabilecek nitelikte değildir.
4. Dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler ile SGK kayıtları incelendiğinde, iki işçi dışında Çalışma ve ... tarafından düzenlenen 18.08.2020 tarihli ve 1865291 sayılı olumlu yetki tespit kararında bir hata bulunmadığı görülmektedir. Bu itibarla Dairemiz bozma kararında sadece C.S. ile E.C. isimli işçiler bakımından araştırma yapılması gerektiği hususu belirtilmiştir.
5. Bozma sonrasında C.S. ile E.C. isimli işçiler bakımından gerekli araştırmanın yapıldığı anlaşılmaktadır. SGK kayıtlarına göre adı geçen iki işçinin de yetki başvuru tarihi olan 17.08.2020 tarihinde işyeri çalışanı olduğu görüldüğünden, anılan iki işçinin de yetki tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. Anılan iki işçi dikkate alındığında ise başvuru tarihindeki işçi sayısı 161, sendika üye sayısı 80 olmaktadır.
6. Bu itibarla somut olayda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi için, işçi sendikası tarafından başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının üye kaydedilmesi gerekmekte ise de belirtilen nisapta çoğunluğun mevcut olmadığı açıktır. Bu maddi ve hukuki olgulara göre davanın kabulü ile yetki tespitinin iptali gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir. Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VII. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
1. Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Davanın KABULÜ ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 18.08.2020 tarihli ve 1865291 sayılı yetki tespiti kararının İPTALİNE,
3. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli 179,90 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubuyla bakiye 125,50 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan davalı ... Sendikasından alınarak Hazineye gelir kaydına,
4. Davacının yatırmış olduğu 54,40 TL peşin harç ve 54,40 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 108,80 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan davalı ... Sendikasından alınarak davacıya verilmesine,
5. Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre 9.200,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
6. Davacı tarafından yapılan 1.733,50 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptıkları yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,
7. Davacının yatırdığı istinaf karar harcı 59,30 TL ve istinaf yoluna başvurma harcı 162,10 TL olmak üzere toplam 221,40 TL'nin davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan davalı ... Sendikasından alınarak davacıya verilmesine,
8. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
15.....2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.