"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2413 E., 2023/2352 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 5. ... Mahkemesi
SAYISI : 2023/91 E., 2023/341 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin faaliyet alanının ağaç işleme makineleri üretimi olduğunu, 08.03.2022 tarihinde bir kısım makine parçası ve malların eksik olduğunun gözlemlenmesi üzerine kamera kayıtlarının incelemesi sonucunda; gece fazla çalışma yapmak üzere işyerinde kalan davalıların, güvenlik kameralarından bir kısmını devre dışı bırakarak bir kısım makine parçasını kamyona yüklediklerinin tespit edildiğini, haklarında yapılan şikayet üzerine davalı ...'in suçlamaları kabul ettiğini, diğer davalı inkâr mahiyetinde ifade vermiş ise de kısmi olarak olaylara iştirak ettiğini beyan ettiğini, söz konusu emtia değerinin çok yüksek olduğunu, davalıların haksız eylemleri neticesi uğranılan zararın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; taraflar arasında işçi işveren ilişkisi bulunduğundan görevli mahkemesinin ... mahkemesi olduğunu ve davanın görevsiz mahkemede açılmış olduğundan görev itirazında bulunduklarını, davacının talepleri zamanaşımına uğramış olduğundan zamanaşımı def'inde bulunduklarını, hem kısmi hem belirsiz alacak olarak açılan davanın usulden reddi gerektiğini, davacının uğradığı zararı kalem kalem belirtmesine rağmen netice ve talep kısmında alacağın belirsiz alacak davası olduğunu beyan ettiğini, davalının iddia olunan hırsızlık olayına hiçbir şekilde karışmadığını, işyerinde hukuka aykırı bir eylemi olmadığını bu nedenle dava dilekçesinde yer alan farklı tarihlerde davalının işyerinden parça çıkarttığı iddialarını kesinlikle kabul etmediklerini, mahkemenin aksi kanaatte olunması hâlinde davada müşterek sorumluluk hükümleri uygulanması gerekmeyip, davalıların meydana gelen zarardan kusurları ve kendi payları oranında müşterek sorumlu olduklarını, davada taraf teşkilinin sağlanması amacıyla davacı tarafa süre verilmesini taraf teşkili sağlanamaması hâlinde davanın usulden reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı Uğurcan Arıcan vekili cevap dilekçesinde; davanın öncelikle görev, yetki, husumet yönüyle reddini talep ettiklerini, hakkındaki ceza soruşturmasını gerekçe göstererek
haksız şekilde işten çıkarıldığını, davalının yapılan işlerin resmi belgeye dayanarak yapıldığını zannettiğini, fatura ve diğer belgeleri kontrol etme görev ve sorumluluğu bulunmadığını, ortada bir zarar varsa bu zararın davalıdan istenmesinin mümkün olmadığını, davacının işyerinden kaybolduğunu iddia ettiği malzemelerin son derece ağır ve ancak forklift vasıtasıyla kamyona yüklenebilecek malzemeler olduğunu, davalının forklift kullanmayı bilmediğini, davacı tarafta bulunan özlük dosyasındaki belgeler de davalının forklift kullanma ehliyeti olmadığını, müvekkiline atfı kabil bir kusur bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 7036 ... ... Mahkemeleri Kanunu’nun (7036 ... Kanun) 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca işçilik tazminat ve alacaklarına ilişkin davalarda arabuluculuğa başvurulmasının dava şartı niteliğinde olup davacının arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanak aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorunda olduğu, bu zorunluluğa uyulması hâlinde Mahkemece davacıya son tutanağın bir haftalık kesin süre içerisinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderileceği, ihtarın gereği yerine getirilmezse; arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verileceğinin düzenlendiği, davalıların, davacı Şirket çalışanı oldukları ve eldeki davanın davalıların, davacıya Şirkete ait bir kısım malzemeyi çaldıkları iddiasına dayalı olarak davacı işverenin uğradığı zararın tazmini talebiyle açıldığı, her davanın açıldığı tarihe göre değerlendirilmesi gerektiği ve davanın açıldığı tarih itibarıyla zorunlu olarak arabulucuya başvuru şartı olduğu, mahkemenin görevsiz olması nedeniyle asliye hukuk mahkemesi tarafından dosyanın ... mahkemesine görevsizlik nedeniyle gönderilmesinin zorunlu arabuluculuk başvurusunu bertaraf etmeyeceği, dolayısıyla zorunlu arabucululuk başvurusunun davanın açıldığı 11.03.2022 tarihine göre değerlendirilmesinde zorunluluk bulunup Asliye Hukuk Mahkemesince verilen görevsizlik kararı üzerine dosyanın görevli ... mahkemesine gönderilmesinden sonra arabuluculuk dava şartı noksanlığının tamamlanmasının mümkün olmayacağı gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Asliye Hukuk Mahkemesinin görevsizlik kararı sonrası arabuluculuk işlemlerinin tamamlanarak buna ilişkin evrakın dosyaya sunulduğunu, daha Asliye Hukuk Mahkemesine başvurulmadan arabuluculuk işlemleri tamamlanmadığı için davanın usulden reddine dair verilen kararın hatalı olduğunu, konuya ilişkim emsal Yargıtay kararı incelendiğinde de görüleceği üzere, huzurdaki dava ile bire bir aynı olan uyuşmazlıkta; verilen görevsizlik kararı kesinleşmeden arabulucuya başvurulduğu ve son tutanağın bir örneğinin görevli asliye ticaret mahkemesinde davanın açıldığı tarihten önce sunulması hâlinde belirtilen dava şartının gerçekleşmiş kabul edileceğine dair karar verildiğini, usulden redde rağmen davalılar lehine vekâlet ücretine hükmedilmiş olmasının hukuka aykırı olduğunu, arabuluculuk son tutanağını dikkate almayan İlk Derece Mahkemesince arabuluculuk ücretinin hüküm altına alınmasının hatalı olduğunu, aynı arabuluculuk tutanağına göre yeni dava açılırsa o davada arabuluculuk ücretinin hüküm altına alınması gerektiğini beyanla İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafın öncelikle ... ... sözleşmesinden kaynaklanan davaya konu taleplerle lgili olarak 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesi gereğince arabuluculuğa başvurmasının zorunlu olduğu, arabuluculuğa başvuruya ilişkin dava şartının aynı maddenin ikinci fıkrası gereğince dava açıldıktan sonra tamamlanabilen dava şartlarından olmadığı, bu nedenle dava tarihinden sonra yapılan başvuruya ilişkin olarak düzenlenen son tutanağın ancak açılacak yeni bir davada belirtilen şartı sağlayabileceği, arabuluculuk dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmesinde belirtilen kanuni düzenlemelere aykırılık bulunmadığı, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 7 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince dava şartı yokluğundan davanın reddi hâlinde maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde nispi vekâlet ücretine karar verilmesinin ve kamu tarafından karşılanan arabuluculuk ücreti hakkında, açılabilecek yeni bir davada karar verilebileceğinden bu aşamada arabuluculuk ücreti hakkında hüküm kurulmasının usul ve kanuna aykırı olduğu ve kararın bu yönlerden hatalı bulunduğu belirtilerek, 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 355 inci maddesi gereğince davacı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile aynı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine dair hüküm tesis edilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvurusunda; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek ve resen gözetilecek diğer nedenlerle, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, görevsiz mahkemede davanın açıldığı tarihten sonra ancak dosyanın görevli mahkemenin esasına kaydedilmesinden önce arabuluculuğa başvurulmuş ve sonuçlanmış olması hâlinde davanın 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesine göre dava şartı yokluğundan usulden reddi gerekip gerekmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Kanuna, ... veya toplu ... sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebi ile açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” şeklinde düzenlemeye yer verilerek dava şartı olarak arabuluculuk öngörülmüştür. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise "Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir." düzenlemesine ve yine aynı maddenin yirmi birinci fıkrasında ise "Bu maddede hüküm bulunmayan hâllerde niteliğine uygun düştüğü ölçüde 7/6/2012 tarihli ve 6325 ... Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu hükümleri uygulanır." düzenlemesine yer verilmiştir.
3. Dairemizin 30.10.2023 tarihli ve 2023/11279 Esas, 2023/16278 Karar ...; 15.01.2024 tarihli ve 2023/13461 Esas, 2024/312 Karar ... ilâmları.
3. Değerlendirme
1. Dava şartı olarak arabuluculuğun ağır koşullara bağlanması ve çeşitli sebeplerle birkaç defa bu yola başvurulmasının gerekliliğine dair uygulama, işe iade davalarında hak düşürücü süre sorunlarının yaşanmasına, tazminat ve alacaklar yönünden alacağın kısmen zamanaşımına uğramasına, birden fazla arabuluculuk ücretlerinin yargılama giderlerine eklenmesiyle bu yöndeki sorumluluğun taraflara paylaştırılmasında tereddütlere ve en nihayet arabulucunun sorumluluğuna neden olabilecektir. Bu tür anlaşmazlıklara ve tereddütlere meydan verilmemesi için arabuluculuk tutanağında tarafların anlaştıkları ya da anlaşamadıkları alacak kalemleri ... ... belirtilmelidir. Dairemizce; dava şartı arabuluculuk uygulamalarında başlangıçta hem talepte bulunanlar ve hem de arabulucular tarafından yapılan bu tür hatalar tarafların mağduriyetlerine sebebiyet verdiği gibi arabuluculuk uygulamasının amaçlandığı gibi uygulanmasına engel olduğundan arabuluculuğa hangi konularda başvurulduğuna ilişkin başvuru formu uygulamasının başladığı 02.....2018 tarihine kadar arabuluculuk anlaşamama tutanağında arabuluculuğa konu alacaklar ... ... belirtilmeden “işçilik alacakları” veya “işçi işveren uyuşmazlığı” gibi soyut ifadeler kullanılmış ise taraflar arasındaki işçilik alacaklarının tamamının arabuluculuğa konu edildiğinin kabul edilmesi gerektiği görüşü benimsenerek arabuluculuk uygulamasının amaçlandığı şekilde uygulanmasına yönelik ... üretilmiştir.
2. Arabuluculuk uygulamasının amaçlandığı şekilde uygulanmasına yönelik ... üretilmesi gereken diğer bir konu da görevsiz mahkemede davanın açıldığı tarihten sonra ancak dosyanın görevli mahkemenin esasına kaydedilmesinden önce arabuluculuğa başvurulmuş ve sürecin sonuçlanmış olması hâlinde, 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesine göre arabuluculuk dava şartının gerçekleşmiş kabul edilip edilemeyeceğine ilişkindir.
3. Somut olayda; dava 11.03.2022 tarihinde ... 7. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmış ve Mahkemece 01.11.2022 tarihli karar ile, davaya bakmakta görevli mahkemenin ... mahkemesi olduğunun tespitine ve Mahkemenin görevsizliğine dair karar verilmiştir. Görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra dosya 20.03.2023 tarihinde ... 5. ... Mahkemesine tevzi edilmiş olup İlk Derece Mahkemesince, davacı vekilinin görevsizlik kararı verilmesinden sonra 22.12.2022 tarihinde arabuluculuk başvurusunda bulunduğu; ancak görevsiz mahkemede davanın açıldığı tarihten sonra arabuluculuk dava şartının tamamlanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir. Ne var ki varılan sonuç dosya kapsamına uygun değildir.
4. Davacı tarafça; uyuşmazlığın, işçi ile işveren arasında ... ilişkisi nedeniyle sözleşmeden kaynaklandığı ve 7036 ... Kanun'un 5 inci maddesine göre ... mahkemelerinin görev alanına girdiği göz ardı edilerek davanın görevsiz asliye hukuk mahkemesinde açıldığı, bu nedenle de 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesinde "Kanuna, ... veya toplu ... sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda" dava şartı olarak düzenlenen arabuluculuğa başvurulmadığı görülmektedir. Ancak ... 7. Asliye Hukuk Mahkemesince 01.11.2022 tarihinde görevsizlik kararı verilmesi üzerine, 22.12.2022 tarihinde arabuluculuk süreci başlatılarak 16.01.2023 tarihinde son tutanak düzenlenmiştir. Böylece dosyanın görevli olan ... mahkemesinin esasına kaydedilmesinden önce arabulucuya başvurulup sürecin sonuçlandırıldığı anlaşılmaktadır. Şu hâlde 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesinin ve 6325 ... Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu'nun uygulanmasındaki amaç ve usul ekonomisi gözetilerek, somut dava bakımından arabuluculuk dava şartının yerine getirildiği kabul edilip işin esasına girilerek oluşacak sonucu göre karar verilmesi gerekir. Bu husus gözetilmeden yazılı şekilde davanın dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.