"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/764 E., 2023/914 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/507 E., 2023/92 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan ilk yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 23.09.2021 tarihli ve 2020/437 Esas, 2021/1119 Karar ... kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 27.04.2022 tarihli 2021/2374 Esas, 2022/877 Karar ... kararı ile arabuluculuk son tutanak tarihi ile hesaplamaya esas alınan son tarih arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartının yerine getirilip getirilmediği irdelenmeksizin karar verilmesinin hatalı bulunduğu gerekçesi ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı Üniversite Rektörlüğüne bağlı olarak sosyal tesislerde işçi statüsünde çalıştığını, ... Kooperatif, Ticaret, Eğitim ve Büro İşçileri Sendikasına (Koop-... Sendikası) üye olduğunu, Sendikanın tarafı olduğu ve davalı işyerinde uygulanan olan toplu ... sözleşmesi kapsamında çalışmasına rağmen hiçbir sebep gösterilmeksizin toplu ... sözleşmesinden yararlandırılmadığını, bu nedenle düşük ücret aldığını ve toplu ... sözleşmesi ile öngörülen sosyal yardımlardan istifade edemediğini ve hak kaybına uğratıldığını, davalıya karşı aynı konuda daha önce açılan emsal davalarda müvekkili ile aynı konumda bulunan işçiler lehine verilen kararların temyiz incelemesinden geçerek kesinleştiğini belirterek toplu ... sözleşmesinden kaynaklı ücret zammı, ikramiye alacağı, ilave tediye alacağı, yemek yardımı, sosyal yardım, giyim ve koruma malzemesi yardımı, aile ve çocuk yardımı, denge ödeneği alacağı ile aile ve çocuk yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının asıl işvereninin Sosyal Tesisler Müdürlüğü olması nedeniyle davanın öncelikle husumet yönünden reddi gerektiğini, talep konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, ülkemizde sosyal tesislerin kamu personeline veya kapasitesi ölçüsünde kamu personeli olmayan kişilere hizmet vermek üzere eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, lokal, kreş ve çocuk bakım evi, spor başlığı altına açılan ve işletilen kendine münhasır yerler olduğunu, sosyal tesislerin personelini kendisinin istihdam ettiğini, bu nedenle ... başına işveren olarak değerlendirilmeleri ve dava taraf yetkilerinin bulunduğunun kabul edilmesi gerektiğini, ... Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Tesisler İktisadi Yönergesi'nde, tesislerin personel ücretleri de dâhil olmak üzere tüm giderlerini kendisinin karşılayacağının açıkça belirtildiğini, davalı ile Koop-... Sendikası arasında 21.01.2020 tarihinde ... ve Bağlı İşyerleri Toplu ... Sözleşmesi imzalandığını, söz konusu toplu ... sözleşmesinin "Taraflar-tanımlar" başlıklı 1 inci maddesinde toplu ... sözleşmesinden yararlanabilecek üyelerin “Kurum işyerlerinde çalışmaları Hazine ve Maliye Bakanlığınca uygun görülenler (daimi işçiler ile çalışmaları Bakanlıkça vize edilenler) ve kanunen işçi sayılan Koop-... üyeleri” şeklinde yazılarak kapsamın belirlendiğini, sosyal tesislerin çalıştırdığı işçilerin daimi işçi ya da çalışmaları Hazine ve Maliye Bakanlığınca vize edilen işçi statüsünde olmadıklarını, kapsam dışı bırakılan bu işçilerin sendika üyesi olup olmamalarının bir önemi olmaksızın toplu ... sözleşmesinden faydalanamayacaklarını, sosyal tesislerin işletme giderleri için ilgili kurum ve kuruluşların bütçesinden herhangi bir katkı sağlanmasının söz konusu olamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 15.02.2012 tarihinde davalı Üniversitenin Sosyal Hizmetler Biriminde çalışmaya başladığı ve hâlen aynı işyerinde çalışmaya devam ettiği, davacının ilk olarak 09.04.2015 tarihinde ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda faaliyet gösteren Koop-... Sendikasına üye olduğu ve 15.01.2018 tarihinde çekilme nedeniyle üyeliğinin düşürüldüğü, son olarak 08.05.2018 tarihinde aynı sendikaya tekrar üye olduğu ve üyelik kaydının Koop-... Sendikası tarafından 21.05.2018 tarihinde davalı işverene bildirildiği, davalı ile Sendika arasında 24.03.2014 tarihinde imzalanan 01.01.2014 - 31.12.2015 yürürlük tarihli, 13.01.2016 tarihinde imzalanan 01.01.2016-31.12.2017 yürürlük tarihli, 01.03.2018 tarihinde imzalanan 01.01.2018-31.12.2019 yürürlük tarihli ve 21.01.2020 tarihinde imzalanan 01.01.2020-31.12.2021 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmeleri bağıtlandığı, davalı tarafça her ne kadar iktisadi işletmede çalışan davacının toplu ... sözleşmelerinden yararlanamayacağı yönünde itirazda bulunmuşsa da Mahkemenin, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi İşletme Müdürlüğünün yürüttüğü işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 No.lu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkoluna girdiğinin tespitine yönelik verdiği 12.03.2018 tarihli ve 2017/781 Esas, 2018/171 Karar ... kararının, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 13.12.2018 tarihli ve 2018/16061 Esas, 2018/27118 Karar ... ilâmıyla onanarak kesinleşmiş olduğu, dolayısıyla davacının toplu ... sözleşmelerinden yararlanabileceği, 01.01.2014-31.12.2015 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesi akdedildiği tarihte sendika üyesi olmadığından bahse konu tarihler arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlamayacağı, 01.01.2016-31.12.2017 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinden üyeliğinin davalı işverene bildirildiği 01.....2016 tarihinden itibaren yararlanabileceği, 01.01.2018-31.12.2019 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesi imzalandıktan sonra davacı sendikaya üye olduğundan ve üyeliğinin 21.05.2018 tarihinde davalıya bildirildiği anlaşıldığından üyeliğinin davalı işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanabileceği, 01.01.2019-31.12.2021 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesi imzalandığı tarihte davacı sendika üyesi olduğundan bahse konu tarihler arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden de yararlanabileceği, hükme esas alınan bilirkişi ek raporunda ayrıntılı olarak hesaplama yapılan miktarlar üzerinden, davacının 01.01.2018-31.12.2019 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinden üyeliğinin davalı işverene bildirildiği 21.05.2018 tarihinden itibaren yararlanabileceği göz önünde bulundurularak ve arabuluculuk son tutanak tarihinden sonraki dönem bakımından dava şartının yerine getirilmediği gözetilmek suretiyle resen yapılan hesaplama doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvurusunda; cevap dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek ve davacının sendika üyeliğine dair müvekkili Kurumda hiçbir bilgi ve belgenin bulunmadığını, Yargıtay kararlarında toplu ... sözleşmesinin kapsamına kimlerin gireceği ve girmeyeceği ve kapsam dışı bırakılacağının sözleşme taraflarınca kararlaştırılabileceğinin kabul edildiğini, kapsam dışı bırakılan işçilerin toplu ... sözleşmesinden yararlanamayacağına, kapsam dışı personelin toplu ... sözleşmesinin bir kısım haklarından yararlandırılmasının, öteki haklardan da yararlandırılmasını gerektirmeyeceğine ve sendika üyesi olmayan kapsam dışı işçilerin, dayanışma aidatı ödeyerek dahi toplu ... sözleşmesinden yararlanmalarının mümkün olmadığına hükmedildiğini, davacının toplu ... sözleşmesi kapsamında olmadığı için toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacakları almaya hak kazanamadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı vekilince davalı Üniversitenin, "... toplu ... sözlemesinin 4 üncü maddesi uyarınca, davalı işyeri ve işyerine bağlı birim ve eklentilerde çalışanları yürürlükteki toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiği, davalı işverenliğin keyfi davranmakla davacıyı toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlandırmadığının ...” iddia edildiği; davalı tarafça, "... toplu ... sözleşmesinin 1 inci maddesinde yer verilen tanımlarda Kurum işyerlerindeki çalışmaları Maliye Bakanlığınca uygun görülenler ve kanunen işçi sayılan Koop-... üyelerinin üye olarak tanımlandığı bu hükmün önceki toplu ... sözleşmelerinde de yer aldığı, anılan toplu ... sözleşmesilerinin 4 üncü maddesi hükmünün ... bu tanım içerisinde yer alan ve sendika üyesi işçileri uygulanabileceği, davacının Üniversitenin İktisadi İşletmesi olan Sosyal Tesislerde ... sözleşmesi ile asgari ücret karşılığı garson olarak çalıştığı, İktisadi işletmede çalışanların kurum işçisi olmadıkları ayrıca Maliye Bakanlığının vize tanıdığı işçi niteliği'nde de olmadıklarının ..." savunularak davanın reddinin talep edildiği, dosya kapsamına göre davalı Üniversite tarafından kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi işletme tarafından yürütülen işlerin Üniversitenin diğer işyerleri ile aynı işkoluna girdiğinin kesinleşen mahkeme kararı ile sabit olduğu, söz konusu işyerinin İşçi Sendikası ile davalı Üniversite arasında yapılan işletme toplu ... sözleşmesinin kapsamında olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesindeki itirazlarını tekrar ederek ve resen gözetilecek nedenlerden Bölge Adliye Mahkemesinin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davalı Üniversite İktisadi İşletme Müdürlüğünce işletilen sosyal tesislerde işçi olarak çalışan davacı işçinin, üyesi bulunduğu Koop-... Sendikası ile davalı Üniversite arasında imzalanan, davalı Üniversite ile bağlı işyerlerinde çalışan işçileri kapsayan toplu ... sözleşmelerinden yararlanıp yararlanamayacağı ve hükmedilen alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ile alacakların ispatı konularına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi.
3. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 13.12.2018 tarihli ve 2018/16061 Esas, 2018/27118 Karar ... kararı.
4. Dairemizin İktisadi İşletme Müdürlüğünce işletilen sosyal tesislerde çalışan işçiler bakımından işçilik alacaklarından ilgili Üniversitenin de sorumlu olacağı yönündeki 27.12.2021 tarihli ve 2021/11288 Esas, 2021/16911 Karar ... ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.