"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/148 E., 2023/251 K.
DAVA TARİHİ : 29.12.2014
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında Mahkemede görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Antalya Su ve Atık Su İdaresi Genel Müdürlüğü ( ASAT) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili davacının, davalı Antalya Su ve Atık Su İdaresi Genel Müdürlüğüne (ASAT) devredilen Manavgat Çevre Koruma Turizm Alt Yapı Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğinin (MATAB) ihale yolu ile hizmet aldığı alt işverenler nezdinde Manavgat Kaymakamlığı lojmanında 04.12.2009 tarihinden itibaren bahçıvan olarak çalıştığını, son alt işvereninin davalı ... ... Temizlik Şirketi olduğunu, davacı işçinin son dönem ücretinin banka hesabına yatırılmaması nedeniyle devreden Kuruma başvurması üzerine 31.03.2014 tarihinde davalı Şirketin ihale sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle iş sözleşmesinin feshedildiği ancak kendisine bilgi verilmesinin unutulduğu hususlarının söylendiğini, bu açıklamalara göre davacının iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğinin sabit olduğu ileri sürülerek davacının kıdem ve ihbar tazminatı, son 45 günlük çalışması karşılığı ücreti, yıllık izin ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ASAT Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; davacının eski çalıştığı Kurum olan MATAB’ın 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı Kanun) gereğince “temiz su ve atık suya ait olan” hak, alacak her türlü taşınır ve taşınmaz malları ile fiili olarak yaptıkları işlere göre personeliyle birlikte müvekkili ASAT Genel Müdürlüğüne devredildiğini, ancak diğer işlerde tüzel kişiliğini kaybetmediğini, 6360 sayılı Kanun'dan sonra da iş ve işlemlerine devam ettiğini, davacının bahçıvan olması sebebiyle husumeti MATAB’a yöneltmesi gerektiğini, davacının çalıştığı döneme ilişkin hiçbir belge bulunamadığını, davacının çalıştığı iş kolunun Kurumları’nın faaliyetiyle ilgili olmadığını, davacının özlük haklarını hangi kurumdan talep etmesi gerektiğinin araştırılması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... ... Temizlik Ltd. Şti vekili cevap dilekçesinde; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, iş sözleşmesinin feshedilmediğini, ihalenin 31.03.2014 tarihinde son bulduğunu, davacının müvekkili Şirketten ayrıldıktan sonra Manavgat Belediyesinde çalışmasını sürdürdüğünü, davacının ihaleyi alan şirketle yeni hizmet sözleşmesi imzaladığını, fiilen aynı işyerinde çalışmaya devam ettiğini, Yargıtayın yerleşik içtihatlarına göre kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin hakkının doğmadığını, davacının 15.05.2014 tarihine kadar çalıştığını ispat etmesi gerektiğini, asıl işverenin Manavgat Belediyesi olduğunu, davacının Manavgat Belediyesi tarafından işten çıkarıldığını, feshe bağlı alacaklarından son alt işveren şirketin sorumlu olduğunu beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 12.11.2021 tarihli ve 2021/745 Esas, 2021/178 Karar kararı ile; davacının 04.12.2009 ile 10.05.2014 tarihleri arasında asıl işveren MATAB'ın ihale yolu ile hizmet satın aldığı alt işveren şirketler nezdinde en son alt işveren davalı ... ... Temizlik Şirketi bünyesinde olmak üzere çalıştığı, davacının son brüt aylık ücretinin 2.251,43 TL olduğu, davacının iş sözleşmesinin 31.03.2014 tarihinde davalı Şirket tarafından haklı bir sebep olmadan feshedilmesi nedeniyle davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacıya işten çıkışı bildirilmediği için davacının aynı işini 10.05.2014 tarihine kadar yapmaya devam ettiği, davalı ASAT’a devredilen davacının bu çalışması nedeniyle davalı ASAT bünyesindeki çalışmasının 10.05.2014 tarihine kadar sürdüğü ve ASAT'ın kıdem tazminatının tamamından, davalı ... ... Temizlik Şirketinin ise ihale süresinin sona ermesi nedeniyle davacının işten çıkışının yapıldığı 31.03.2014 tarihine dek olan dönemle sorumlu olduğu, ihbar tazminatı ile yıllık izin ücreti alacaklarından her iki davalının müşterek ve müteselsilen sorumlu oldukları, davacının fazladan 40 günlük çalışmasına ait ücret alacağından sadece davalı ASAT'ın sorumlu olduğu, ulusal bayram ve genel tatil ücret alacaklarından ise davalıların kendi dönemleriyle sorumlu bulundukları gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ASAT vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 17.12.2020 tarihli ve 2017/840 Esas, 2020/18931 Karar sayılı ilâmı ile; Mahkeme tarafından davacının asıl işveren olan ve davalı ASAT'a devredilen MATAB'da en son alt işveren davalı ... ... Temizlik Şirketi bünyesinde çalıştığı belirtilerek talep edilen alacaklar yönünden hüküm kurulmuş ise de; davalı ASAT Genel Müdürlüğü vekilinin davacının eski çalıştığı Kurum olan MATAB'ın 6360 sayılı Kanun gereğince “temiz su ve atık suya ait olan hak, alacak her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve fiili olarak yaptıkları işlere göre personelleri ile birlikte ASAT Genel Müdürlüğüne devredildiği”, ancak tüzel kişiliğini kaybetmediği ve 6360 sayılı Kanun'dan sonra da iş ve işlemlerine devam ettiği, davacının fiilen yaptığı işin bahçıvanlık olması sebebiyle Kanun kapsamında devredilen işlerde çalışmadığı bu nedenle husumetin MATAB'a yöneltilmesi gerektiği, davacının çalıştığı işkolunun ASAT Genel Müdürlüğünün faaliyetiyle ilgili olmadığı yönündeki itirazların giderilmesine yönelik olarak araştırma yapılması gerekirken yapılmadığı ve davacının devredilen işçilerden olup olmadığının somut şekilde belirlenemediği, ayrıca her ne kadar davacı tarafından 04.12.2009-15.05.2014 tarihleri arasında 6360 sayılı Kanun gereğince temiz su ve atık suya ait olan hak, alacak her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve fiili olarak yaptıkları işlere göre personeli ile birlikte davalı ASAT Genel Müdürlüğüne devredildiği belirtilen Manavgat Çevre Koruma Turizm Alt Yapı Tesisleri Yapma ve İşletme Müdürlüğünün ihale ile hizmet satın aldığı şirketler nezdinde kesintisiz şekilde çalışıldığı iddia edilmekte ise de; hizmet dökümü cetvelinde görünen işverenlere ilişkin olarak dosyada bir bilgi bulunmadığından, bu çalışmalarının MATAB bünyesinde geçip geçmediğinin anlaşılamadığı, davacının hizmet süresinin usule uygun şekilde belirlenebilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumundan yukarıda belirtilen dönemlere ilişkin işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri istenmek suretiyle davacının bu dönemde hangi işverenler nezdinde çalıştığı tespit edilerek, söz konusu şirketler ile MATAB arasında hizmet alım sözleşmesi akdedilip akdedilmediğinin belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilamı doğrultusunda davacının sigorta hizmet dökümünde görünen işveren şirketlerle MATAB arasında yapılan hizmet alım sözleşmeleri dosyaya getirtilerek, davacı her ne kadar Manavgat Kaymakamlığı lojmanında bahçıvan olarak çalıştırılmışsa da "Su-Atık Su Arıtma Tesisleri Bakım Onarım, Yapım İşlerinde Personel Çalıştırılmasına İlişkin Hizmet Alım İhalesi" ile hizmet satın alınan şirketler bünyesinde çalışması nedeniyle davalı son alt işveren ... ... Temizlik Şirketinin, 6360 sayılı Kanun gereğince asıl işveren MATAB'ın temiz su ve atık suya ait olan hak, alacak her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve fiili olarak yaptıkları işlere göre personelleri ile birlikte devredilmesi nedeniyle davalı ASAT Genel Müdürlüğünün sorumlu bulundukları belirlenerek yeniden bozma öncesi verilen karar doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ASAT vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ASAT Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde; davalı ASAT Genel Müdürlüğünün 23.11.1981 günlü 17523 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayılı İSKİ Kanunu’nun ek 5 inci ve geçici 10 uncu maddesi hükümlerine dayanılarak 18.02.1995 gün ve 22206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 28.12.1994 gün ve 94/6576 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile ihdas edilen, müstakil bütçeli kamu tüzel kişiliğini haiz mahalli bir kamu kurum olduğunu, sözü edilen Kanun’un 21.maddesinin (a) bendi uyarınca; “İSKİ'nin görevleri için kullandığı taşınmaz malları, tesisleri, işlemleri ve faaliyetleri her türlü vergi resim ve harçtan muaftır” hükmü gereğince davalı Kurumun da her türlü harçtan muaf tutulması gerektiğini, yine Harçlar Kanunu’nun “Özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz” hükmü gereğince davalı ASAT Genel Müdürlüğü aleyhine harca hükmedilmesinin hatalı olduğunu, davacı ile davalı ASAT Genel Müdürlüğü arasında herhangi bir iş sözleşmesi bulunmadığını, 6360 sayılı Kanun gereğince sadece içme suyu ve kanalizasyon hizmetlerine ilişkin işlerin MATAB tarafından davalı ASAT Genel Müdürlüğüne devredildiğini, devreden kurumun tüzel kişiliğinin devam ettiğini, davacının ise bahçıvan olarak çalıştığı açık olmakla devredilen işlerde çalışmadığını belirterek Mahkeme kararının bozulmasını ve davanın ASAT Genel Müdürlüğü bakımından reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı işçinin alacaklarından davalı ASAT Genel Müdürlüğünün sorumluluğunun bulunup bulunmadığı, dava konusu alacak taleplerine hak kazanılıp kazanılmadığı ve davalı ASAT Genel Müdürlüğünün yargı harçlarından muaf olup olmadığı ile mirasçılar hakkında hüküm kurulması hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 6360 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesiç
3. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2, 6, 17, 32, 44, 47, 53 ve 59 uncu maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
4. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun ilgili hükümleri.
5. Dairemizin 28.02.2019 tarihli, 2017/9629 Esas, 2019/5129 Karar sayılı ilamı şöyledir.
"...Vergi ve harçlar yalnızca yasa ile konulur (ihdas edilir). Yine bir kişi ya da kurumun harçtan muaf olup olmayacağı, kişi ya da kurumlarca yapılan bir işlemin harçtan müstesna olup olmayacağı yalnız yasa ile düzenlenir. Harçlardan muafiyeti ya da istisnaları düzenleyen kanun, genel nitelikteki Harçlar Kanunu olabileceği gibi başkaca her hangi bir kanun da olabilir. Örneğin, bazı kamu kurumlarının kuruluş ve görevlerini düzenleyen özel kanunlarda, o kurumun yargılama harçlarından muaf olduğu, yine kurumun bazı işlemlerinin yargılama harçlarından müstesna olduğu yönünde düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere, bir kişi ya da kurumun harçtan muaf olup olmayacağı, kişi ya da kurumlarca yapılan bir işlemin harçtan müstesna olup olmayacağı yalnız yasa ile tespit edilebilir. Bir kişi ya da kurumun yargılama harçlarından muaf olabilmesi için muafiyeti düzenleyen yasada o kurumun "yargılama harçlarından muaf olduğu" açık ve net bir şekilde hüküm altına alınmalıdır. Vergi ve harçların yasallığı ilkesi bunu gerektirir. Her hangi bir yasada bir kurum ya da kişi yargılama harçları dışında çeşitli vergilerden ve harçlardan muaf tutulmuş olabilir, bu o kişi ya da kurumun yargılama harçlarından da muaf tutulduğu anlamına gelmez.
2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un 21'inci maddesinin "a)" fıkrasında, İSKİ'nin görevleri için kullandığı taşınmaz malları, tesisleri, işlemleri ve faaliyetlerinin her türlü vergi resim ve harçtan muaf olacağı belirtilmiş ancak kurumun yargılama harçlarından bu kapsamda temyiz harçlarından muaf olduğu yönünde bir düzenlemeye yasada ve ilgili maddede yer verilmemiştir.
Bakanlıklar tarafından çıkarılan düzenleyici işlemlerle (Yönetmelik, yönerge, genelge vb.) bir kişi ya da kurumun vergi ve harçlardan muaf tutulması mümkün değildir. Yine yargılama yetkisi bulunmayan Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanlıklarının bir kişi ya da kurumun yargılama harçlarından (ve temyiz harçlarından) muaf olduğu yönündeki görüşleri o kişi ya da kurumun yargılama harçlarından (ve temyiz harçlarından) muaf olduğunu göstermeyeceği gibi mahkemeleri de bağlamaz.
Bu nedenle, MESKİ, SASKİ, İSKİ, ASKİ, ASAT gibi büyükşehir belediyelerinin bünyelerinde bulunan, tüzel kişiliği haiz, su ve kanalizasyon işlerini yürüten idareler (Kurumlar) yargılama harçlarından ve bu kapsamda temyiz harçlarından muaf değildir.
Somut uyuşmazlık açısından yapılan tespit ve değerlendirmede, mahkemece kararı temyiz eden ve harçtan muaf olmayan davalı Antalya Büyükşehir Belediyesi Su Ve Atık Su İdaresi Genel Müdürlüğü'nden ( ASAT ) temyiz harçlarının alınmadığı anlaşılmıştır.
Bu nedenle, mahkemece kararı temyiz eden davalı Antalya Büyükşehir Belediyesi Su Ve Atık Su İdaresi Genel Müdürlüğü'nden (ASAT) temyiz harçlarının yukarıda yazılı usul ve esaslar dairesinde alınarak, buna dair belgelerin eklenerek gönderilmesi için dosyanın yerel mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE, 28.02.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ASAT Genel Müdürlüğü vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya kapsamından davacı işçinin bozma sonrası yargılama devam ederken 16.03.2021 tarihinde vefat ettiği anlaşılmaktadır. Davacı vekilince 02.07.2021 tarihinde yasal mirasçılara gösteren mirasçılık belgesi ile mirasçılardan alınan vekâletnamenin dosyaya sunulması karşısında Mahkemece 6100 sayılı Kanun'un 55 inci maddesi uyarınca yargılamaya devam edilmesi isabetlidir. Ancak gerek hak kazanılan alacaklar gerekse yargılama giderleri bakımından miras payları oranında mirasçılar hakkında hüküm kurulması gerekirken muris hakkında hüküm kurularak infazda tereddüt yaratılması hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ASAT Genel Müdürlüğünün diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ASAT Genel Müdürlüğünün Mahkeme kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının, hüküm fıkrasının (1), (2), (3), (4), (5), (8), (9) numaralı bentlerinde yer "davacıya" sözcüğünün çıkartılarak yerine "davacı mirasçılara miras payları oranında" ibarelerinin yazılması,
(7) numaralı bendi hükümden tümüyle çıkartılarak yerine "Sarf edilen 76,85 TL peşin harç, 252,11 TL ıslah harcı, 300,00 TL bilirkişi ücreti, 1.140,26 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı mirasçılara miras payları oranında verilmesine" ibarelerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine,Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,21.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.