"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece, bozma kararına direnilmiş olmakla; direnme kararının davalılardan ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca, direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılardan ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... Elektrik Dağıtım AŞ’nin (...) elektrik dağıtım şebekelerindeki arıza onarım ve bakım işlerini ihale yoluyla 24.04.2009 tarihinde davalılar Kılıçbey Elektrik İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Kılıçbey Ltd. Şti.) ile Baran Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Baran Ltd. Şti.) ortaklığına verdiğini, müvekkilinin 19.08.2009 tarihinde elektrik bakım onarım teknisyeni olarak çalışmaya başladığını, 24.04.2011 tarihindeki ihaleyi davalılardan Kılıçbey Ltd. Şti.’nin, 24.04.2013 tarihindeki ihaleyi ise davalı son alt işveren Orintaş Ortadoğu İnşaat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’nin (Orintaş Ltd. Şti) aldığını, asıl işveren ...’ın özelleştirilmesi sonucunda ihale süresi dahi bitmeden 31.03.2014 tarihinde müvekkilinin ... sözleşmesinin feshedildiğini, çalışma süresi boyunca tüm yol, yemek giderlerini müvekkilinin karşıladığını, yıllık izinleri kullandırılmadığı gibi karşılığı ücretinin de ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti, bakiye 2014 Mart ayı ücreti, yol ve yemek ücretinin davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili ile diğer davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmadığını, davacının talep ettiği ihbar tazminatının ödendiğini, yol ve yemek ücretlerinden müvekkili Şirketin sorumluluğunun bulunmadığını ve bu alacakların diğer Şirketlerden talep edilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Orintaş Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacıya tüm ücretlerinin eksiksiz ödendiğini, 4857 sayılı ... Kanunu ve ilgili yönetmelik kapsamında işverenin işçiye yol ve yemek ihtiyaçları için para ödemesi gibi bir zorunluluğunun bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Kılıçbey Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacının ihaleyi ... ... alt işveren nezdinde çalışması devam ettiğinden kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti alacaklarına hak kazanamayacağını, davacının iddia ettiği süre kadar çalışmasının da olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı Baran Mühendislik Ltd. Şti.; davaya cevap vermemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 27.05.2016 tarihli ve 2014/112 Esas, 2016/274 Karar sayılı kararı ile; davalılardan ... ile diğer davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu, hakkındaki davadan feragat edilmekle davalılardan Baran Ltd. Şti. hakkında davanın feragat nedeniyle reddine, ücret alacağı talebi konusunda ise tüm davalılar bakımından ücret alacağı talebinin feragat nedeniyle reddine, diğer alacakların kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 29.....2020 tarihli ve 2017/10170 Esas, 2020/8061 Karar sayılı kararı ile davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazları reddedilerek yol ve yemek ücretleri alacaklarının dayanağı herhangi bir sözleşme hükmü veya işyeri uygulamasının varlığının ortaya konulmadığı, davacı tanıklarının işe girerken kendilerine yol ve yemek yardımı yapılacağının söylendiğini beyan etmelerinin de söz konusu alacağın mevcut olduğunu göstermeye yeterli olmadığı, zira tanıkların ifadelerinde yol ve yemek yardımı ödeyeceğini söyledikleri kişilerin kimler olduğu, işvereni temsile yetkili kişiler olup olmadığının anlaşılamadığı, ihale yolu ile verilen işlerde hak edişlerin kapsamının ihale evraklarında belirtildiği, somut olayda ihale şartname ve sözleşmelerinde çalışanlara yol ve yemek yardımı sağlanacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığı gibi davacı ile işverenleri arasında bu yönde yazılı bir sözleşmenin de bulunmadığı, yol ve yemek ücretlerinin varlığı her türlü şüpheden uzak, tereddüte mahal bırakmayacak ve hüküm kurmaya yetecek şekilde ispatlanamadığından taleplerin reddi ile ihbar ve kıdem tazminatlarının da bu yardımlar dikkate alınmaksızın yeniden hesaplanması gerektiği gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Direnme Kararı
Mahkemenin 17.12.2020 tarihli ve 2020/203 Esas, 2020/288 Karar sayılı kararı ile; temyiz konusu yapılmayan ve kanunun açık bir hükmüne aykırılığı bulunmayan bir hususta karşı taraf lehine usuli mütesep hak oluştuğu gözetilmeksizin temyiz edilmeyen yol ve yemek ücretinin bozma konusu yapılmasının 6100 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na (6100 sayılı Kanun) aykırı olduğu, diğer taraftan yol ve yemek ücreti alacaklarının kabulü yönünde verilen kararların Yargıtay tarafından onanarak kesinleştiği, benzer mahiyette açılan davalarda farklı karar verilmesinin yargıda teklik ilkesine aykırı olacağı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Direnme kararı süresi içinde davalılardan ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.02.2022 tarihli ve 2021/(22)9-515 Esas, 2022/150 Karar sayılı kararı ile; davalı ... vekilinin temyiz dilekçesinde müvekkilinin yol ve yemek yardımı bakımından diğer şirketlerle birlikte sorumlu tutulmasının usul ve kanuna uygun olmadığının belirtildiği görülmekle, Mahkemenin bu alacakların temyiz konusu yapılmadığı şeklindeki direnme gerekçesinin yerinde olmadığı, emsal dosyalarda verilen kararlara göre eldeki davada yol ve yemek ücreti alacaklarının varlığının ispatlandığının kabul edilmesinin de yerinde olmadığı, zira her dosyanın kendi özelindeki delillere göre değerlendirilmesi gerekmekte olup davacı kendisi tarafından karşılanan yemek ve yol masraflarının işverence ödenmesi gerektiğini ileri sürerek yol ve yemek ücretlerinin tahsilini talep etmiş ise de, bu talebinin dayanağı olarak herhangi bir bilgi, belge sunmadığı, dosya kapsamında yer ... hizmet işleri genel şartnamesi, arıza onarım ve bakım işleri ... şartnamesi, belirli süreli ... sözleşmesi ve personel ... sözleşmesinde de yol ve yemek ücretlerinin işveren tarafından ödenmesi gerektiğine ilişkin düzenleme bulunmadığı, davacı tanıklarının “yol ve yemek ücreti ödenmedi” şeklindeki anlatımı dışında bu alacakların hangi sebeple işverence ödenmesinin gerektiği, taraflar arasında yol ve yemek ücretinin ödenmesi gerektiği yönünde bir anlaşmanın varlığı yönünde bir anlatım olmadığından bu yönde işyeri uygulamasının olduğunu kabul etmenin mümkün olmadığı, sunulan bordroların incelenmesinde de, bordrolarda “ek kazanç ve sosyal yardım” ve “sair ödeme” hanesinde tahakkukun bulunmadığının görüldüğü, bu itibarla dosya kapsamına ve mevcut delil durumuna göre söz konusu alacakların varlığının her türlü şüpheden uzak, tereddüte mahal bırakmayacak ve hüküm kurmaya yetecek şekilde ispatlanamadığından yol ve yemek ücreti konusundaki alacak talebinin reddi ile ihbar ve kıdem tazminatlarının bu yardımlar dikkate alınmaksızın yeniden hesaplanması gerektiği, ... Dairece, davacı tanıklarının işe girerken kendilerine yol ve yemek yardımı yapılacağının söylenmiş olduğunu beyan etmelerinin söz konusu alacağın mevcut olduğunu göstermeye yeterli olmadığı, zira tanıkların ifadelerinde yol ve yemek yardımı ödeyeceğini söyledikleri kişilerin kimler olduğu, işvereni temsile yetkili kişiler olup olmadığının anlaşılamadığı belirtilmiş ise de, bu anlatımın dosya kapsamına uymadığı, zira tanıkların “yol ve yemek ücreti ödenmedi” şeklindeki beyanları dışında sözü edilen alacaklar hakkında başka bir açıklamada bulunmadıklarının görüldüğü, o hâlde bozma kararında tanıkların anlatımına ilişkin kısım dosya kapsamına uygun değilse de, yol ve yemek ücreti alacaklarının varlığının davacı tarafından ispat edilemediği, hâl böyle olunca direnme kararının açıklanan bu değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı bozulması gerektiği gerekçesiyle direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozma İlâmına Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun bozma ilâmı doğrultusunda yol ve yemek ücreti dışlanmak sureti ile kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alacaklarının hesaplandığı, bu alacak talepleri bakımından davalılardan Baran Şirketi yönünden feragat edildiğinden, diğer davalılar için sorumlu oldukları dönem yönünden brüt rakamlar üzerinden hesaplama yapıldığı, yol ve yemek ücreti alacağı taleplerinin reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz başvuru dilekçesinde; ihale makamı olan müvekkili Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, davacının ihbar tazminatının ödendiğini, kıdem tazminatına ise hak kazanamayacağını, yol ve yemek ücretine ilişkin taleplerin yerinde olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık davacının yol ve yemek ücreti alacağı talep ... edemeyeceği ve buna göre davacının kıdem ve ihbar tazminatları hesabında yol ve yemek ücretinin dikkate alınması gerekip gerekmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 ... maddesi, 438 ... maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 120 nci maddesinin atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.