"İçtihat Metni"
I. BAŞVURU
Başvurucu vekili dilekçesinde; sendikal tazminat istemi ile açtıkları davaların, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf incelemesi yapılan bir kısmında bu talebin kabul edilerek kesin hükme bağlandığını, bir kısmında ise ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi tarafından sendikal tazminat isteminin reddine karar verildiğini, ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin davanın özünü farklı yorumlayarak ihtiyari arabulucuya başvurulup davalı ile anlaşıldığını ve ... sözleşmesinin bir nevi ikale ile sona erdirildiğini, işyerinde sendikal baskı olup olmadığının sonuca etkili olmadığını, arabuluculuk anlaşma belgesinin irade fesadı ile imzalatıldığının da iddia edilmediğini kabul ettiğini; müvekkilinin ve diğer çalışma arkadaşlarının ihtiyari arabuluculuk görüşmelerine içinde bulundukları ekonomik sıkıntılardan ve işveren yetkililerinin oluşturduğu manevi cebirden dolayı dâhil olmak zorunda kaldıklarını, sendikal tazminat talebinde bulunan işçilerin davalı Şirketle kendi özgür iradeleri ile anlaşmadıklarını, her durumda işten çıkarılacakları için ve öncesinde yaşadıkları ekonomik sıkıntılardan dolayı en azından kıdem ve ihbar tazminatlarını alabilmek bakımından arabuluculuk sürecinin bir parçası olduklarını ve ihtiyari arabuluculuk tutanaklarında sendikal tazminat kaleminin bulunmadığını belirterek ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 30.09.2022 tarihli ve 2020/848 Esas, 2022/1356 Karar; 2020/842 Esas, 2022/1355 Karar; 2020/840 Esas, 2022/1354 Karar; 2020/836 Esas, 2022/1353 Karar; 2020/834 Esas, 2022/1352 Karar; 2020/832 Esas, 2022/1351 Karar; 2020/830 Esas, 2022/1350 Karar; 2020/828 Esas, 2022/1349 Karar; 2021/3404 Esas, 2022/1303 Karar; 2021/3463 Esas, 2022/1304 Karar; 2021/3483 Esas, 2022/1305 Karar; 2021/3484 Esas, 2022/1306 Karar ve 04.10.2022 tarihli ve 2021/3486 Esas, 2022/1408 Karar sayılı kararları ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 23.09.2022 tarihli ve 2022/1679 Esas, 2022/1444 Karar; 2022/1725 Esas, 2022/1443 Karar; 2022/1729 Esas, 2022/1445 Karar; 26.09.2022 tarihli ve 2022/1673 Esas, 2022/1449 Karar; 2022/1674 Esas, 2022/1456 Karar; 2022/1726 Esas, 2022/1457 Karar; 2022/1727 Esas, 2022/1455 Karar; 2022/1728 Esas, 2022/1453 Karar; 2022/1730 Esas, 2022/1447 Karar; 30.11.2022 tarihli ve 2022/2438 Esas, 2022/1968 Karar; 2022/2439 Esas, 2022/1987 Karar; 2022/2440 Esas, 2022/1967 Karar; 2022/2441 Esas, 2022/1970 Karar; 2022/2442 Esas, 2022/1988 Karar; 2022/2443 Esas, 2022/1971 Karar; 2022/2444 Esas, 2022/1986 Karar; 2022/2445 Esas, 2022/1969 Karar; 2022/2446 Esas, 2022/1972 Karar sayılı kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 08.02.2023 tarihli ve 2023/2 Esas sayılı kararı ile; ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 30.09.2022 tarihli ve 2020/848 Esas, 2022/1356 Karar; 2020/842 Esas, 2022/1355 Karar; 2020/840 Esas, 2022/1354 Karar; 2020/836 Esas, 2022/1353 Karar; 2020/834 Esas, 2022/1352 Karar; 2020/832 Esas, 2022/1351 Karar; 2020/830 Esas, 2022/1350 Karar; 2020/828 Esas, 2022/1349 Karar; 2021/3404 Esas, 2022/1303 Karar; 2021/3463 Esas, 2022/1304 Karar; 2021/3483 Esas, 2022/1305 Karar; 2021/3484 Esas, 2022/1306 Karar ve 04.10.2022 tarihli ve 2021/3486 Esas, 2022/1408 Karar sayılı dosyaları ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 23.09.2022 tarihli ve 2022/1679 Esas, 2022/1444 Karar; 2022/1725 Esas, 2022/1443 Karar; 2022/1729 Esas, 2022/1445 Karar; 26.09.2022 tarihli ve 2022/1673 Esas, 2022/1449 Karar; 2022/1674 Esas, 2022/1456 Karar; 2022/1726 Esas, 2022/1457 Karar; 2022/1727 Esas, 2022/1455 Karar; 2022/1728 Esas, 2022/1453 Karar; 2022/1730 Esas, 2022/1447 Karar; 30.11.2022 tarihli ve 2022/2438 Esas, 2022/1968 Karar; 2022/2439 Esas, 2022/1987 Karar; 2022/2440 Esas, 2022/1967 Karar; 2022/2441 Esas, 2022/1970 Karar; 2022/2442 Esas, 2022/1988 Karar; 2022/2443 Esas, 2022/1971 Karar; 2022/2444 Esas, 2022/1986 Karar; 2022/2445 Esas, 2022/1969 Karar; 2022/2446 Esas, 2022/1972 Karar sayılı dosyalarında ortak davalı olan Süperpak Ambalaj Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine ait işyerinde çalışan davacılar vekilince ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ileri sürülerek sendikal tazminatın tahsili amacıyla davalar açıldığı, ... bölgesinde açılan davalarda ilk derece mahkemelerince davaların kabulüne karar verildiği ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince feshin sendikal nedene dayandığına dair ilk derece mahkemelerinin tespitinde isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verildiği; ... bölgesinde açılan davalarda ise ilk derece mahkemelerince davaların reddine karar verildiği ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince davacının ... sözleşmesinin ihtiyari arabuluculukta anlaşma yolu ile bir nevi ikale suretiyle sona erdiği, işveren feshi söz konusu olmadığından davacının sendikal tazminat isteminin şartlarının oluşmadığı, ... sözleşmesinin feshinin niteliği itibari ile davacı işçinin sendikal baskıya maruz kalıp kalmadığının, işyerinde sendikal baskı olup olmadığı hususunun sonuca etkili olmadığı belirtilerek davacıların yaptığı istinaf başvurularının esastan reddine karar verildiği; bu hâliyle Bölge Adliye Mahkemelerinin kesin kararları arasında uyuşmazlık bulunduğu gerekçesiyle 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) üncü bendi uyarınca uyuşmazlığın giderilmesi için dosyanın Dairemize gönderilmesine oy birliğiyle karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 23.09.2022 Tarihli ve 2022/1679 Esas, 2022/1444 Karar; 2022/1725 Esas, 2022/1443 Karar; 2022/1729 Esas, 2022/1445 Karar; 26.09.2022 Tarihli ve 2022/1673 Esas, 2022/1449 Karar; 2022/1674 Esas, 2022/1456 Karar; 2022/1726 Esas, 2022/1457 Karar; 2022/1727 Esas, 2022/1455 Karar; 2022/1728 Esas, 2022/1453 Karar; 2022/1730 Esas, 2022/1447 Karar; 30.11.2022 Tarihli ve 2022/2438 Esas, 2022/1968 Karar; 2022/2439 Esas, 2022/1987 Karar; 2022/2440 Esas, 2022/1967 Karar; 2022/2441 Esas, 2022/1970 Karar; 2022/2442 Esas, 2022/1988 Karar; 2022/2443 Esas, 2022/1971 Karar; 2022/2444 Esas, 2022/1986 Karar; 2022/2445 Esas, 2022/1969 Karar; 2022/2446 Esas, 2022/1972 Karar Sayılı Kararları
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararları ile; davacılar vekilinin dava dilekçelerinde; ... sözleşmelerinin sendikal nedenle feshedildiğini ileri sürerek sendikal tazminat alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ettiği, ilk derece mahkemelerince davaların reddine karar verildiği, davacıların ... sözleşmesinin ihtiyari arabuluculukta arabuluculuk anlaşma tutanağı sonucu sona erdiği, dosyalarda yer alan anlaşma tutanakları incelendiğinde, ... sözleşmesinin feshi iradesinin davacıdan geldiğinin anlaşıldığı, tutanakta başvurucu davacının davalı işverene başvurduğu ve anlaşma yolu ile ... sözleşmesini feshetmek istediğini bildirdiği ve bunun üzerine tarafların arabuluculuk bürosuna geldiklerinin belirtilmiş olduğu, davacının kıdem ve ihbar tazminatı, bakiye ücret alacağı ve iki aylık ücret tutarında ek ödeme düzenlemesi ile ihtiyari arabuluculuk tutanağını imzaladığı, ihtiyari arabuluculuk tutanağının bir nevi ikale sözleşmesi niteliğinde olduğu, tarafların karşılıklı anlaşması ile davacının ... sözleşmesinin sona ermiş olduğunun anlaşıldığı, davacının arabuluculuk anlaşma belgesinin hata, hile, ikrah ve benzeri iradeyi sakatlayıcı bir suretle gerçekleştirildiği iddiasında bulunmadığı gibi bu hususta bir delil de sunmadığı, tutanakta ikale teklifinin davacıdan geldiğinin belirtildiği ve belgenin davacı başvurucu tarafından imzalı olduğu, imzanın geçersizliği konusunda da bir iddia bulunmadığı, bu itibarla davacının ... sözleşmesinin ihtiyari arabuluculukta anlaşma yolu ile bir nevi ikale suretiyle sona ermiş olduğunun anlaşıldığı, işveren feshi söz konusu olmadığından davacının sendikal tazminat isteminin şartlarının oluşmadığı, ... sözleşmesinin feshinin niteliği itibari ile davacı işçinin sendikal baskıya maruz kalıp kalmadığı ve işyerinde sendikal baskı olup olmadığı hususunun sonucu etkili olmadığı anlaşıldığından, davacının istinaf itirazlarının yerinde görülmediği gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurularının kesin olmak üzere esastan reddine karar verilmiştir.
B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 30.09.2022 Tarihli ve 2020/848 Esas, 2022/1356 Karar; 2020/842 Esas, 2022/1355 Karar; 2020/840 Esas, 2022/1354 Karar; 2020/836 Esas, 2022/1353 Karar; 2020/834 Esas, 2022/1352 Karar; 2020/832 Esas, 2022/1351 Karar; 2020/830 Esas, 2022/1350 Karar; 2020/828 Esas, 2022/1349 Karar; 2021/3404 Esas, 2022/1303 Karar; 2021/3463 Esas, 2022/1304 Karar; 2021/3483 Esas, 2022/1305 Karar; 2021/3484 Esas, 2022/1306 Karar ile 04.10.2022 Tarihli ve 2021/3486 Esas, 2022/1408 Karar Sayılı Kararları
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararları ile; davacılar vekilinin dava dilekçelerinde; ... sözleşmelerinin sendikal nedenle feshedildiğini ileri sürerek sendikal tazminat alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ettiği, ilk derece mahkemelerince davaların kabulüne karar verildiği, işin esasına girilerek feshin geçerli nedene dayanmadığının kabulünün yerinde olduğu ve feshin sendikal nedene dayandığına dair tespitte de bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurularının kesin olmak üzere esastan reddine karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, taraflar arasında yürütülen ihtiyari arabuluculuk faaliyetinden sonra feshin sendikal nedene dayandığı iddiası ile sendikal tazminat talep edilip edilemeyeceği noktasındadır.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) üncü bendinde yer alan düzenlemeye göre “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ise “(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
C. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemesinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunması durumunda, 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinde belirtilenler tarafından yapılacak gerekçeli başvuru sonrasında, mevcut başvuru Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunca değerlendirilerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesi istenecektir.
2. Bu noktada kanun yolu kavramı ve hukukumuzdaki kanun yollarına ... olarak değinmek faydalı olacaktır.
3. Mahkemece tesis edilen nihai kararın hatalı olduğu iddiasıyla bu kararın bir üst mahkemece denetlenmesi, tekrar incelenmesi ve değiştirilmesi amacıyla başvurulan hukuki kurum, kanun yolu olarak tanımlanabilir.
4. Medeni usul hukukumuzda kanun yolları, olağan kanun yolları ve olağanüstü kanun yolları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
5. Mahkemece tesis edilen nihai kararın kesinleşmesine engel olan ve kanunda belirtilen süre ve usule uygun olarak başvurulan kanun yolları, olağan kanun yolları olarak ifade edilebilir. Olağan kanun yolları 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 341 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup hukukumuzda, istinaf ve temyiz olmak üzere iki olağan kanun yolu mevcuttur.
6. Olağanüstü kanun yolları ise kesinleşmiş hükümler yönünden söz konusu olan kanun yollarıdır. Burada misal olarak yargılamanın iadesi yolu zikredilebilir.
7. Belirtmek gerekir ki bölge adliye mahkemesinin kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi istemi bir kanun yolu değildir. Bu itibarla, söz konusu hukuki kurumun, başvuru konusu bölge adliye mahkemesi kararlarının kesin olma niteliğine ve bu kararların hukuki sonuçlarına herhangi bir etkisi söz konusu olmayacaktır.
8. Bu açıklamalara göre Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu tarafından uyuşmazlığın giderilmesi istemi Yargıtay ilgili hukuk dairesine iletildikten sonra benzer nitelikteki davalar ve bölge adliye mahkemesi kararları için yeniden uyuşmazlığın giderilmesi yoluna başvurulmasında herhangi bir hukuki yarar bulunmamaktadır.
9. İnceleme konusu uyuşmazlıkta, ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu tarafından, uyuşmazlığa konu ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararlarının çelişkili ve farklı olduğu noktasında bölge adliye mahkemesi kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesine dair talep Dairemize iletilmiş ise de ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunca aynı konuya ilişkin talep Dairemize daha önce iletilmiş ve Dairemizin 08.05.2023 tarihli ve 2023/7438 Esas, 2023/6717 Karar sayılı ilâmı ile "Uyuşmazlığın, ihtiyari arabuluculuk anlaşma tutanağında sendikal tazminata ilişkin müzakere ve anlaşma olmaması sebebiyle işin esasına girerek feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığının değerlendiren ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesine," karar verilmiştir. Başvuru konusu uyuşmazlık hakkında Dairemizce daha önce karar verilmiş olduğundan, aynı uyuşmazlık ile ilgili olarak yeniden bir karar verilmesi söz konusu değildir.
10. Tüm bu hususlar karşısında, mevcut başvuru yönünden uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu tarafından iletilen mevcut talep yönünden uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığına,
2. Dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
21.09.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.