"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1370 E., 2023/1453 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında ... 23. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri ile katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.02.2012-10.11.2015 tarihleri arasında davalıya ait Rusya şantiyelerinde boru montaj ustası olarak 2.000,00 USD ile çalıştığını, ... sözleşmesinin işveren tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, aylık ücretin 200 USD miktarının avans olarak elden, kalanının ise bankadan ödendiğini, şantiyede her gün sabah 07.00’de işbaşı yapılıp 21.00’e kadar çalışıldığını, pazar günleri dinî ve millî bayramlarında ayrım yapmaksızın çalıştığını, yalnızca kurban bayramında ve ramazan bayramlarında birer gün, yılbaşında bir gün izin kullandığını, bunun haricinde hiçbir yasal iznini kullanmadığını, davalılar arasında organik bağ mevcut olduğunu, her iki Şirketin aynı tüzel kişilik içerisinde faaliyet gösterdiğini, organik bağın varlığına ilişkin emsal mahkeme kararlarının bulunduğunu belirterek kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Construction ... vekili cevap dilekçesinde; davacının İŞKUR ... sözleşmesi ile belirli süreli olarak istihdam edildiğini, Rusya Fedarasyonu kanunlarının uygulanması gerektiğini, projenin sona ermesi nedeniyle ... sözleşmesinin sona erdiğini, müvekkilinin Rusya'da inşaat alanında proje bazında çalıştığını, işçilerle belirli süreli sözleşme yapıldığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamadığını, davacının tüm alacaklarının ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Uluslararası İnşaat Yatırım San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkil Şirket nezdinde çalışmasının bulunmadığını, işin yapıldığı yer mahkemesinin yetkisinin tanınarak Mahkemenin dosyaya yabancı hukuk ve yabancı mahkemenin yetkisi nedeniyle bakmaması gerektiğini, davacının iddia ettiği ücretin fahiş miktarda olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 23. ... Mahkemesinin 07.12.2018 tarihli ve 2016/1548 Esas, 2018/780 Karar sayılı kararı ile; yapılan yargılama sonucunda toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, yazılı gerekçe ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 12.10.2021 tarihli ve 2019/1335 Esas, 2021/2460 Karar sayılı kararı ile; davalılar vekillerinin aylık ücrete yönelik istinaf başvurularının kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 01.03.2022 tarihli ve 2022/707 Esas, 2022/2694 Karar sayılı ilâmı ile; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında davacının Rusya'da yaptığı çalışmalar yönünden taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan dava konusu alacakların ait olduğu çalışma dönemi hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, hâl böyle olunca gerekirse Rusya hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sırasında davalılar vekillerince sözlü ve yazılı beyanları ile dosyadaki uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasının talep edildiği, bu durumda bozma kararı içeriği ve usuli kazanılmış hak ilkesi dikkate alınarak 12.10.2021 tarihli karar gibi hüküm kurulduğu gerekçesiyle bozma öncesinde olduğu gibi davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri ve katılma yoluyla davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Construction ... vekili temyiz dilekçesinde; davacının belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığını, çalıştığı ülke kanunları uyarınca alacaklarının ödendiğini, belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığından davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamadığını, davacının hizmet süresinin hatalı tespit edildiğini, ücret miktarının hatalı tespit edildiğini, davacının yurt dışında çalışmasına göre ücretin brüt ücrete çevrilmesinin hatalı olduğunu, giydirilmiş ücretin hatalı tespit edildiğini, tanık beyanlarının hükme esas alınamayacağını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Uluslararası İnşaat Yatırım San. ve Tic. AŞ vekili temyiz dilekçesinde; müvekkili Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, davacının müvekkili Şirket çalışanı olmadığını, belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığından kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, ücret miktarının hatalı tespit edildiğini, giydirilmiş ücretin hatalı tespit edildiğini, yabancı para üzerinden kıdem tazminatı talep edilemeyeceğini, hizmet süresinin hatalı tespit edildiğini, davacının yurt dışında çalışmasına göre ücretin brüt ücrete çevrilmesinin hatalı olduğunu, tanık beyanlarının hükme esas alınamayacağını, indirim oranının yetersiz olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
3. Davacı vekili katılma yoluyla temyiz dilekçesinde; ücretin bordrolara göre belirlenmesinin hatalı olduğunu, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil alacaklarının gerçek ücret üzerinden hesaplanması gerektiğini, davalılar lehine vekâlet ücretine hükmedilmesinin hakkaniyet ilkesine aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; ... sözleşmesine uygulanacak hukuk noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şöyledir:
"(1) Hâkim, ... kanunlar ihtilâfı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku re’sen uygular. Hâkim, yetkili yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını isteyebilir.
(2) Yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tüm araştırmalara rağmen tespit edilememesi hâlinde, ... hukuku uygulanır.
"
3. 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
(3) Hukuk seçimi taraflarca her zaman yapılabilir veya değiştirilebilir. Sözleşmenin kurulmasından sonraki hukuk seçimi, üçüncü kişilerin hakları saklı kalmak kaydıyla, geriye etkili olarak geçerlidir.
..."
4. 5718 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
" (1) ... sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
..."
5. 26.08.1975 tarihli ve 15338 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi.
6. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün 01.03.2008 tarihli ve 67/1 sayılı, "Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması" konulu Genelgesi.
3. Değerlendirme
1. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Bozma ilâmına uyulduğunda, bozma kararı lehine olan taraf için usuli kazanılmış hak oluşturduğundan, Mahkemece bozma gereklerinin yerine getirilerek karar verilmesi zorunludur.
2. Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan hukuk seçimi yapılan çalışma dönemi hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiğine ilişkin Dairemizin bozma ilâmı sonrasında, davalılar vekilleri yazılı ve sözlü beyanlarında uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasını talep etmiş, davacı vekili tarafından da ... hukuku uygulanarak davanın kabulüne karar verilmesi talep edilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına rağmen ... hukukuna göre yargılama sonuçlandırılmıştır.
3. Kararın İlgili Hukuk bölümünün (3) numaralı paragrafında yer verilen 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin üçüncü fıkrası Dairemizce, davanın esasına girilinceye kadar tarafların hukuk seçimi yapmasının ya da değiştirmesinin mümkün olduğu şeklinde değerlendirilmiştir. Davanın esasına girilinceye kadar ifadesinden anlaşılması gereken ise cevap dilekçesinde bu konuda bir itiraz ileri sürülmemiş ya da en geç ön inceleme aşamasında uygulanacak hukuk konusunda anlaşılmış olmasıdır.
4. Dosya kapsamına göre davalı tarafından sunulan cevap dilekçesinde dava konusu alacaklar hakkında yabancı hukukun uygulanması gerektiği savunulmuş olup yabancı hukuka yönelik yapılan bozma sonrası yargılamada tarafların ... hukukunun uygulanacağı konusunda anlaşması, davanın esasına girilmiş olduğundan geçerli değildir. Bu durumda bozma ilâmının gereğinin yerine getirilmesi gerekir. Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına karar verildiği hâlde bozma kapsamı yerine getirilmeksizin karar verilmesi hatalı olup 01.03.2022 tarihli bozma gereğinin yerine getirilmesi için hükmün ikinci kez bozulması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.