"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TARİHİ : 30.10.2014
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma ilâmına karşı direnilmiştir.
Direnme kararının süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Mahkemenin 26.03.2018 tarihli ek kararı ile davalı vekilinin temyiz talebinin reddine karar verilmiştir.
Ek kararın süresi içerisinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince ek kararın usul ve kanuna aykırı olduğu gerekçesiyle dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca direnme kararının yerinde olduğu, bozma nedenine göre hüküm altına alınan alacak miktarlarına ilişkin temyiz incelemesi yapılmadığından bu yönden inceleme yapılmak üzere dosya Dairemize gönderilmiştir.
Dairemizce Mahkeme kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunduğunu, müvekkilinin davalılardan ... Belediye Başkanlığına bağlı beton işletmesinde beton pompa operatörü olarak 08.00-22.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını, ... bayram ve genel tatil günlerinde de çalışmasına rağmen ücretlerinin ödenmediğini, 2013 yılının Eylül ayından itibaren toplu konut inşaatı devam ettiği ve bu dönemde beton işi artış gösterdiğinden 2013 Eylül ile 2014 Nisan ayları arasında 08.00-00.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını ancak fazla çalışma ile hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini, müvekkilline bazı dönemlerde 08.00-17.00 saatleri arasında çalıştığına ilişkin bir kısım puantaj kayıtlarının işten çıkartılma baskısıyla zorla imzalatıldığını, çalıştığı süre içerisinde yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, ... sözleşmesinin 30.09.2014 tarihinde davalı işverenler tarafından haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin, fazla çalışma, genel tatil ile hafta tatili ücreti alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davada taraf sıfatının bulunmadığını, hizmet alımına ilişkin yapılan ihaleler sonucunda ihaleyi kazanan şirketlerle belirli süreli sözleşmeler imzalandığını, davacının ... sözleşmesi de sürenin sonunda kendiliğinden sona ereceğinden kıdem ve ihbar tazminatları talebinde bulunmasının mümkün olmadığını, davacının tüm alacaklarının ödendiğini, davanın zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Kardeşler Deri Gıda Temizlik ... İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. (... Kardeşler Ltd. Şti.) vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirkette yalnızca üç ay çalışan davacının davalı Belediyenin kadrolu işçisi gibi çalıştırıldığını, işçilerin hâkimiyetlerinin, işe alımlarının, işten çıkartılmalarının, izinlerinin ve tüm işlemlerinin davalı ... tarafından yapıldığını, bu sebeple Belediyenin sorumluluğuna gidilmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 31.05.2016 tarihli ve 2014/438 Esas, 2016/212 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, 25.04.2009-30.09.2014 tarihleri arasında çalışan davacının ... sözleşmesi haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğinden kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazandığı, fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacakları yönünden davacı tanıklarının davalı işverene karşı derdest davalarının olması karşısında kendi lehlerine beyanda bulunma ihtimallerinin söz konusu olduğu dikkate alınarak hesaplanan alacak kalemlerinden %50 oranında indirim yapılmasının uygun olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 11.04.2017 tarihli ve 2016/33080 Esas, 2017/8234 Karar sayılı ilâmı ile; davalı ... Kardeşler Ltd. Şti. vekilinin temyiz talebi yönünden yapılan değerlendirmede yedi günlük kesin süre içerisinde eksik harcın yatırılmadığı gerekçesi ile temyiz talebinin reddine karar verilmiş olup davalı ... vekilinin temyizi yönünden ise davacı tanıklarının davalı aleyhine dava açtıkları ve davacı ile menfaat birliği içinde oldukları anlaşıldığından ve dosyada tanık anlatımından başka da delil bulunmadığından fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacaklarının somut, inandırıcı ve yeterli delillerle ispatlanamaması sebebiyle reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Direnme Kararı
1. Mahkemenin 27.09.2017 tarihli ve 2017/254 Esas, 2017/156 Karar sayılı kararı ile; dinlenen davacı tanıklarının davalı aleyhine dava açtıkları ve davacı ile menfaat birliği içinde oldukları anlaşılmış ise de tanıkların beyanlarının ayrı ayrı şahsi olarak değerlendirilmesi gerektiği, mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 254 üncü maddesi ile 6100 sayılı Kanun'un 255 inci maddesi uyarınca aksine ciddi ve inandırıcı delil ve olaylar bulunmadıkça asıl olanın tanıkların gerçeği söyledikleri, akrabalık veya diğer bir yakınlığın başlı başına tanık beyanını değerden düşürücü bir sebep sayılamayacağı, aynı ilkelerin Hukuk Genel Kurulunca da benimsendiği, ... hukukundan ve işyerinden kaynaklanan özel durumların da değerlendirilmesi gerektiği, zira beş işçi çalıştıran bir işyerinde bu işçilerin üç tanesinin ... sözleşmesinin feshedildiği durumda genellikle her üç işçinin de işçilik alacakları istemiyle dava açmaları durumunda diğer iki işçinin tanıklığına başvurmaktan başka yol kalmadığı, aynı işyerindeki çalışma şartlarının aynı işi yapan bir başka yerde çalışan işçinin tanıklığı ile tespit edilemeyeceği, işe hâlâ devam eden işçiler ise işveren himayesinde olduklarından davacı tarafından tanık olarak gösterilemeyeceği, diğer işçilerin de bir başka dava ile davalıya karşı husumet yöneltmiş olmakla kayıt dışı birtakım çalışmaların tespitinin mümkün olmayacağı, bu durumun da hak arama özgürlüğünü işçi aleyhine kısıtlayacağı, salt davalı ile davası olduğu için bir işçiyi aynı mahiyetteki bir diğer işçinin davasında tanık olarak dinlememenin yargılamayı zorlaştıracağı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
2. Direnme kararının süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Mahkemenin 26.03.2018 tarihli ek kararı ile davalı vekilinin temyiz talebinin süre aşımı yönünden reddine karar verilmiştir.
C. Gönderme Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen ek kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz talebinde bulunulmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 19.....2018 tarihli ve 2018/8562 Esas 2018/15153 Karar sayılı ilâmı ile; Davalı ... vekiline gerekçeli kararın ....03.2018 tarihinde tebliğ edildiği, kararın kanuni süresi içerisinde 07.03.2018 kararın tarihinde temyiz edildiği, temyiz süresinde olduğundan davalı ... vekilinin direnme kararına yönelik temyiz isteminin reddine dair tesis edilen ek karar usul ve kanuna aykırı olduğu; esas yönünden yapılan değerlendirmede ise salt husumetli tanık beyanlarıyla sonuca gidilemeyeceği kuralı saklı kalmak üzere, bahsi geçen davacı tanıklarının dava dosyalarının celp edilerek, çalışma düzenine yönelik kabullerin incelenmesi ve yapılacak karşılaştırma ile bir sonuca gidilmesi gerektiği, kararın bu gerekçe ile bozulması gerekirken, redde yönelik bozma gerekçesi tesis edilmesinin hatalı olduğu, Mahkemenin direnme kararınin değişik gerekçe ile bozulması gerektiği gerekçesiyle dosyanın Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
Dairemizin 21.04.2016 tarihli ve 2016/12611 Esas, 2016/10120 Karar sayılı ilâmı ile; davacının 01.01.2009-01.04.2010 tarihleri arasındaki fazla çalışmaların hesaplanıp sözleşmedeki hüküm uyarınca düşümü yapıldıktan sonra kalan fazla çalışma ücreti alacağına karar verilmesi gerektiği, direnmenin yerinde olmadığı anlaşıldığından, temyiz incelemesinin yapılmak üzere dosyanın 5521 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu’nun geçici ek 2 nci maddesi uyarınca yetkili ve görevli Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Hukuk Genel Kurulu Kararı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı ilâmıı ile; fazla çalışma yaptığını, hafta tatili ile genel tatil günlerinde çalıştığını iddia eden davacı işçinin, bu çalışmalarını ispat bakımından tanık deliline dayandığı ve dinlettiği tanıkların da kendi beyanlarından davalı aleyhine açtıkları davalarının bulunduğu anlaşılmış ise de tanık beyanlarının diğer yan delillerle birlikte değerlendirilerek sonuca gidilmesi gerektiği, dosya kapsamında, dava dilekçesi ekinde sunulan ve bir kısım işçilerin isimleri ile çalıştığı bölümlerin yazıldığı listede davacının beton ekibinde çalıştığı, arıza durumlarında işçilerin işe gelmek zorunda olduğu, hiçbir şekilde mazeretin kabul edilmeyeceğinin belirtildiği, 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin ... sözleşmelerinde personelin istendiğinde fazla çalışma yapmayı, ... bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayı kabul ettiği, 2012 ve 2013 yıllarına ilişkin dosyaya sunulan hizmet alım sözleşmelerinde, sözleşmenin eki niteliğinde, idari şartnamelerinde de işçilere yaptırılacak fazla çalışma saatleri yazıldıktan sonra fazla çalışma ücretinin teklif fiyata dâhil giderler arasında düzenlendiği, fazla çalışmaya karşılık bir adet izin kâğıdının bulunduğu, dosya kapsamında yer alan yukarıda sözü edilen yan deliller ve yapılan işin niteliği hep birlikte değerlendirildiğinde davacının fazla çalışma yaptığını, hafta tatili ile genel tatil günlerinde çalıştığını ispatladığı, belirtilen değişik gerekçe ve nedenler ile direnme kararı yerinde olduğu belirtilmiş; ancak Özel Dairece bozma nedenine göre hüküm altına alınan alacakların miktarlarına ilişkin temyiz incelemesi yapılmadığından, bu yönde inceleme yapılmak üzere dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
E. İkinci Bozma Kararı
Dairemizin 03.04.2023 tarihli ve 2023/2908 Esas, 2023/4841 Karar sayılı ilâmı ile; dinlenen davacı tanıklarının ise davalı işverene karşı işçilik alacakları ile ilgili dava açtıkları anlaşılmakta ise de Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı ilâmında belirtildiği üzere yan deliller, dinlenen tanık beyanları ve tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacının tüm çalışma süresi boyunca ayda iki hafta tatilinde çalıştığı; ayrıca 2013 yılı Eylül ve 2014 yılı Nisan ayı arasındaki çalışma döneminde 08.00-23.00 saatleri arasında çalışma yaptığının kabulü ile fazla çalışma ücreti ile hafta tatili ücreti alacaklarının hesaplanmasının dosya kapsamı ve yapılan işin niteliğine uygun düşeceği, diğer yandan davacının 07-08.01.2013 tarihlerinde iki günlük izni fazla çalışmalarına karşılık kullandığı anlaşıldığından söz konusu izin belgesinin de fazla çalışma ücreti alacağının hesabında değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı doğrultusunda kapsama alınan 24.08.2023 tarihli ek bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili; davacının Belediye işçisi olmadığından davanın husumetten reddi gerektiğini, davacının belirli süreli ... sözleşmesi ile istihdam edildiğindne ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının çalışırken ödendiğini, davacının söz konusu alacaklarını yazılı delillerle ispat etmesi gerekirken husumetli tanık beyanları ile ispat etmesinin mümkün olmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatı ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedinci fıkrası ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 nci maddesi hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararında, Mahkemece verilen ilk kararın ve direnme kararının ... Kardeşler Ltd. Şti. Tarafından temyiz edilmediği, bu sebeple davalı Şirket yönünden ilk kararın 31.05.2016 tarihinde kesinleştiği ve davacı açısından usuli kazanılmış hak oluşturduğu kabul edilmiştir. Mahkemenin 31.05.2016 tarihli kararı davalı ... vekilinin yanı sıra davalı ... Kardeşler Ltd. Şti. tarafından da temyiz edilmiş olup Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 11.04.2017 tarihli kararı ile yedi günlük kesin süre içerisinde eksik harcın yatırılmadığı gerekçesi ile davalı Şirket vekilinin temyiz talebinin reddine karar verilmiştir. Mahkemenin 27.09.2017 tarihli direnme kararı ise davalı ... Kardeşler Ltd. Şti. Tarafından temyiz edilmemiştir.
3. Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının gerekçesinde ayrıca fazla çalışma ücreti ile hafta tatili ücreti alacakları yönünden davalı ... Kardeşler Ltd. Şti.'nin sorumlu olduğu miktarın 31.05.2016 tarihli kararda belirtilen şekilde olduğu, ayrıca davacı lehine vekâlet ücreti ve yargılama gideri hesaplanırken de söz konusu Şirket bakımından 31.05.2016 tarihli kararda aleyhine hükmedilen tutarların dikkate alındığı ifade belirtilmiştir. Ancak Mahkemenin hüküm fıkrasında davalı Şirketin işçilik alacaklarından sorumlu olduğu miktarlar ayrıca belirtilmeksizin bozma ilâmı ile ortadan kaldırılan karara atıf yapılmak suretiyle "davalı ... Kardeşler şirketinin tanzim sorumluğunun, ilk kararı temyiz etmediği için hakkında kesinleşmiş olan ilk karar (31.05.2016 tarihli karar) çerçevesinde yerine getirilmesine" şeklinde hüküm kurulmuş olması hatalı olmuştur.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı tarafın Mahkeme kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının, hüküm fıkrasının (3), (4), (5) numaralı bentlerinde yer alan "davalı ... Kardeşler şirketinin tanzim sorumluğunun, ilk kararı temyiz etmediği için hakkında kesinleşmiş olan ilk karar (31.05.2016 tarihli karar) çerçevesinde yerine getirilmesine," ibaresinin çıkartılarak yerine; (3) numaralı bent için "davalı ... Kardeşler Ltd. Şti.'nin 27.09.2017 tarihli kararı temyiz etmediği hususu dikkate alındığında tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla 35.066,71 TL brüt fazla çalışma ücreti alacağından sorumlu olduğunun kabulü ile 35.066,71 TL'nin 2.000,00 TL’lik kısmının dava tarihi olan 30.10.2014 tarihinden itibaren, bakiyesinin ise ıslah tarihi olan 08.03.2016 tarihinden itibaren işleyecek bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalı Şirketten tahsiline" ibaresinin yazılması suretiyle;
(4) numaralı bent için "davalı ... Kardeşler Ltd. Şti.'nin 27.09.2017 tarihli kararı temyiz etmediği hususu dikkate alındığında tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla 19.559,67 TL brüt hafta tatili ücreti alacağından sorumlu olduğunun kabulü ile 19.559,67 TL'nin 1.000,00 TL’lik kısmının dava tarihi olan 30.10.2014 tarihinden itibaren, bakiyesinin ise ıslah tarihi olan 08.03.2016 tarihinden itibaren işleyecek bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalı Şirketten tahsiline" ibaresinin yazılması suretiyle;
(5) numaralı bent için "davalı ... Kardeşler Ltd. Şti.'nin 27.09.2017 tarihli kararı temyiz etmediği hususu dikkate alındığında tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla 883,... TL brüt genel tatil ücreti alacağından sorumlu olduğunun kabulü ile 883,... TL'nin 200,00 TL’lik kısmının dava tarihi olan 30.10.2014 tarihinden itibaren, bakiyesinin ise ıslah tarihi olan 08.03.2016 tarihinden itibaren işleyecek bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalı Şirketten tahsiline" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
27.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.