"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Samsun 1. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça 31.03.2020 tarihli ve 31085 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararında; Samsun Büyükşehir Belediyesine ait bir belediye şirketi olan davalı ... Turizm Ticaret AŞ'nin (... Şirketi) ... Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkoluna girdiğinin tespit edildiğini; ancak işkolu tespiti kararının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtay içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, dava konusu ... Şirketinin yaptığı asıl işin, tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu, davalı Şirketin belediye hizmetlerini yürütmek üzere kurulduğunu ileri sürerek davalı Bakanlığın 31.03.2020 tarihli ve 31085 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararının ... SGK sicil numaralı işyeri yönünden iptaline, söz konusu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın süresi içinde açılmadığının tespiti hâlinde, davanın süre yönünden reddini talep ettiklerini, müvekkili Bakanlıkça yapılan incelemede, ... Şirketinin Samsun Büyükşehir Belediyesine ait belediye şirketi olduğunu, işverenliğe ait ... SGK Sicil numaralı işyerinin doğaltaş üretim tesisi olarak faaliyet gösterdiğini, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, iş müfettişi raporundaki tespitlerin yerinde olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Bakanlıkça İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığı tespit edilen, ... SGK sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin, madencilik ve taş ocakları işkolunda yer alan işlerden olduğunun dava dilekçesinde yer alan ifadelerden de anlaşıldığını, ... SGK sicil numaralı işyerinde taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi faaliyeti kapsamında yer aldığından Bakanlıkça yapılan tespitte herhangi bir hata söz konusu olmadığını, işbu dosya ile Samsun 2. İş Mahkemesinin 202/279 Esas sayılı dosyasının aynı işyeri hakkında verilen 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararına yönelik itirazları içerdiğini ve davaların birleştirilmesini talep ettiklerini beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacı Sendikanın taleplerinin haksız ve mesnetsiz olduğunu, dava konusu işyerindeki faaliyetin yardımcı iş kabul edilemeyeceğini, yürütülen faaliyetin kendi başına asıl iş niteliğinde olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
4. Diğer davalı, davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu ... SGK sicil numaralı doğal taş tesisleri işyerinin Belediyenin hizmet alanı içinde yer alan, taş ve mermer ihtiyacını karşılamak üzere kurulduğu, bu çerçevede faaliyette bulunduğu, bu işyerinde çalışan işçilerin ... Büyükşehir Belediyesince yürütülen, şehrin cadde, sokak meydan ve kültürel alanlarında doğaltaş uygulamaları ve çevre düzenlemeleri faaliyetinde kullanılan taşın çıkarılması, işlenmesi ve uygulanması işlerini yerine getirdiği, bu işyerinde asıl iş olan belediye hizmetlerine yardımcı nitelikte faaliyetler yürütüldüğü gerekçesi ile davanın kabulüne, 31.03.2020 tarihli ve 31085 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararının ... SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığı yönündeki kısmının iptaline, bu işyerlerinde yapılan işlerin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve ... Şirketi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; dava konusu işyerinin doğal taş üretim tesisi olarak faaliyet gösterdiğini, Bakanlık müfettişince düzenlenmiş 10.01.2020 tarihli ve 7229-INC-8 sayılı rapordaki tespitlerin yerinde olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirketi; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, işyerinde doğal taş ve mermer kesimi, şekillendirilmesi ve ticaretine yönelik faaliyette bulunulduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; belediye şirketi niteliğini haiz davalı ... Şirketine ait olan tespite konu işyerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğü, tespit konusu işyerinin genel işler işkoluna dâhil olduğunun tespitine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulmadığı gerekçe gösterilerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve ... Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Bakanlık ve ... Şirketi vekilleri, istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
"... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur."
3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
"(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir."
4. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
"... Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ..."
5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
"(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez."
6. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
"Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir."
3. Değerlendirme
1. İnceleme konusu davada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 31.03.2020 tarihli ve 31085 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararına göre davalı ... Şirketinin Samsun Büyükşehir Belediyesinin bir iştiraki olduğu, işverene ait olan ... SGK sicil numaralı işyerinin doğal taş üretim tesisi olarak faaliyet gösterdiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiştir. Davacı ... ise tespit konusu alt işveren işyerinin genel işler işkolunda yer aldığını iddia etmektedir.
2. Dosya içeriğinden, dava dışı ... Sendikası tarafından aynı işkolu tespit kararının iptali talebi ile dava açıldığı ve Samsun 2. İş Mahkemesinin 2020/279 Esas, 2022/633 Karar sayılı kararıyla davanın kısmen kabul edildiği, bu kararın istinaf edilmesi üzerine Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen 2023/367 Esas, 2023/963 Karar sayılı başvurunun esastan reddine ilişkin kararın Dairemizin 07.11.2023 tarihli ve 2023/18354 Esas, 2023/16643 Karar sayılı ilâmı bozularak ortadan kaldırıldığı; 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca kurulan yeni hükümde davanın kısmen kabulü ile ... SGK sicil numaralı işyeri yönünden 2020/58 Karar No.lu işkolu tespit kararının iptaline ve ... SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerinin İşkolları Yönetmeliğinin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verildiği anlaşılmaktadır.
3. Açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, bir başka davacı tarafından aynı işkolu tespit kararının iptali ve işyerinin genel işler işkoluna girdiğinin tespiti talebi ile açılan dava kabul edilmekle ve temyiz konusu eldeki davanın karar tarihinden önce kesinleşmekle, somut uyuşmazlık yönünden davanın konusuz kaldığı kabul edilmelidir. Nitekim, inceleme konusu davada iptaline hükmedilecek bir işkolu tespit kararı da artık mevcut değildir. Bu itibarla, Mahkemece karar verilmesine yer olmadığı yönünde hüküm tesisi gerekirken, yazılı şekilde verilen karar isabetsizdir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
1. Dava konusuz kaldığından KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Tarifeye göre 9.200,00 TL ücreti vekâletin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
3. Alınması gereken 161,40 TL harçtan peşin yatırılan 108,80 TL harcın mahsubu ile bakiye 52,60 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan davalılar ... Turizm Tic. Ltd. Şti., ... ve Genel ... Sendikasından müştereken ve müteselsilen alınarak Hazineye gelir kaydına,
4. Davacının sarf ettiği toplam 909,50 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
5. Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde taraflara iadesine,
6. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ... Turizm Ticaret Anonim Şirketine iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.12.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.