"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 45. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/235 E., 2020/284 K.
Taraflar arasındaki istatistiklere itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu (6356 sayılı Kanun) gereğince 30.07.2013 tarihli ve 28723 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkollarındaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin 2013 Temmuz ayı istatistikleri hakkında tebliğ ile davacı sendikanın toplu ... sözleşmesi ehliyetini yitirdiğini, işkolu barajı bakımından öngörülen kademeli geçişten işkolu birleştirilmesi sebebiyle davacı Sendikanın yararlanamadığını, kademeli olarak öngörülen işkolu barajının 98 sayılı ve 87 sayılı ILO sözleşmelerinin hükümlerine aykırı olduğunu, tebliğ ve tebliğe esas 6356 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri ile çeşitli uluslararası antlaşmalar da aynı konuda farklı hükümler söz konusu olup 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) 90 ıncı maddesi uyarınca bu antlaşmaların esas alınması gerektiğini, tebliğ ve tebliğe esas 6356 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri, Birleşmiş Milletler Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin 7 nci ve 8 inci maddeleri, Birleşmiş Milletler Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin 8 inci maddesi, Avrupa Sosyal Şartı'nın 1 inci bölüm 5 inci ve 6 ncı maddeleri ile 2 nci Bölüm 5 inci ve 6 ncı maddeleri aynı konuda farklı hükümler içerdiğinden Anayasa'nın 90 ıncı maddesi gereği davacı Sendikanın toplu ... sözleşmesi ehliyetini ortadan kaldıran 2013 yılı Temmuz istatistiklerinin 5 No.lu işkolunda çalışan işçi sayısı ve davacı Deri-... Sendikasının üye sayısının iptal edilmesi gerektiğini, ayrıca tebliğde davacı Sendika üye sayısının da hatalı olarak tespit edildiğini, ... Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan üye kayıt fişlerinin dikkate alınmadığını, oysa bu zorunluluğun 2008 yılından itibaren getirildiğini, yine işyerinden yaşlılık aylığı ya da toptan ödeme alarak ayrılıp da çalışmaya devam edenlerin sendika üyeliklerinin devam edip etmediğinin araştırılmaksızın tespit yapıldığını, bir kısım işyerlerindeki üyelerinin sayıya dâhil edilmediğini, Bakanlığın istatistikleri hazırlarken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına dayanırken gerekli inceleme ile düzeltmeleri yapmadığını, bunun da hatalı olduğunu, örneğin tekstil işkolunda 2009 Temmuz istatistiği ile 2013 Ocak istatistiği arasında yaklaşık 310.000 işçi farkı bulunduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davacı Sendikanın kurulu bulunduğu 5 No.lu Dokuma, Hazır Giyim ve Deri işkolunda çalışan toplam işçi sayısı ve Deri-... Sendikasının üye sayısına ilişkin 30.07.2013 tarihli ve 28723 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkollarındaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin 2013 Temmuz ayı istatistikleri hakkında tebliğin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde kendisine gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile SGK'ya yapılan işçi bidirimlerinin esas alındığını, üyelik bildirimlerinin sendikalar tarafından Bakanlığa sunulduğunu, Bakanlığa verilen üyelik bildirimlerinin kayıtlarda görünmemesinin olası olmadığını, her bir işyeri için ... kodu tayin edildiğini ... kodunun Bakanlıkta karşılığını bulduğunu, eski kayıtlarda ... Cumhuriyeti kimlik numaraları bulunmadığı için kayıtlarda görünmediği iddiasının gerçeği yansıtmadığını, 2009 yılı Temmuz ayı istatistiğinde işverenlerin Bakanlığa 5.398.296 çalışan bildirdiklerini, aynı dönem için SGK'ya 10 milyonun üzerinde çalışan bildirildiğini, gerekli denetimlerin sağlıklı yapılamadığını ancak geride kalan 30 yıllık dönem boyunca ölüm, emeklilik, uzun süreli işsizlik, işkolu değiştirme, istifa gibi üyeliği sona erdiren durumların sendika tarafından bildirilmediğini, sisteme işlenemediğini, bu durumun gerçek koşulları yansıtmadığını ve sendikaların da bildiğini savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davacının itirazına konu 2013 yılı Temmuz ayı istatistiklerinin 2014 yılı Ocak ayı istatistikleri ile uyumlu olduğunu, daha önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının istatistikler için kendilerinden işyerlerinin ve üyelerin dökümlerini istediğini, yapılan yeni düzenleme ile söz konusu bilgi ve belgelerin Bakanlık kayıtlarında elektronik ortamda tutulmaya başlandığını, Sendika ile Bakanlığın kayıtlarının uyumlu olduğunu, üye kayıtlarının gerçeği yansıttığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
3. Diğer davalılar cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; tüm dosya kapsamı ve toplanan delillerden davacı tarafından işkolu barajının Anayasa'nın 90 ıncı maddesi kapsamında uluslararası sözleşmelere aykırılık oluşturduğu ve davacı Sendika açısından göz önüne alınmasını talep ederek yetkili sendika olduğu iddia edilmiş ise de bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere işkolu barajının Anayasaya ve uluslararası sözleşmelere uygun olduğu, davacının işkolu barajını aşamadığından toplu ... sözleşmesi yapma yetkisini haiz olmadığı, 2013 yılı Ocak ayı istatistikleri hakkındaki tebliğin 5 No.lu işkolunda çalışan işçi sayısının gerçeği yansıtmadığına dair herhangi bir delil ve tespit yapılamadığı, işçi sayısının ve davacı Sendikanın üye sayısına ilişkin tebliğin iptaline yönelik talebin somut ve hukuki verilere dayanmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; İlk Derece Mahkemesince verilen kararın aksine yüzde birlik işkolu barajının Anayasa'nın ölçülülük ilkesi ile uluslararası sözleşmelere aykırı olduğunu, davacı Sendika açısından makul ve objektif dayanakları denetime elverişli olarak tespit edilmeyen istatistiğin iptal edilmemesi hâlinde, davacı Sendika ve temsil ettiği üyesi işçiler bakımından telafisi imkânsız zararların doğabileceği, 6356 sayılı Kanun'un toplu ... sözleşmesi ehliyet ve yetkisine dair geçiş hükümlerinin öngörüldüğü geçici 6 ncı maddesinin, Anayasa'nın 10 uncu ve 13 üncü maddeleri, 4721 sayılı ... Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 2 nci maddesi ile ...’nin taraf olduğu ILO’nun 87 ve 98 sayılı Sözleşmelerine aykırı olduğundan iptali için Anayasa Mahkemesine itiraz konusu yapılması gerektiğini, davacının kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçi sayısı ve sendika üye sayısı konusunda herhangi bir inceleme yapılmaksızın, davanın tarafı ve davalı konumunda bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca CD ortamında dosyaya gönderilen ve bilirkişi tarafından aynen kabul edilerek düzenlenen raporun, hukuka ve somut olaya açıkça aykırı olup denetime açık ve hüküm kurmaya elverişli bir rapor olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı her ne kadar işkolu barajının uluslararası sözleşmelere aykırılık oluşturduğu ve davacı Sendika açısından bu hususun göz önüne alınması gerektiğini iddia etmiş ise de Anayasa Mahkemesinin 24.05.2015 tarihli 2014/177 Esas, 2015/49 Karar sayılı ilâmı ile işkolu barajının Anayasa'ya ve uluslararası sözleşmelere uygun olduğunun belirtildiği, bu karara göre %3 olan ve daha sonra %1'e indirilen işkolu barajının geçerliliğini koruduğu, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesi kararlarında işkolu barajının uluslararası sözleşmelere aykırı olduğu ile Anayasa'nın 90 ıncı maddesi uyarınca bu barajın dikkate alınamayacağı iddiasının istatistiğe itiraz davasında ileri sürülemeyeceği, işkolu istatistiğine itirazın istatistiklerin gerçeğe uygun olup olmadığı iddiası ile yapıldığı, bu nedenle işkolu barajının işçi sendikasının ehliyeti ile ilgili bir konu olması nedeniyle bu iddianın yetki tespitine ilişkin itirazlarda ileri sürülebileceğinin belirtildiği, yargı denetiminden geçerek kesinleşen 2013 yılı Ocak ayı istatistiklerinde işkolunda 995.640 kişinin çalıştığı, bu çalışanların 1.804 kişisinin Deri ... Sendikası üyesi, 17.006 kişisinin ... üyesi, 54.845 kişisinin ... üyesi, 97 kişisinin Doku Ör ... Sendikası üyesi, 10.203 kişisinin Teksil İşçileri Sendikası üyesi ve 1.678 kişisinin Bağımsız Tekstil İşçileri Sendikası üyesi olduğunun tespit edildiği, yine % 1'lik barajın altında kaldığı, 2013 yılı Temmuz ayı itibarıyla işkolunda çalışan işçi sayısı 16.916 kişi, davacı Sendikanın üyesinin ise 120 kişi arttığı, davacı Sendika bu durumda dahi %1'lik barajı aşamadığından İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddi yönündeki kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları kapsamında ... tarafından yayımlanan bir işkolundaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin istatistiklere itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin ilgili kısımları şöyledir:
“...
(1) Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
...
(5) Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinin tespitinde Bakanlıkça her yıl ocak ve temmuz aylarında yayımlanan istatistikler esas alınır. Bu istatistiklerde her bir işkolundaki toplam işçi sayısı ile işkollarındaki sendikaların üye sayıları yer alır. Yayımlanan istatistik, toplu ... sözleşmesi ve diğer işlemler için yeni istatistik yayımlanıncaya kadar geçerlidir. Yetki belgesi almak üzere başvuran veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilemez.
(6) Yayımından itibaren on beş gün içinde itiraz edilmeyen istatistik kesinleşir. İstatistiğin gerçeğe uymadığı gerekçesiyle bu süre içinde ... ... Mahkemesine başvurulabilir. Mahkeme bu itirazı on beş gün içinde sonuçlandırır. (Değişik iki cümle: 12/10/2017-7036/33 md.) Mahkemece verilen karar hakkında, ilgililerce veya Bakanlıkça istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, temyiz talebini bir ay içinde kesin olarak karara bağlar...”
2. 6356 sayılı Kanun’un 41 inci maddesinin gerekçesi şu şekildedir:
“Maddenin ilk fıkrasında işçi sendikasının toplu ... sözleşmesi yapabilmesi için ülke barajı ve işyeri barajı olarak adlandırılacak oran düzenlenmiştir. Buna göre işçi sendikasının yetkili olabilmesi için öncelikle kurulu bulunduğu veya toplu ... sözleşmesi yapılacak işyerinin girdiği işkolunda başvuru tarihinde çalışan toplam işçilerin en az yüzde üçünü üye kaydetmiş olması gerekir. Dolayısıyla toplu ... sözleşmesi yetkisi için ülke barajında “yüzde üç” gibi sembolik bir oran belirlenmiştir...Ülke barajını geçemeyen sendikaların o işyeri veya işyerlerindeki üye sayılarına bakılmaksızın toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi yoktur.”
3. 4721 sayılı Kanun'un “İspat yükü” kenar başlıklı 6 ncı maddesi ise şöyledir:
“Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.”
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) “İspat yükü” kenar başlıklı 190 ıncı maddesinin birinci fıkrası da şu şekildedir:
“İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi