"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/30 E., 2023/364 K.
DAVA TARİHİ : 05.09.2018
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
SAYISI : 2021/398 E., 2021/1054 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işverene ait yurt dışı şantiyelerinde 1984-2010 tarihleri arasında çalıştığını, ... sözleşmesinin davalı tarafından haklı neden olmaksızın feshedildiğini, en son net ücretinin 9.125,00 QR olduğunu ileri sürerek kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının ... / ..... Şirketinde çalıştığını, davacının hiçbir alacağının olmadığını, 16.01.1986-30.11.1990 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda 1.327,208 TL, ihbar tazminatı, 2.377,330 TL kıdem tazminatı ve 408,305,00 TL yıllık izin ücreti alacağının davacının imzasını havi son aya ait ücret bordrosu ile ödendiğini, 22.02.1992 - 17.03.1993 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda 1.300,00 ... kıdem tazminatı ve diğer alacakları olmak üzere 5.980,00 ... ödeme yapıldığını, davacının alacaklarını aldığında dair ibraname imzaladığını, 04.01.1995-15.04.1995 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda 467,00 $ ihbar tazminatının banka hesabına yatırıldığını, 22.11.1995 - 24.....1996 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda 27.793,248 TL ihbar tazminatı, 5.355,00 TL yıllık izin ücreti alacağının ödendiğini, 15.10.1998 22.02.1999 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda davacıya 2 hafta, ihbar öneli kullandırıldığını, kıdem tazminatı olarak 802,50 ... ödendiğini, 10.08.1999- 21.08.2001 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda 1.429.325,065 TL ihbar tazminatı, 2.137.631,944 TL kıdem tazminatı, 783.551,580 TL yıllık izin ücreti alacağının bordroya yansıtılarak ödendiğini, 30.05.2007 - 27.09.2007 tarihleri arasında çalışmasının sonunda tüm alacaklarına aldığına dair ibraname imzaladığını, 28.11.2008- ....07.2009 tarihleri arasındaki çalışmasının sonunda davacıya toplam 7.300,... QR ödendiğini, davacının ....07.2009 tarihinde ibraname imzalayarak hiçbir hak ve alacağının kalmadığını ve tüm dava taleplerinden feragat ettiğini beyan ettiğini, davacının çalışma dönemlerinden hiçbir hak ve alacağının kalmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı Şirket nezdinde fasılalı olarak 11 yıl, 4 ay, 6 gün çalıştığı, davacının 11.12.1990 - 30.01.199, 01.10.1993 - 31.10.1994, 04.01.1995 - 15.04.1995, 22.11.1995 - 24.....1996, 15.11.1998 - 22.02.1999, 10.08.1999 - 21.08.2001, 30.05.2007 - 27.09.2007, 28.11.2008 - ....07.2009 tarihleri arasındaki işten ayrılışı ile ilgili davacı tarafça dosyaya herhangi bir belge ibraz edilmediği, 22.02.1992-17.03.1993 tarihleri arasını kapsayan ... sözleşmesi yönünden ise davacıya bir kısım ödemelerinin yapıldığının davalı tarafça belirtildiği ancak ibraz edilen belgelerin tamamının yabancı dille yazıldığı, davacının yabancı dil bildiğinin ispat edilemediği, davacının 16.01.1986 - 30.11.1990 tarihleri arasında çalışmasının ise kıdem ve ihbar tazminatı ödenerek tasfiye edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının çalışmalarının yurt dışında geçmesi sebebiyle yabancı ülke hukukunun uygulanması gerektiğini, davacının çalışma dönemlerine ilişkin belgeler sunulmuş olmasına rağmen bunlar incelenmeksizin karar verildiğini, sunulan belgelerin UYAP ortamında da bulunduğunu, kıdem tazminatının yabancı para birimi üzerinden hesaplanmasının hatalı olduğunu, brüt ücretin hatalı belirlendiğini, hüküm altına alınan alacaklara yürütülen faizin hatalı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararında davacının her bir çalışma dönemi yönünden ulaşılan kanaatin isabetli olduğu, somut olaya uygulanması gereken hukukun ... hukuku olduğu, kıdem tazminatı tavanı gözetilerek hesaplama yapıldığı, ücrete dâhil edilen sosyal yardım miktarlarının emsal kararlar ve dosya kapsamı ile uyumlu olduğu davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, uygulanması gereken hukuk, faiz ve hukuki dinlenilme hakkı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un "Hukuki dinlenilme hakkı" kenar başlıklı 27 nci maddesi söyledir:
"(1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler.
(2) Bu hak;
a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını,
b) Açıklama ve ispat hakkını,
c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini, içerir."
3. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 24 ve 27 nci maddeleri.
4. 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunu'nun (3095 sayılı Kanun) 4 üncü maddesinin (a) bendi.
3. Değerlendirme
1. 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre hukuk seçimi, taraflarca açıkça yapılabileceği gibi zımni olarak da yapılabilir. Yabancılık unsuru taşıyan bir ... sözleşmesinin varlığı karşısında, ... hukukuna göre açılmış bir davada davalı tarafça en geç cevap dilekçesi ile yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde itirazda bulunulmaması yahut en geç ön inceleme duruşmasında tarafların hukuk seçimi konusunda anlaşmamış olmaları durumunda uyuşmazlığa uygulanacak olan hukukun ... hukuku olarak zımnen seçilmiş olduğunun kabulü gerekir. Buna göre somut uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
2. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince davacının 11.12.1990-30.01.1991, 01.10.1993-31.10.1994, 04.01.1995-15.04.1995, 22.11.1995-24.....1996, 15.11.1998-22.02.1999, 10.08.1999-21.08.2001, 30.05.2007-27.09.2007, 28.11.2008-....07.2009 tarihleri arasında bulunan çalışma dönemleri ile ilgili davalı tarafça herhangi bir belge sunulmadığının kabulü ile hüküm kurulmuştur. Ancak UYAP elektronik ortamından yapılan incelemede, davalı tarafça davacının 01.10.1993-31.10.1994 tarihleri arasında kalan çalışma dönemi haricinde, diğer dönemlere ilişkin bir kısım belgelerin sunulduğu ancak hükme esas alınan bilirkişi raporunda bu belgelerin dikkate alınmadığı görülmektedir. Bu hâlde Mahkemece davalı tarafça sunulan belgeler incelenmeksizin eksik incelemeyle hüküm kurulması hukuki dinlenilme hakkının ihlali niteliğinde olup kararın bu yönden bozulması gerekmiştir.
3. Kabule göre de, Mahkemece hüküm altına alınan alacaklara 3095 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin (a) bendi uyarınca Devlet bankalarının o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz oranına hükmedilmesi gerekirken bankalarca döviz cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faiz yürütülmesi hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.