"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2994 E., 2022/2792 K.
DAVA TARİHİ : 01.07.2022
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/275 E., 2022/385 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince yetkisizlik sebebiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Tekstil, Örme, Giyim ve Deri Sanayi İşçileri Sendikası (...) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılardan ...'in 21.....2022 tarihinde diğer davalı ... Bakanlığına başvuruda bulunarak dava dışı SMS Konfeksiyon San. ve Tic. AŞ'ye (SMS AŞ) ait işyerinde gerekli çoğunluğa sahip olduklarını belirterek anılan işyeri için yetki tespiti talebinde bulunulduğunu, Bakanlık tarafından kayıtlar üzerinde yapılan inceleme sonucunda 21.....2022 başvuru tarihinde anılan işyerinde toplam 1.527 işçi çalıştığı ve bunlardan 810 işçinin başvurucu ... üyesi olduğundan bahisle olumlu yetki tespiti işlemi gerçekleştirildiğini, başvuru tarihinde tespite konu işyerinde çalışan işçi sayısının daha fazla, davalı Sendikaya üye olan işçi sayısının daha az olduğunu, bu durumun gerekli belge ve kayıtların celbiyle açıkça ortaya çıkacağını, sendika üyeliklerinin usule uygun olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 21.....2022 başvuru tarihi itibarıyla gerekli çoğunluğun sağlandığına ilişkin olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; görevli makamın ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü olduğunu ancak itiraz dilekçesinin ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kaydettirildiğini, görevli makama itiraz dilekçesinin kaydettirilmediğini, dava dilekçesinde ileri sürülen iddialara katılma imkânı bulunmadığını, öncelikle davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine, Mahkeme aksi kanaatte ise yetki yönünden davanın reddine karar verilerek dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu tespit kararına konu işyeri merkezinin ...'da olması sebebi ile davacı tarafça, dava açılmadan önce 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun)'un 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca görevli makam olan ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kayıt yaptırılmaksızın huzurdaki davanın açıldığını, görevli makama başvurunun dava şartı olduğunu, davacı tarafından dava şartı yerine getirilmeksizin davanın açıldığını, davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, yetkinin kamu düzeninden oluşu da gözetilerek davanın esasına girilmeksizin yetkisizlik sebebiyle dosyanın yetkili ... Asliye Hukuk (... Mahkemesi Sıfatıyla) Mahkemesine gönderilmesi gerektiğini, dava dilekçesi ekinde de davanın esasına ilişkin somut hiçbir delile yer verilmediğini, dava dilekçesinde yalnızca art niyetli ve mesnetsiz iddialara yer verildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sendikalarla ilgili hususların kamu düzeniyle yakından ilişkili bulunması nedeniyle yetkinin kamu düzeni ile ilgili olduğu ve taraflar ileri sürmese dahi kendiliğinden göz önüne alınması gerektiği, davalı Şirketin merkez adresinin "Fırat Mah., 943/2 Sok. No:2 Merkez/..." olduğu, mevcut dosya kapsamı itibarıyla yetkisizlik kararı verilerek dava dosyasının görevli ve yetkili olan ... Asliye Hukuk (... Mahkemesi Sıfatıyla) Mahkemesine gönderilmesi gerektiği gerekçesiyle;
"Dava dilekçesinin yetki yönünden REDDİNE,
Mahkememizin YETKİSİZLİĞİNE, H.M.K.'nun 20. Maddesi gereğince taraflardan birinin süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yolun başvurulmuş ise bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize başvurarak dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi halinde dosyanın görevli ve yetkili ... Asliye Hukuk(... Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesi'ne gönderilmesine," karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; davacı tarafça dava açılmadan önce ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kayıt ettirilmesi gereken itiraz dilekçesinin görevsiz makam olan ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kaydettirildiğini, davacı tarafından süresinde görevli makama yapılmış bir itirazın söz konusu olmadığını, itirazın yok hükmünde olduğunu, davanın dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken yetkisizlik kararı verilmesinin bu yönüyle hukuka aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut olayda, dava dışı SMS AŞ'nin adresinin ... ili olduğu, 6356 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi gereğince toplu ... sözleşmesi sürecine ilişkin gerekli ... ve işlemleri yürütmekle görevli makamın işyerinin bağlı bulunduğu ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü olduğunun Bakanlığın 22.....2022 tarihli olumlu yetki tespiti kararında belirtildiği, İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemli davada yetkili mahkemenin belirlenmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Tanımlar” kenar başlıklı 2 nci maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı da şöyledir:
"(1) Bu Kanunun uygulanmasında;
...
c) Görevli makam: İşyeri toplu ... sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu ... sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak grup toplu ... sözleşmelerinde bu işyerlerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsayacak grup toplu ... sözleşmesi için ise Bakanlığı,
...
ifade eder."
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası ise şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi de şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesinin birinci fıkrası ise şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.”
6. 6356 sayılı Kanun'un “Görevli ve yetkili mahkeme” kenar başlıklı 79 uncu maddesi de şöyledir:
"(1) Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar ... davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir."
7. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı ... vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.