"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/167 E., 2023/2524 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/579 E., 2022/256 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.12.2020 tarihli ve 2020/282 Esas, 2020/483 Karar ... kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 10.09.2021 tarihli ve 2021/572 Esas, 2021/1346 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Sendikanın müvekkili Şirkete ait işyerinde çalışmakta olan işçilerin yarıdan fazlasının üyesi olduğu iddiasıyla yetki tespit başvurusunda bulunduğunu, davalı Bakanlığın 26.....2020 tarihli yazısında davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığını belirterek buna ilişkin yazıyı müvekkili Şirkete 09.07.2020 tarihinde tebliğ edildiğini, davalı Sendikanın toplam üye sayısının kurulu bulunduğu işkolunda çalışanların yüzde birinden az olduğunu ve davalı Sendikanın işkolu barajını aşamadığını, işyerinde çalışanlardan yarıdan fazlasının davalı Sendikanın üyesi olmadığını, işyerinde sadece 32 işçi çalıştığı kabul edilmekte ise de başvuru tarihinde işyerinde işçi sayısının 131 olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı Bakanlığın diğer davalı Sendika lehine yapmış olduğu 26.....2020 tarih ve 1296380 ... yetki tespitinin iptalini ve Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapma yetkisinin olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, işverene ait işyerinde çalışan toplam işçi sayısının 32, davalı Sendika üye sayısının 17 olduğu tespit edildiğini, buna ilişkin 26.....2020 tarih ve 1296380 ... yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, davalı Sendikanın 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 ... Kanun) geçici 6 ncı maddesinde düzenlenen muafiyet kapsamında olduğundan yetki tespit başvurusunda bulunmasına yasal olarak sakınca bulunmadığını, davacı işverene ait birden fazla işyeri (8 adet) olmakla birlikte davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda faaliyet gösteren ve yetki tespiti talebinde dikkate alınan ... bir işyeri olduğunu, diğer işyerleri farklı işkollarında faaliyet gösterdiklerinden o işyerlerinde çalışan işçi sayılarının dikkate alınamayacağını, davacı vekilinin hiçbir somut iddiada bulunmadığı gibi delil de sunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığını ve dava dilekçesinin görevli makama kaydettirilmediğini, dava dilekçesinde somut hiçbir delil yer almadığını, bu nedenle itirazın incelenmeksizin reddedilmesinin gerektiğini, davacı tarafından sunulan listedeki işçilerin sayısının Bakanlığın yetki tespiti işlemindeki sayıyla uyuştuğunu, dolayısıyla müvekkili lehine çoğunluk tespitinde bulunulmasının hukuka uygun olduğunu, davacının işyerinde İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda çalışan 32 işçinin 17'sinin müvekkili Sendikaya üye olduğunu, davalı Sendikanın işyerinde yarıdan fazla çoğunluğu sağladığını, davacı yanın müvekkil Sendikanın işkolu barajına aşamadığına dair iddialarının da yasal temelinin olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut olayda davacıya ait işyerinin maden işletmesi olduğu, nakliye faaliyetlerinin de çıkarılan madenlerin taşınması, nakledilmesi ve tesise getirilmesine ilişkin olarak yürütüldüğü, nakliye faaliyetlerinin bağımsız bir ... kapsamında olmadığı, bu nedenle davacı Şirketin nakliye faaliyetinin asıl işe yardımcı ... kapsamında kabul edilmesi gerektiği, 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesine göre bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı, yardımcı ... olan nakliye işinin asıl işkolundan sayılması sonucu davacı Şirket kayıtlarına göre işyerinde toplam 131 işçinin çalıştığı ve davalı Sendikanın 17 üyesi bulunduğu, 6356 ... Kanun'da aranan yarıdan fazla çoğunluk şartının sağlanamadığı gerekçe gösterilerek davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; davacı işverene ait taşımacılık işkolunda faaliyet gösteren ... bir işyeri olduğunu, diğer işyerlerinin farklı işkollarında faaliyet gösterdiklerinden o işyerlerinde çalışan işçi sayılarının dikkate alınmasının mümkün olmadığını, farklı bir işkolunda yer alan işyerinin yetki tespitinde dikkate alınamayacağını, davacı vekilinin davasında hiçbir somut iddiada bulunmadığı gibi delil de sunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı Sendika vekili istinaf dilekçesinde; yetki itirazı davasında davacının işkoluna ilişkin iddialarının dinlenilmesinin hukuken mümkün olmadığını, işyerlerinin hangi işkoluna girdiğinin bizzat işverenler tarafından kuruma verilen bilgi ve belgelere göre tayin edildiğini, 6356 ... Kanun'un 5 inci maddesi uyarınca yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespitinin bir sonraki dönem için geçerli olacağını, işkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davaların, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yapılan keşif sonucu alınan bilirkişi raporuna göre işyerinin maden işletmesi olduğu, nakliye faaliyetlerinin de çıkarılan madenlerin taşınması nakledilmesine, tesise getirilmesine ve tesisten nakline ilişkin olarak bağımsız bir ... kapsamında olmadığı, faaliyetin yürütüldüğü işyeri birimleri arasında hukuki bağlılık, amaçta birlik ve yönetimde birlik unsurlarının mevcut olduğu, bu birimlerin ... organizasyonu kapsamında bir bütün olarak ... bir işyeri niteliğinde kabul edilmesi gerektiği, somut olayda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi için, işçi sendikası tarafından başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının üye kaydedilmesi gerektiği, davalı Sendikanın belirtilen oranda çoğunluğunun mevcut olmadığı gerekçesi ile davalıların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6356 ... Kanun’un "İşkolunun tespiti" kenar başlıklı 5 inci maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
6. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına dair madde gerekçesi de şöyledir:
“... İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır. Bu hüküm ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatması ve zaman zaman bu itirazların toplu sözleşme sürecini kilitlemek için kötüye kullanılması önlenmek istenmiştir. ...”
7. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalıların aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, ... tarafından, 21.05.2020 başvuru tarihi itibarıyla davacı işverene ait (1197348.048) SGK sicil numaralı işyerinde 32 işçi çalıştığı ve davalı Sendikanın 17 üyesi bulunduğu gerekçesiyle işyeri toplu ... sözleşmesi yapabilmek için davalı Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağladığına dair 26.....2020 tarihli ve 1296380 ... olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
3. Davacı işverenin temel itirazı aynı ... organizasyonu kapsamında yer aldığı iddiasıyla müvekkiline ait diğer işyerlerinin de yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğine ilişkindir. Dosya içeriğine göre davacı vekili tarafından dikkate alınması gerektiği belirtilen itiraz konusu işyerlerinin (1197348.048) SGK sicil numaralı işyerinden farklı işkolunda kayıtlı olduğu görülmektedir.
4. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında işkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davaların, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılamayacağı açık bir şekilde düzenlenmiştir. Aynı hükmün madde gerekçesinde de bu düzenleme ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatmasının önlenilmesinin istendiği belirtilmiştir. Bu itibarla işkolu tespit talebi ve işkolu itirazları mevcut yetki uyuşmazlığında dikkate alınamayacaktır.
5. İnceleme konusu davada, işverenin, farklı işkolunda yer alan işyerinin de yetki tespitinde nazara alınması gerektiği iddiası, esas itibarıyla itiraz konusu işyeri bakımından işkolu itirazı niteliğindedir. Yukarıda belirtilen açık düzenleme gereği, bu itiraz mevcut yetki uyuşmazlığında ileri sürülemez ve bu konuda bir işkolu tespit kararı verilse dahi ancak bir sonraki dönem için geçerli olabilir.
6. Diğer taraftan, hukuk devleti kavramı çerçevesinde hukuki belirlilik ve hukuki öngörülebilirlik ilkeleri nazara alındığında, uyuşmazlığın yetki tespiti için başvuru tarihindeki hukuki duruma göre değerlendirilmesi gerektiği de tartışmasız olup bu anlamda olmak üzere başvuru tarihi itibarıyla farklı işkollarında yer alan birim yahut işyerlerinin ... bir işyeri yahut işletme niteliğinde kabul edilmesi mümkün değildir. Nitekim işçi sendikasının, Bakanlık kayıtlarına güvenerek örgütlenme faaliyetini yürüttüğü ve çoğunluk tespitine dair talepte bulunduğu gözetildiğinde, yetki tespit başvuru tarihinden sonra ileri sürülen işkolu itirazının dikkate alınması yukarıda belirtilen ilkelere aykırılık teşkil edecektir. Bu itibarla davacı işverenin farklı işkolunda yer alan işyerlerinin de yetki tespitinin kapsamına dâhil edilmesi gerektiğine dair itirazı dikkate alınamayacaktır.
7. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular ışığında, yetki tespitinin sadece (1197348.048) SGK sicil numaralı işyeri esas alınarak yapılması gerektiğinin, söz konusu işyeri bakımından davalı Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağladığının, davacı işveren tarafından yetki tespitinin iptalini gerektirecek başkaca bir olgunun da kanıtlanamadığının anlaşılmasına göre İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve Bölge Adliye Mahkemesince de istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmesi isabetsizdir. Belirtilen sebeplerle, 6356 ... Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
1. Davanın REDDİNE,
2. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli olan 427,60 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 373,20 TL harcın davacıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3. Davalı Sendika tarafından peşin yatırılan 80,70 TL istinaf karar harcı ve 220,70 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 301,40 TL harcın davacıdan alınarak ilgili davalıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Tarife'ye göre 17.900,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
5. Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalı Bakanlığın yaptığı 130,00 TL, davalı Sendikanın yaptığı 277,00 TL yargılama giderlerinin davacıdan tahsili ile ilgili davalılara ödenmesine,
6. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili taraflara iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.02.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.