"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 38. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 51. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... ile davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... ile davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığının 30.06.2021 tarihli 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/110 Karar numaralı işkolu tespiti ile müvekkili Şirketin ... Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 06 sıra numaralı ağaç ve kağıt işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, ancak anılan işkolu tespit kararının 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na (6356 sayılı Kanun) ve İşkolları Yönetmeliği’nin getirdiği esaslara açıkça aykırı olduğunu, müvekkili Şirketin epoksi zemin kaplama, doğrama, akrilik mutfak ve banyo tezgahı imalatı, ithalatı, montajı, PVC ve muhtelif çelik malzemeleri işlemeden veya işledikten sonra dekoratif hâle dönüştürülmesi faaliyetlerini yürüttüğünü, müvekkili Şirketin faaliyetlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 06 sıra numaralı ağaç ve kağıt işkolunda belirtilen işlerle ile hiçbir alakası olmadığını, müvekkilinin İşkolları Yönetmeliği’nin13 sıra numaralı inşaat işkolunda faaliyet gösterdiğini beyanla 30.06.2021 tarihli 31527 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile tespit konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... ve Kağıt Sanayi İşçileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitine esas olan kriterin işyerinde yürütülen iş olduğunu, yapılan işlerin hangi sektöre yönelik olarak yapıldığı ya da şirketin ticaret sicil gazetesinde ilan edilen faaliyet konusunun ne olduğu veya şirketin ticaret unvanının önemli olmadığını, işkolu tespit kararına dayanak tutanak incelendiğinde görüleceği üzere davacı Şirkete ait işyerinin yer aldığı tespit edilen işkolunda usule ya da hukuka herhangi bir aykırılık bulunmadığını, işkolu tespitine ilişkin kararı usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ..., Kağıt, Ağaç ve Mamülleri İşçileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; dava konusu işyerinde Bakanlıkça fiilen inceleme ve araştırma yapıldığını ve işyerinin teknik amacının fiilen tespit edildiğini, buna göre işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 06 sıra numaralı ağaç ve kağıt işkolunda yer aldığına ilişkin rapor düzenlendiğini, Yargıtay uygulamasında da işkolu tespitini işyerinin teknik amacının belirleyeceğinin kabul edildiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın süresi içinde açılmadığının tespiti hâlinde davanın öncelikle süre yönünden reddi gerektiğini, davacı Şirkete ait ... SGK sicil numaralı işyerinde müvekkil Bakanlıkça yapılan işkolu tespiti inceleme teftişi neticesinde; denetim sırasında işyerinde 23 işçi çalıştığını, işyerinde çalışan işçilerin 16'sının meslek kodunun diğer mobilyacılar ve ilgili işler olduğunu, söz konusu işyeri için Ankara Ticaret Odası tarafından verilen oda kayıt sicil suretinde işyeri Nace kodunun özel mobilya imalatı olarak belirtildiğini, işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 06 sıra numaralı ağaç ve kağıt işkolunda yer aldığını, müvekkili Bakanlıkça yapılan işlemin, verilen yetki tespiti kararının hukuka ve mevzuata uygun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalı davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işyerinde yapılan işin üretim bandında yarı mamul plakalar hâlinde gelen akrilik malzemelerin işlenerek mamul hâle dönüştürülmesi işleminden ibaret olduğu, işyerinin üretim konularının mutfak ve banyo tezgahları, banko, kapı ve kasa kaplama işlemleri, masa, duş teknesi, duvar, tavan, kolon kaplama, denizlik, küpeşte ve lavabo imalatı olduğu, işyerinde yapılan ağırlıklı işin İşkolları Yönetmeliği'ne ekli cetvelde 43.39 işkolu kodu ile "İnşaatlardaki diğer tamamlayıcı ve bütünleyici işler" şeklinde 13 sıra numaralı inşaat işkolunda tanımlandığı gerekçe gösterilerek davanın kabulü ile ... SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ..., Kağıt, Ağaç ve Mamülleri İşçileri Sendikası vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu işyerinin işkolu tespitinde, işçilerin görev tanımları incelenmeden, incelenen nihai ürün üzerinden işyerinin teknik amacı belirlemeden, işyeri defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılmadan bilirkişi raporu düzenlendiğini, Mahkemece alınan ilk bilirkişi raporu ile Bakanlık inceleme raporunun resmî belgeler ile doğrulandığını, davacının işyeri kaydını "mutfak mobilyalarının imalatı" şeklinde gösterdiğini, işyerinde mobilya üretiminde kullanılan makinelerin bulunduğunu, 23 işçiden 16'sının meslek kodunun diğer mobilyacılar ve ilgili işler olarak bildirildiğini beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; Mahkemece alınan ilk bilirkişi raporunun davalı Bakanlık tespiti ile uyumlu olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporu ile bariz farklar bulunduğunu, oluşan çelişkinin giderilmesi için tekrar rapor alınması gerektiğini beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, davacı Şirkete ait işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda faaliyet gösterdiğinin iddia edildiği, İlk Derece Mahkemesince üçlü bilirkişi heyeti ile keşif yapılarak sonuca gidildiği, işyerindeki üretim aşamaları ve faaliyetlerinin incelenmesi neticesinde, akrilik plakaların işlenip kullanıma hazır hâle getirildiğinin tespit edildiği, bilirkişilerin uzmanlık alanı ve yapılan incelemenin isabetli görüldüğü, Mahkemece alınan ilk rapor ile hükme esas alınan rapor arasında çelişki olduğu ileri sürülmüş ise de, ilk raporun teknik uzmanlığı olmayan hukukçu bilirkişi tarafından düzenlendiği, uyuşmazlığa ilişkin bu rapora itibar edilmesinin mümkün olmadığı, keşifte yapılan Mahkeme gözlemi ve uzman bilirkişilerce yapılan tespitler doğrultusunda, dava konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığına dair kanaatin isabetli olduğu, davalıların istinaf itirazlarının yerinde görülmediği gerekçe gösterilerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta ... tarafından 30.06.2021 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/110 sayılı karar ile; davacı işverene ait ... SGK sicil numaralı işyerinin ağaç ve kağıt işkolunda yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiş; davacı işveren tarafından ... SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığı iddiası ile işkolu tespit kararının iptali talep edilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesince dava konusu 2021/110 karar sayılı işkolu tespit kararının iptali ile işyerinin inşaat işkolunda yer aldığına dair karar verilmesi isabetli ise de işkolu tespitine konu işyerinin SGK sicil numarasının hüküm fıkrasında açık bir şekilde yazılmaması doğru değildir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalıların diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalıların temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinin çıkartılarak yerine "2)- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 30.06.2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/110 Karar numaralı işkolu tespit kararının İPTALİNE, davacı işverene ait ... SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığının TESPİTİNE," ibarelerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı Sendikaya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.