"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2024/262 E., 2024/338 K.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; taraflar vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili tarafından Sendikanın internet sitesi incelendiğinde 27.09.2022 tarihinde web sitesinde yayınlanan Tüzük'ün sendikanın eski Tüzük'ünden farklı olduğunun görüldüğünü ve bu yolla Sendika tarafından Tüzük hükümlerinde değişiklik yapıldığının öğrenildiğini, Tüzük değişikliğinin tamamı bakımından genel kurulun toplanması ve karar almasına dair usullere riayet edilmeksizin gerçekleştirildiğinden Tüzük değişiklerinin tamamının iptal edilmesi gerektiğini, aksi kanaat hasıl olur ise Sendika Tüzüğü'nde yapılan değişikliklerden hukuka aykırı nitelikte olan; Tüzük'ün 33. maddesinin (e) bendinde yer alan "üyeliği askıya alma" ibaresinin ve bu maddenin devamında yer alan "(5) Üyeliği askıya alma cezasının süresi bir (1) yıldan fazla olamaz, bu süre içerisinde üyelik kesintisi yapılmaya devam edilir. Hukuki yardım ile afet hâllerinde yardım hâli hariç, üyelikten kaynaklanan diğer haklar kullanılamaz. Bu cezanın zorunlu organlarda görev yapan üyelerden birisine verilmesi hâlinde, bu süreyle sınırlı olmak üzere ilgili kişi organ toplantılarına ve kararlarına katılamaz." hükmünün; Tüzük'ün 39. Maddesinin 2. bendine eklenen "750 ile 1500 üyesi olan sendika şubelerinde 1 (bir) Yönetim Kurulu üyesi; 1501 ile 2000 üyesi olan şubelerde 2 (iki) Yönetim kurulu üyesi; 2001 ve daha fazla üyesi olan şubelerde 3 (üç) Yönetim kurulu üyesi, kendi istekleri ve şube yönetim kurulunun teklifiyle Sendika Genel Yönetim Kurulu kararıyla aylıksız izine ayrılabilir. Aylıksız izne ayrılan şube yöneticilerinin aylıksız izinleri, kendi istekleri olmaksızın veya haklarında bu yönde bir disiplin kurulu kararı olmaksızın Sendika Genel Yönetim Kurulu kararıyla aylıksız izin dönemi sonuna kadar sonlandırılamaz." cümlesinde yer alan "veya haklarında bu yönde bir disiplin kurulu kararı olmaksızın" hükmünün; Tüzük'ün 53. maddesinin 6. bendinde yer alan "Şubeler, aylık avans miktarının üzerinde harcama yapamaz. Şubeler, avans miktarının üzerinde olan harcamalar için Genel Merkez Yönetim Kurulundan onay alır." hükmünün; Tüzük'ün 59. maddesinin (b) bendinde yer alan "b) Genel Başkan adayı olabilmek için; en az beş (5) yıl Büro Memur-Sen üyeliği ve en az bir (1) dönem Şube Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yapmış olmak," hükmünün; Tüzük'ün 59 uncu maddesinin (c) bendinde yer alan "Genel Başkan Yardımcısı adayı olabilmek için; en az beş (5) yıl Büro Memur-Sen üyeliği ve en az bir (1) dönem Şube Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yapmış olmak," hükmünün; Tüzük'ün 59. maddesinin (d) bendinde yer alan "Genel Başkan ve Genel Merkez Yönetim Kurulu üyeliğine aday olabilmek için; son altı (6) ay sendika üye aidat kesintisi yapılmış olmak," hükmünün; Tüzük'ün 59. maddesinin (f) bendinde yer alan "Şube Başkan adayı olabilmek için; kesintisiz en az dört (4) yıl, Şube Başkan Yardımcısı adayı olabilmek için; kesintisiz en az iki (2) yıl Büro Memur-Sen üyeliği bulunmak," hükmünün; Tüzük'ün geçici 1. maddesinde yer alan "7. Olağan genel kurul dönemi süresi, 13.11.2021 tarihinden itibaren başlamak üzere 48 aydır. Bu durumda şubeler olağan genel kurullarını söz konusu sürenin bitiminden en az iki ay önce gerçekleştirirler" hükmünün iptaline karar verilmesini talep etmiş, ıslah dilekçesi ile de Tüzük'ün 31. maddesinde yapılan değişiklik ile (b) bendi olarak eklenen " ... Olağan Genel Kurul döneminin bitmesine üç (3) aydan daha kısa bir zaman kalmış olması hâlinde, yedek üyenin çağrılması Genel Yönetim Kurulunun takdirindedir." cümlesinin; Tüzük'ün 32. maddesinde yapılan değişiklik ile (d) bendi olarak eklenen ve Genel Disiplin Kuruluna şube disiplin kurulu kararını değiştirmek yetkisi veren "değiştirmek" ibaresinin; Tüzük'ün 53. maddesine eklenen "Sendika İktisadi İşletme ihtiyaçları için toplam nakit varlığının %40’ını geçmeyecek şekilde İktisadi İşletmeye avans olarak verebilir." hükmünün; Tüzük'ün 57. maddesinin ilk bendinde yer alan "Sendika ve şubeleri kendi iç denetleme organlarının denetlemesinden başka sendika merkezinde tüm idari ve mali faaliyetleri üyesi bulunduğu konfederasyonun denetimlerine açıktır." hükmünün "Sendika Yönetim ve şubeleri Yönetim ve işleyişleri ile gelir ve giderleri ve bunlarla ilgili her türlü işlemlerin kanun, tüzük ve genel kurul kararlarına uygun olup olmadığı hususlarındaki idari ve mali denetim, denetleme kurulları tarafından yapılır." olarak değiştirilmesine dair değişikliğin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının açmış olduğu davanın kötüniyetli olduğunu, aslında dava açmasında hiçbir hukuki yararının olmadığını, davalı Sendikanın Ana Tüzüğü'nün tamamen değişmediğini, yalnızca belli maddelerin değiştiğini, davacının bu isteminin hukuken ve işlevsel olarak sendika veya üyeler için hiçbir hukuki yararı bulunmadığını, Sendika Ana Tüzüğü'nün değiştirilerek oylandığını, 6. Olağanüstü Genel Kurulun hukuka ve usule uygun olarak demokratik ve adil bir şekilde toplanıp oylandığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 23.11.2023 tarihli kararı ile; 03.09.2022 tarihinde gerçekleşen Olağanüstü Genel Kurulda genel kurul divan tutanağına ve hazirun cetveline göre toplantı yeter sayısının sağlandığı, 304 delegeden 247'sinin oy kullanmış olduğu ve bu hâliyle karar yeter sayısının da sağlandığı anlaşıldığından toplantı ve karar için gerekli usullere uyulduğu, bu yönden alınan kararların tamamının iptali şartlarının oluşmadığı gerekçesiyle Tüzük değişiklerinin tamamının iptali talebinin reddine; hukuka aykırılık söz konusu olmadığından Tüzük'ün 53. maddesinin 6. bendinin, Tüzük'ün 31. maddesinde yapılan değişiklik ile (b) bendi olarak eklenen cümlenin, Tüzük'ün 32. maddesinde yapılan değişiklik ile (d) bendi olarak eklenen ibarenin, Tüzük'ün 53. maddesine eklenen hükmün, Tüzük'ün 57. maddesinin ilk bendinde yer alan hükmün değiştirilmesine dair değişikliğin, Tüzük'ün 39. Maddesinin 2. bendine eklenen hükmün, Tüzük'ün geçici 1. maddesinde yer alan hükmün iptali taleplerinin reddine; hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle; Tüzük'ün 33. maddesinin (e) bendinde yer alan "üyeliği askıya alma" ibaresinin ve bu maddenin devamında yer alan "(5) Üyeliği askıya alma cezasının süresi bir (1) yıldan fazla olamaz, bu süre içerisinde üyelik kesintisi yapılmaya devam edilir. Hukuki yardım ile afet hallerinde yardım hali hariç, üyelikten kaynaklanan diğer haklar kullanılamaz. Bu cezanın zorunlu organlarda görev yapan üyelerden birisine verilmesi halinde, bu süreyle sınırlı olmak üzere ilgili kişi organ toplantılarına ve kararlarına katılamaz." hükmünün iptaline, Tüzük'ün 59. maddesinin (b) bendinde yer alan "Genel Başkan adayı olabilmek için; en az beş (5) yıl Büro Memur-Sen üyeliği ve en az bir (1) dönem Şube Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yapmış olmak," hükmünün iptaline, Tüzük'ün 59. maddesinin (c) bendinde yer alan "Genel Başkan Yardımcısı adayı olabilmek için; en az beş (5) yıl Büro Memur-Sen üyeliği ve en az bir (1) dönem Şube Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yapmış olmak," hükmünün iptaline, Tüzük'ün 59. maddesinin (d) bendinde yer alan "Genel Başkan ve Genel Merkez Yönetim Kurulu üyeliğine aday olabilmek için; son altı (6) ay sendika üye aidat kesintisi yapılmış olmak," hükmünün iptaline, Tüzük'ün 59. maddesinin (f) bendinde yer alan "Şube Başkan adayı olabilmek için; kesintisiz en az dört (4) yıl, Şube Başkan Yardımcısı adayı olabilmek için; kesintisiz en az iki (2) yıl Büro Memur-Sen üyeliği bulunmak," hükmünün iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin 23.11.2023 tarihli kararına karşı süresi içinde taraf vekillerince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 06.03.2024 tarihli kararı ile; başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 06.03.2024 tarihli kararının süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Dairece; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddiyle, 03.09.2022 tarihli Genel Kurulda alınan karar ile Sendika Tüzüğü'nün 31. maddesinin (b) bendine eklenen "Olağan Genel Kurul döneminin bitmesine üç (3) aydan daha kısa bir zaman kalmış olması hâlinde, yedek üyenin çağrılması Genel Yönetim Kurulunun takdirindedir." cümlesinin de iptaline karar verilmesi gerektiği, 03.09.2022 tarihli Genel Kurulda alınan karar ile Sendika Tüzüğü'nün 53. maddesine eklenen "Sendika İktisadi İşletme ihtiyaçları için toplam nakit varlığının %40’ını geçmeyecek şekilde İktisadi İşletmeye avans olarak verebilir." cümlesinin de iptaline karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Dosyanın sendika hukuku konusunda uzman olmayan bir bilirkişiye tevdi edildiğini ve hukuka aykırı değerlendirmeler içeren bu raporun doğrudan hükme esas alındığını,
b. Tüzük değişikliği Genel Kurulun toplanması ve karar almasına dair usullere riayet edilmeksizin gerçekleştirildiğinden Tüzük değişiklerinin tamamının iptali gerekmekte olup İlk Derece Mahkemesince eksik inceleme neticesinde oluşturulan Tüzük'ün tamamının iptali taleplerinin reddine ilişkin kararın hukuka aykırı olduğunu, dava konusu hükümlerin hepsinin iptali gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulmasını gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Sendika Ana Tüzüğü'nün tamamen değişmemiş olup yalnızca belli maddelerin değiştiğini, davacının bu isteminin hukuken ve işlevsel olarak Sendika veya üyeler için hiçbir hukuki yararı bulunmadığından açmış olduğu davanın reddi gerektiğini,
b. Sendika Ana Tüzüğü'nün değiştirilerek oylandığı 6. Olağanüstü Genel Kurulun, hukuka ve usule uygun olarak, demokratik ve adil bir şekilde toplandığını ve oylandığını, davacı tarafın ayrıca Tüzük'ün maddelerine dair iptaline ilişkin ileri sürdüğü iddiaların tamamen soyut, mesnetsiz ve hukuka aykırı olup taleplerinin reddi gerekirken bazı maddelerin ve bentlerin iptaline karar verilmesinin açıkça hukuka aykırılık teşkil ettiğini, iptaline karar verilen hükümlerin hukuka aykırı olmadığını, kararın hatalı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulmasını gerektiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, Tüzük değişikliğine dair Genel Kurul kararlarının iptali istemine ilişkindir.
Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
09.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.