"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2230 E., 2023/2225 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bilecik 1. Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
SAYISI : 2021/612 E., 2023/476 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 13.07.2021 tarihli ve 2019/780 Esas, 2021/518 Karar ... kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 13.12.2021 tarihli ve 2021/3108 Esas, 2021/2609 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (3) üncü alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Bakanlığın yetki tespit yazısının müvekkiline 24.12.2019 tarihinde tebliğ edildiğini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünce müvekkili Şirketin Bilecik'te bulunan fabrika işyeri ile bu işyerine bağlı yer niteliğindeki ...'da bulunan irtibat bürosu birimin aynı işkolunda birden çok işyeri olduğu değerlendirilerek davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğuna ilişkin olumlu yetki tespitine karar verildiğini, ...'da bulunan birimin Bilecik'te bulunan işyerine bağlı yer olduğunu, ...'daki birimin bağımsız bir işyeri olmadığını, bu birimde asıl faaliyet olan kağıt ürünlerinin üretilmesi için gereken lojistik, pazarlama, muhasebe, satın alma gibi faaliyetlerin yürütüldüğünü, müvekkili Şirkete ait fabrika ve irtibat ofisinin, yönetimsel ve idari tüm işlemleri ... elden yürütüldüğünü, 09.12.2019 tarihi itibarıyla fabrika işyerinde toplam işçi sayısının 206, fabrika işyerine bağlı irtibat ofisi işyerinde işçi sayısının ise 14 olduğundan toplam işçi sayısının 220 olduğunu, Sendikanın üye sayısının 220 işçinin yarıdan fazlası olan 111'e ulaşmayıp Bakanlığın verilerine göre 94 üyede kaldığını, çoğunluk tespiti için çalışanların yarıdan fazlasının üye olması gerektiğinden Sendikanın sayısal çoğunluğu sağlayamadığını ileri sürerek 11.12.2019 tarihli ve ve 3140177 ... olumlu yetki tespitinin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığından öncelikle usulden reddini talep ettiklerini, yetki tespiti hesabına dâhil edilmesi gereken işyerleri dikkate alınırken işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alınıp Genel Müdürlüklerinde kurulu Sendika Yetki Sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, müvekkili Bakanlığın kayıtlarına göre davacıya ait İşkolları Yönetmeliği'nin ... sıra numaralı ağaç ve kağıt işkolunda faaliyet gösteren (0010332.011) ve (0455225.034) SGK sicil numaralı iki adet işyeri bulunduğundan yetki tespiti düzenlenirken söz konusu iki işyeri yetki tespitine dâhil edilerek işletme için aranan çoğunluğun sağlandığının tespit edildiğini, yetki tespitinde dikkate alınan sendika üyesi işçilerin başka bir sendika üyeliğinin bulunmadığını, müvekkili Bakanlığın kayıtlarının incelenmesinde, e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile SGK'ya yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde başvuru yazısının Bakanlığa intikal ettiği tarih olan 09.12.2019 tarihi itibarıyla söz konusu işletmede 220 işçinin çalıştığını, bunlardan 94 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; süresi içinde açılmayan davanın reddi gerektiğini, görevli makama kaydı yapılmamış itiraz dilekçesinin kabulünün mümkün olmadığını, somut delillerin mevcut olmadığı itiraz dilekçesi göz önünde bulundurularak, davacı tarafın iddia ve itirazlarının incelenmeksizin reddinin gerektiğini, davacının toplu ... sözleşmesi yapılmasını sürüncemede bırakmak amacıyla itiraz ettiğini, davacının tespite konu Bilecik ilinde bulunan işyeri ile ... ilinde bulunan işyerinin farklı sicil numaralarına sahip iki farklı işyeri olduğunu, aynı işkolunda faaliyet gösterdiklerini, aynı işverene ait aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması hâlinde 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) 34 üncü maddesi uyarınca toplu ... sözleşmesinin ancak işletme düzeyinde yapılabileceğini, müvekkili Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi için gereken çoğunluğu sağladığının davalı Bakanlıkça tespit edildiğini, diğer taraftan davacının iddialarının aksine üye işçilerin başka bir sendikaya üyeliklerinin bulunmadığını, davacı ve dava dışı alt işverenlerin sırf toplu ... sözleşmesinin yapılmasını sürüncemede bırakmak için üye işçilere ağır ve sistematik olarak baskıda bulunduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu alınan kök ve ek raporlarda; yapılan incelemeler neticesinde davacı Şirketin organizasyonel yapısı itibarıyla iki farklı yerleşkede organize olan birimlerinin bir bütünün parçaları şeklinde değerlendirilmesi gerektiği, yetki tespiti kararının aksine ... bir işyerinin ticari ve teknik yönetim organları olduğu, işyerinde çalışan toplam işçi sayısına göre başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının davalı Sendikaya üye olmadığının belirlendiği, somut olayda, davacı Şirkete ait iki işyerinin birbirine entegre olduğunun bilirkişi heyeti raporları ile sabit olduğu, davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesinin kapsamına giren işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının kendi üyesi bulunması hâlinde, bu işyeri bakımından toplu ... sözleşmesi yapmak için yetki belgesi alabileceği, davacı Şirketin iki farklı yerleşkede organize olan birimleri bir bütünün parçaları olarak değerlendirildiğinde, işyerinde toplam işçi sayısının 220 olduğu, başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının 111 olması gerektiği, somut olay bakımından ise davacı Sendikanın bu çoğunluğu sağlayamadığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; ...’daki işyerinde yapılan işleri Bilecik’teki işyerinin teknik amacına yönelik bir çalışma olarak değerlendirmenin mümkün olmadığını, iki işyeri arasında teknik amaçta birlik olması için üretim faaliyeti ile ilgili bir kısım ya da bir bölüm, işin buradan doğrudan yönlendirilmesi, biçimlendirilmesi, üretime ya da fabrika faaliyetine yönelik direktiflerin de buradan verilmesi gerektiğini, ...’daki işyerinin bağlı yer olarak değerlendirilmesi için gereken teknik amaçta birlik unsurunun gerçekleşmediğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili; davanın toplu ... sözleşmesi sürecini sürüncemede bırakmak ve sendikasızlaştırmak amacıyla ikame edildiğini, işyeri ve işletme ayrımı kriterlerinin tamamen eksik ve hatalı değerlendirildiğini, ayrıca toplu ... hukuku açısından da yine hatalı tespitler içeren, işyeri ve işletme kavramları yönünden kendi içinde dahi çelişkileri bulunan bir rapor doğrultusunda karar verildiğini, üretim faaliyeti ile ilgisi bulunmayan ...'daki işyeri ile Bilecik’te bulunan işyeri arasında teknik amaçta bir bağlılığın olup olmadığı hususunun somut ve açık şekilde ortaya koyulması gerektiğini, tamamen varsayımsal ve hatalı değerlendirmeler sonucunda hüküm kurulduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Bakanlık tarafından diğer davalı Sendikanın 09.12.2019 tarihli başvurusu üzerine davacıya ait Bilecik ve ...'da bulunan iki adet işyerinin işletme niteliğinde değerlendirildiği, işçi sayısının 220, üye sayısının 94 olduğu belirtilerek davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığı ve buna göre yetki tespiti kararı verildiği, davacının bu karara karşı işbu davayı süresinde açtığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın davalı Şirkete ait Bilecik ve ...'daki işyerlerinin bağımsız işyeri niteliğinde olup olmadığı, bağlı yer sayılması hâlinde davalı Sendikanın gereken çoğunluğu sağlayıp sağlamadığı noktasında olduğu, İlk Derece Mahkemesince yapılan keşif sonucu alınan kök ve ek heyet raporlarında, davacı Şirkete ait Bilecik ve ...'da bulunan işyerlerinin birbirinden bağımsız niteliği olan ayrı işyerleri olmadığı, bu nedenle işletme niteliği bulunmayan işyeri için 6356 ... Kanun'da aranan başvuru tarihindeki işyerlerinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının sendika üyesi olması gerektiğinin, davalı Sendikanın işyerinde çoğunluğu sağlayamadığının belirtildiği, İlk Derece Mahkemesinin davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline dair kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davalıların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Sendikasına yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.