"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının Güzelbeyli Belediyesinde 15.10.1994 tarihinde çalışmaya başladığını, bu Belediyenin kapatılması üzerine 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı Kanun) hükümlerine göre 01.04.2014 tarihinde Tokat İl ... İdaresinde görevlendirildiğini ve akabinde aynı Kanun doğrultusunda ve Devlet Personel Daire Başkanlığının 06.11.2014 tarih ve 5986 sayılı yazıları ile Orman Genel Müdürlüğünün 18.11.2014 tarihli ve 2347553 sayılı emirleri ile Tokat Orman İşletme Müdürlüğü emrine atandığını ve 01.01.2015 tarihinde Tokat Orman İşletme Müdürlüğünde işe başladığını, 01.01.2015 tarihinde aynı zamanda ... Orman İş Sendikasına da üye olduğunu ancak göreve başlayan diğer işçi arkadaşlarından daha düşük yevmiye almaya başladığını, bu haksızlığın giderilmesi için 28.11.2016 tarihli dilekçe ile Orman Genel Müdürlüğüne başvurulduğunu, Orman Genel Müdürlüğünce 01.01.2015 tarihinden sonra nakil olan veya sendika üyeliklerinin işverene bildirildiği tarih 01.01.2015 tarihi ve sonrası olan işçilerin yevmiyelerinin emsal yevmiyeye çekilmeyeceği, bu dönemde işyerlerinde uygulanan düşük taban yevmiyeye çekilerek bundan sonraki dönem zamlarının bu taban yevmiye üzerine uygulanacağı ve bu sebeple talep hakkında yapılacak bir işlem bulunmadığının bildirildiğini, 15.10.1994 tarihinden itibaren olan kıdeminin yok sayıldığını ileri sürerek işyerinde uygulanan 01.01.2013-31.12.2014 tarihlerini kapsayan 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi ile 01.01.2015-31.12.2016 tarihlerini kapsayan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiğinin tespiti ile davacının kıdemine ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre yevmiyesinin tespitini ve ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 15.10.1994 tarihinde Güzelbeyli Belediyesinde kamu işçisi olarak istihdam edildiğini, 01.01.2015 tarihinde kurumları olan Tokat Orman İşletme Müdürlüğünde yine kamu işçisi sıfatıyla istihdam edildiğini, kendisi ile işçi ve işveren arasında iş sözleşmesi imzalandığını, söz konusu bu iş sözleşmesinde davacının tüm özlük haklarının aynen korunduğunu, davacının eski kurumunda iken günlük yevmiyesinin 53,23 TL olup kurumlarında istihdam edildiğinde günlük yevmiyesinin 63,00 TL olduğunu, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine uygun iş sözleşmesi imzalandığını ve daha sonra yapılacak toplu iş sözleşmelerinde karara bağlanmış ek zamların günlük yevmiyesine uygulanacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 15.09.2020 tarihli ve 2019/193 Esas, 2020/270 Karar sayılı kararı ile yapılan yargılama, inceleme, taraf beyanları ile tüm dosya bir bütün olarak değerlendirildiğinde; davacının 05.01.2015 tarihinde ...-Orman İş Sendikası üyeliğine kabul edildiği, 01.01.2015-31.12.2016 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin ise 17.08.2015 tarihinde imzalandığı, bu itibarla davacının yürürlük başlangıç ve davalı iş yerinde işe giriş tarihi itibarıyla toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakkına sahip olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 15.11.2021 tarihli ve 2021/64 Esas, 2021/3146 Karar sayılı kararı ile; dosyadaki yazılara, hükmün yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere, bu delillerin takdirinde isabetsizlik görülmemesine göre taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.04.2022 tarihli ve 2022/2963 Esas, 2022/4330 Karar sayılı ilâmı ile; 01.01.2013-31.12.2014 yürürlük süreli 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin imza tarihi 15.07.2014 olup davacının bu sözleşmenin yürürlük süresinin bitiminden sonra sendikaya üye olarak davalı Kurumda çalışmaya başladığı dolayısıyla davacının bu toplu iş sözleşmesinden yararlanma isteminin yerinde olmadığı, 01.01.2015-31.12.2016 yürürlük tarihli 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin ise 17.08.2015 tarihinde imzalandığı ve davacı bu tarihte sendika üyesi olmakla bu sözleşmeden yararlanma hakkına sahip ise de 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 5 ... maddesinin "süresi sona ... toplu iş sözleşmesinin geçici 5. Maddesine göre yapılması gereken intibak işlemleri 3 ay içinde tamamlanacaktır" şeklinde olduğu ve bu düzenlemenin 31.12.2014 tarihinden önce davalı Kurumda çalışmaya başladığı hâlde intibak işlemleri tamamlanmayan sendika üyesi işçilerin işlemlerinin 3 ay içinde tamamlanmasını ifade ettiği, 31.12.2014 tarihinden sonra başka Kurumlardan nakil ile gelerek işe başlayan işçileri kapsamadığı anlaşıldığından davalı işyerinde 01.01.2015 tarihinde çalışmaya başlayarak 05.01.2015 tarihinde sendikaya üye olan işçinin ücretinin 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 5 ... maddesine göre belirlenmemesinde bir isabetsizlik bulunmadığı, şu halde; gerek İlk Derece ve gerekse Bölge Adliye Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 5 ... maddesinin 5. Dönem toplu iş sözleşmesi döneminde de uygulanabilirliğinin kabul edilerek emsal işçiye göre taban yevmiyesinin belirlenmesinin hatalı olduğu, yapılan açıklamalar doğrultusunda davacının talebinin reddine karar verilmesi gerekirken kabul edilmesinin bozmayı gerektirdiği ayrıca kabule göre davalı Orman Genel Müdürlüğünün harçtan muaf olduğu dikkate alınmadan karar verilmesinin ve karar başlığına davalı olarak Orman Genel Müdürlüğü yerine Orman İşletme Müdürlüğü yazılmasının da doğru olmadığı gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda eksiklikler giderilerek denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu anlaşılan bilirkişi raporunun benimsendiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; zamanaşımı def'inin dikkate alınmadığını, davacının tüm haklarının ödendiğini, bilirkişi tarafından 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden davacının yararlandırılamayacağı tespit edilmesine rağmen haksız hesaplanan kalemlerin hüküm altına alınmasının hatalı olduğunu, toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre davacıya tüm ödemelerin yapıldığını, 31.12.2014 tarihine kadar başka bir işyerinde çalıştığından 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 5 nci maddesinin davacı açısından uygulanamayacağını, raporun çelişkili olup hükme esas alınamayacağını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının ücretinin hatalı olarak belirlenip belirlenmediği ve bu sebeple fark alacaklarının bulunup bulunmadığı hususunda toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 298 nci maddesinin ikinci fıkrası, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 10.04.1992 tarihli ve 1991/7 Esas, 1992/4 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı.
3. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar sayılı kararı). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar sayılı kararı).
3. Değerlendirme
1. ... olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan yerel mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkeme uyma kararını kaldırarak direnme kararı veremeyeceği gibi, hükmünün bozma kararının kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan bölümleri hakkında da farklı bir karar vermeden yeniden hüküm kurmak zorundadır. Bozmaya uyulmakla bozma lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğmuş olur. Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usulü kazanılmış hakları oluşturup korumaktır.
3. Somut uyuşmazlıkta bozma ilâmında davacının 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin yürürlük süresinin bitiminden sonra davalı Kurumda çalışmaya başlaması nedeniyle bu toplu iş sözleşmesinden yararlanma talebinin yerinde olmadığı, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi yönünden davacının yararlanma hakkı var ise de anılan toplu iş sözleşmesinin geçici 5 ... maddesinde yer ... düzenlemenin 31.12.2014 tarihinden sonra başka Kurumdan nakil ile gelerek işe başlayan işçileri kapsamadığı gerekçesiyle 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 5 ... maddesinin 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi döneminde de uygulanabilirliğinin kabul edilerek emsal işçiye göre taban yevmiyesinin belirlenmesinin hatalı olduğu, buna göre davacının taleplerinin reddi gerektiği açıkça belirtilmesine rağmen Mahkemece davanın reddi yönünde hüküm kurulması gerekirken bozma ilâmına uyulduğu açıklandığı hâlde gerekçe ile hüküm arasında çelişkiye de düşülmek suretiyle yeniden bilirkişi raporu aldırılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.