"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... (Bakanlık) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Bakanlık vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekili ... Sendikasının talebi üzerine davalı Bakanlığın 01.10.2019 tarihli ve 30905 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/119 karar numaralı işkolu tespiti kararında Şehri ... İç ve Dış Ticaret San. AŞ işyerlerinde yürütülen aqua ... hizmeti, 1218835.042 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı Hıdırlık Sosyal Tesisleri unvanlı işyerinde restoran faaliyeti yürütüldüğünü, bu işyerlerinde yürütülen işlerin belediye hizmetleri kapsamında olduğunu, bu nedenle davalı Bakanlığın anılan işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığı yönündeki kararının bu kısmın iptaline, 5393 sayılı Belediye Kanunu'na, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtay yerleşik içtihatlarına göre Akşehir Belediyesi iştiraki olan Şehri Beyza İç ve Dış Ticaret San. AŞ işyerlerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespiti kararının 01.10.2019 tarihinde 30905 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığını, davanın yasal sürede açılıp açılmadığının tetkiki ile yasal sürede açılmadığının tespiti hâlinde davanın hak düşürücü süre yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini, davacı ... Sendikasının 27.03.2019 tarihli ve 2126 sayılı dilekçesi ile Akşehir Belediye Başkanlığı iştiraki olan Şehri Beyza İç ve Dış Tic. San. AŞ'ye ait 1218841.042, 1218826.042, 1218854.04, 1218835.042, 1218859.042 ve 1208715.042 SGK sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin hangi işkoluna girdiğinin tespit edilmesinin Bakanlıktan talep etmesi üzerine talebe konu işyerlerinde yerinde inceleme yapılmak suretiyle rapor düzenlendiğini, raporda teftiş tarihi itibarıyla 1.8211.01.01.1218854.042.02.40 sicil numaralı işyerinde kombine büro yönetim hizmeti faaliyeti, 1.4211.01.01.1218826.042.02.12 sicil numaralı işyerinde karayolları ve otoyolların inşaatı faaliyeti, 2.4730.01.01.1208715.042.02.86 sicil numaralı işyerinde binaların genel temizliği faaliyeti, 1.1071.01.01.1218841.042.02.27 sicil numaralı işyerinde ekmek, taze pasta ürünleri ve taze kek imalatı faaliyeti, 1.8413.01.01.1218835.042.02.21 sicil numaralı işyerinde ... etkinliğinin artırılmasına yönelik katkı ve düzenleme faaliyetleri, 1.9001.01.01.1218859.042.02.45 sicil numaralı işyerinde gösteri sanatları faaliyetinin yürütüldüğü, işyerlerinin her birinin farklı sigorta sicil numarasının bulunması, bu işlerde uzmanlık konusuna göre ayrı ayrı istihdama gidilmiş olması ve her birinde belli bir faaliyetin diğer işyerindeki faaliyete bağlı olmayarak kendi içinde kotarılabilmesi dikkate alındığında anılan faaliyetlerin her birinin ayrı birer işyeri oldukları değerlendirilerek "İstasyon Mah. ... ... Cad. No:4 Akşehir/..." adresinde 1208715.042 SGK sıra numarası ile Sağlıklı ... Merkezi unvanı altında koordinatör, bekçi, ... kalem, idareci, çaycı, bulaşıkçı, operatör, havuz işçisi, resepsiyon ve cankurtaran istihdam edildiği, bu işyerinde aqua ... hizmetlerinin verildiği, bu işyeri için Akşehir Belediyesi Başkanlığı tarafından 11.....2018 tarih ve 487 sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği, bu ruhsatta işyerinin faaliyet konusunun hamam, sauna, fitness ve yüzme havuzu olduğundan işyerinde yürütülen işin 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi uyarınca çıkarılan işkolları Yönetmeliği'ne ekli listede 93.21. sınıf, kodu ile ifade edilen “Eğlence Parkları ve Lunaparkların Faaliyetleri” tanımına uygun olduğu, bu hâliyle işyerinde sürdürülen faaliyetin ve bu faaliyetin gerektirdiği yardımcı işlerin anılan Yönetmelik'in eki listede 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkoluna girdiği, ancak SGK kayıtlarında işyerinin 81.21 sınıf kodu ile “Binaların Genel Temizliği” faaliyet alanında çalıştığının belirtildiğini, yürütülen hizmetin aqua ..., yüzme havuzu, hamam işletmeciliği olduğunun ... olması nedeniyle Kurum nezdinde bildirimde bulunularak 93.21 olarak görülen meslek kodunun “Eğlence Parkları ve Lunaparkların Faaliyetleri” olarak değiştirilmesi, "... Mah. 29206 İbre Sk. No:79 Akşehir/..." adresinde 1218835.042 SGK sıra numarası ile Hıdırlık Sosyal Tesisleri tabela unvanı altında restoran faaliyeti yürütüldüğü, bu işyerinde çalışan işçilerin ızgara ustası, kebap ustası, pasta ustası, fırın ustası, ... ve garson unvanı ile çalıştıkları, bu işyeri için Akşehir Belediye Başkanlığı tarafından 30.01.2017 tarihli ve 24 sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği, bu ruhsatta işyerinin faaliyet konusunun restoran olarak belirtildiğinin tespit edildiği, bu sebeplerle işyerinde yürütülen işin 6356 sayılı Kanunu’nun 4 üncü maddesi uyarınca çıkarılan İşkolları Yönetmeliği'ne ekli listede 56.10 sınıf kodu ile ifade edilen “Lokantalar ve Seyyar Yemek Hizmeti Faaliyeti” tanımına uygun olduğu, bu hâliyle işyerinde sürdürülen faaliyetin ve bu faaliyetin gerektirdiği yardımcı işlerin anılan Yönetmeliğin eki listede 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkoluna girdiği, SGK kayıtlarında ise işyerinin 84.13 sınıf kodu ile “... Etkinliğinin Artırılmasına Yönelik Katkı ve Düzenleme Faaliyetleri” faaliyet alanında çalıştığının görüldüğünü, yürütülen hizmetin restoran işletmeciliği olduğunun ... olması nedeniyle Kurum nezdinde bildirimde bulunularak 56.10 olarak görülen meslek kodunun “Lokantalar ve Seyyar Yemek Hizmeti Faaliyeti” olarak değiştirilmesi gerektiği, bu iki işyeri dışındaki işyerlerinde yapılan işin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı tespit edilerek 2019/119 sayılı işkolu tespit kararı 01.10.2019 tarihli ve 30905 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandığını, müvekkili Bakanlıkça düzenlenen 01.10.2019 tarihli ve 30905 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/119 sayılı işkolu tespiti kararının hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Şehri ... İç ve Dış Ticaret AŞ vekili cevap dilekçesinde, davanın görülme yerinin Akşehir Mahkemeleri olduğunu, yetkisiz mahkemede davanın açıldığını ve husumetinde davalı Bakanlığıa yöneltirilmesi geretkiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası (...) Sendikası vekili; davalı Bakanlığın işkolu tespit kararı uygulamaya, hukuki düzenlemenin açık ifadesine ve emsal yargı kararlarına uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uzman bilirkişiden alınan rapora göre davalı işyerinin işkolunun İşkolları Yönetmeliği'nin 20 No.lu ''Genel İşler'' alanında sayılması gerektiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; Bakanlık tespitinin yasal düzenlemeye uygun olduğunu, Mahkeme kararının yasal düzenlemeye aykırı olduğunu, Mahkemece iki işyeri için iptal kararı verilmesi gerekirken tespit kararının tamamının iptaline karar verilmesinin de hatalı olduğunu, Kurumun harçtan muaf olmasına rağmen diğer davalılar ile birlikte harçtan sorumlu tutulmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı Şirketin dava dışı Akşehir Belediyesinin Şirketi olduğu, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer ... faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda faaliyet gösterdikleri kabulü gerektiği (Yargıtay 9. HD., 25.11.2021 T., 2021/10664 E, 2021/15851 K.), bu hâli ile 1208715.042 SGK sicil numaralı Sağlıklı ... Merkezi ve 1218835.042 SGK sicil numaralı Hıdırlık Sosyal Tesisleri unvanlı işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyet yürütüldüğünden, bu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 numaralı genel işler işkoluna dâhil olduğunun anlaşıldığı, bu hâli ile Mahkeme kararının yerinde olduğu, ancak Mahkemece "davalı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın 01.10.2019 tarih 30995 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/119 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİ " denilmek suretiyle tereddüte neden olacak şekilde hüküm tesisinin usul hükümlerine aykırı olduğu, ayrıca Bakanlık harçtan muaf olmasına karşın diğer davalılar ile birlikte harçtan sorumlu tutulmasının da hatalı olduğu gerekçesiyle davalı Bakanlığın istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Bakanlık vekili temyiz dilekçesinde; müfettiş inceleme raporundaki tespit ve değerlendirmeler dikkate alındığında davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...
Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.
...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5.19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Bakanlık vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.