"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Davanın kabulü
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; davalı ... Lojistik Dağıtım Depolama Taşımacılık ve Tic. AŞ (... AŞ) vekili, davalı ... vekili ile davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... AŞ’ye ait işyerinin taşımacılık işkolunda yer aldığını, davalı Şirketin kendi faaliyet alanına ilişkin tanıtım yayınlarından da davalı Şirkette yapılan işlerin taşımacılık işkolunda olduğunun doğrulandığını, bu nedenle 29882 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkolu tespit kararının iptali gerektiğini ileri sürerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 08.11.2016 tarihli ve 29882 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/52 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile ... AŞ'nin İşkolları Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Bakanlığın yapmış olduğu tespitin yerinde olduğunu, şirket faaliyetleri arasında ekonomik yönden ağırlığın liman işinde olduğunu, bu sebeple 16. sıradaki işkolunda yer aldığının tespit edildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespiti kararının usul ve yasaya uygun olduğunu, Şirketin işlerinin yürütüldüğü yönetim, büro ve idari işlerin Yönetmelik'in 10. sırasındaki ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda yer aldığını, Şirketin gerçekleştirdiği en önemli işin liman hizmetleri ve depolama olduğunu, taşıma faaliyetlerinin diğer faaliyetlere destek mahiyetinde olduğunu, Şirketin elde ettiği kazancın önemli kısmının da liman, depo ve antrepoculuktan elde edildiğini, toplam çalışan sayısı içindeki ağırlığın da bu alanlarda olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin tarihli kararına karşı süresi içinde davalılar tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 22.04.2021 tarihli kararı ile başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 22.04.2021 tarihli kararının süresi içinde davalılar tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairece, Mahkemece, davacının, Bakanlık tarafından dava konusu işyerinin girdiği işkolu olarak tespit edilen ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar ile gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk işkolunda kurulu sendikalara da davayı yöneltmesinin sağlanması ve bu suretle taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın kabulü ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 08.11.2016 tarihli ve 29882 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2016/52 karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline ve ... AŞ ... işyerinin 15 sıra No.lu taşımacılık işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... AŞ vekili; verilen kararın eksik ve hatalı inceleme neticesinde verilmiş olup mevzuata, yerleşik Yargıtay içtihatlarına aykırı nitelikte olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; müvekkili Bakanlıkça yapılan tespitler sonucu, usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen işlemin iptalini gerektirecek herhangi bir husus bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili; işletmenin Bakanlık kayıtlarından da anlaşılacağı üzere Bursa-Gemlikteki 1065308.016 sicil No.lu işyerindeki 365 işçinin limanda çalışan, liman faaliyeti yapan işçiler olduğunu, bu nedenle de işkoluna yapılan itiraz ve de Mahkeme kararının yerinde olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 ve 5. maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
İşkolu, toplu iş hukukumuzun en önemli kavramlarındandır. 6356 sayılı Kanun'un 3. maddesinin birinci fıkrası gereğince, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. Bu anlamda toplu iş hukukumuzda işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesinin kabul edildiği ve işkolu kavramı ile sendikaların hukuki olarak faaliyet sınırının belirlendiği ifade edilebilir. 6356 sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasına göre işkolları, Kanun'a ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
İşkolu tespiti ve bu tespite karşı dava açma hakkının düzenlendiği 6356 sayılı Kanun'un 5. maddesinin birinci fıkrası “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017- 7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” şeklindedir.
İşkolu kavramı ile çalışma yaşamında benzer nitelikte olan faaliyet türleri gruplandırılmak suretiyle tasnif edilmektedir. Hukukumuzda, bu suretle oluşturulan işkolu sayısı yirmi olarak belirlenmiştir. İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri; teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında işyerine bağlı yerler ile eklentiler ve araçların bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması hâlinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda amaçta birlik, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma ile yönetimde birlik, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir (..., Toplu İş Hukuku, İstanbul, 2020, s.50).
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazları değerlendirilmelidir.
Somut uyuşmazlıkta; ... tarafından 08.11.2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2016/52 sayılı işkolu tespit kararı ile; "... Lojistik Dağıtım Depolama Taşımacılık ve Ticaret A.Ş.’de Bakanlığımızca yapılan incelemede; ... Cad. Şehit ... ... ... Sk. ... ... No:3-4-5 Kozyatağı Kadıköy/İSTANBUL adresindeki 1070892.034 SGK sicil no’lu işyerinde tüzel kişilik bünyesinde yürütülen birden çok farklı faaliyetin yönetim ve idari işlerinin yürütüldüğü, işçilerin de bu işe özgü yönetim, büro ve idari işlerde çalıştıkları, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 10 sıra numaralı “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda yer aldığı, Şirket faaliyetleri arasında liman, nakliye, depo faaliyetlerinin bulunduğu, bu faaliyetler arasında ekonomik yönden ağırlığın liman işinde olduğu, bu nedenle işyerine bağlı yerlerin İşkolları Yönetmeliğinin 16 sıra numaralı “Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk” işkolunda yer aldığı" belirlenmiştir.
Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere işkolu tespitinde birim olarak işyeri esas alınmalıdır. Bu konuda görevli olan ... tarafından yapılacak tespit, duraksamaya yer vermeyecek şekilde, sicil numarası da yazılarak bir işyerinin dâhil olduğu işkolunun açık bir şekilde kararda belirtilmesi suretiyle gerçekleştirilmelidir.
Dava konusu işkolu tespiti ise açıklanan bu ilkelere ve emredici düzenlemelere aykırı niteliktedir. Öncelikle işkolu tespitinin ikinci paragrafında "işyerine bağlı yerlerin İşkolları Yönetmeliğinin 16 sıra numaralı “Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk” işkolunda yer aldığı" hususu belirtilmiş ise de işyeri sicil numaraları belirtilmediğinden hangi işyerlerinin tespit kapsamında olduğu anlaşılamamaktadır. Diğer taraftan "işyerine bağlı yer" işyerinin kapsamına dâhil olduğundan işyerinden ayrı bir işkolu tespitinin konusu da olamaz. Bu itibarla Bakanlık tarafından usulüne uygun tespit yapılmadığından ve buna göre işkolu tespiti hukuka aykırı olduğundan iptaline karar verilmesi doğru ise de fazlaya dair istemine reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
Buna göre 6356 sayılı Kanun'un 5. maddesinin birinci fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Davanın KISMEN KABULÜ ile ... tarafından 08.11.2016 tarihli ve 29882 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2016/52 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİNE, fazlaya dair istemin REDDİNE,
3. Davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
4. Davacı tarafından yapılan yargılama giderinden kabul-ret oranına göre hesaplanan 2.245,00 TL'nin davalı Bakanlıktan alınarak davacıya verilmesine,
5. Davalı Bakanlık tarafından yapılan yargılama giderinden kabul-ret oranına göre hesaplanan 280,00 TL'nin davacıdan alınarak davalı Bakanlığa verilmesine,
6. Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 30.000,00 TL vekâlet ücretinin davalı Bakanlıktan alınıp davacıya verilmesine,
7. Davalı Bakanlık vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 30.000,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınıp davalı Bakanlığa verilmesine,
8. Davacı tarafından yatırılan 29,20 TL peşin harç ve 29,20 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 58,40 TL harcın istek hâlinde davacıya iadesine,
9. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
10. Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalılar ... AŞ ve Türkiye Liman, Deniz, Tersane ve Depo İşçileri Sendikasına iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.